Dita Ndërkombëtare e Personave me Aftësi të Kufizuara, 3 Dhjetor, është një moment reflektimi për të adresuar sfidat dhe nevojat e këtij komuniteti, si dhe për të promovuar të drejtat e tyre. Në Shqipëri, situata për personat me aftësi të kufizuara (PAK) mbetet komplekse dhe e mbushur me plot sfida. Ja disa çështje që lidhen me këtë grup social:
1.Bazuar në të dhënat e fundit, numri i personave me aftësi të kufizuara në Shqipëri është rreth 6% e popullsisë (sipas INSTAT dhe institucioneve ndërkombëtare). Megjithatë, ky numër mund të jetë më i lartë për shkak të mungesës së raportimit dhe kufizimeve në diagnostikim.
2.Një pjesë e konsiderueshme e tyre përfiton pension invaliditeti ose ndihmë ekonomike. Në vitet e fundit, pensioni për kategorinë PAK ka pësuar rritje të vogël, por ende mbetet i pamjaftueshëm për të mbuluar nevojat e tyre bazë. Shpesh, këto përfitime burokratike kërkojnë dokumentacion të shumtë dhe janë subjekt i korrupsionit apo diskriminimit.
Çfarë ka bërë shteti?
-Shqipëria ka miratuar ligjin për të drejtat e personave me aftësi të kufizuara, por zbatimi praktik është i dobët. Infrastruktura publike, qasja në institucione dhe transporti shpesh nuk plotësojnë standardet e qasjes.
-Ka përmirësime në disa qytete, me qendra rehabilitimi dhe programe të integrimit, por mbetet një hendek i madh mes politikave të shpallura dhe zbatimit të tyre.
-Edukimi gjithëpërfshirës është i kufizuar për shkak të mungesës së burimeve dhe trajnimit të mësuesve. Personat me Aftësi të Kufizuar përballen me diskriminim të lartë në tregun e punës, pavarësisht politikave të favorizimit.
Çfarë kanë realisht nevojë?
1.Përshtatjen e ambienteve publike dhe private sipas nevojave të tyre.
2.Shërbime shëndetësore të personalizuara: Përfshirë trajtime psikologjike dhe rehabilituese.
3.Mundësi reale për edukim dhe punësim, jo vetëm politika në letër.
4.Pensione më të larta dhe skema ndihme të përshtatura për familjet e tyre.
Roli i psikologut
Psikologu ka një rol jetik për këtë grup, duke ndihmuar në përballimin e sfidave emocionale. ▪︎Personat me Aftësi të Kufizuar shpesh përballen me depresion, ankth dhe vetëvlerësim të ulët për shkak të diskriminimit dhe izolimit.
▪︎Ndihmon në krijimin e strategjive për të përmirësuar marrëdhëniet sociale dhe përfshirjen.
▪︎U siguron prindërve dhe kujdestarëve teknika për t’u kujdesur për PAK dhe për t’iu përshtatur nevojave të tyre.
Situata në Shqipëri ka nevojë për angazhim më të madh institucional dhe shoqëror për të kaluar nga politika simbolike drejt një realiteti gjithëpërfshirës dhe mbështetës.
Përgatiti Orjona Tresa
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
