Dita e Rinisë në Shqipëri, e cila festohet më 8 dhjetor, lidhet me ngjarjet historike të vitit 1990, kur studentët dhe intelektualët e Tiranës organizuan protesta masive që shënuan fillimin e rrëzimit të regjimit komunist në vend. Kjo ditë përkujton kurajën e studentëve të Universitetit të Tiranës, të cilët dolën hapur kundër diktaturës dhe kërkuan reforma demokratike.
Më 8 dhjetor 1990, studentët themeluan Lëvizjen Studentore, e cila u shndërrua në katalizator për ndryshime të rëndësishme politike në Shqipëri. Ata kërkuan pluralizëm politik, liri të fjalës dhe ndryshime të sistemit të centralizuar që kishte dominuar për dekada. Një nga sloganet më të njohura të protestave ishte “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”.
Protestat e studentëve u mbështetën gjerësisht nga qytetarët dhe përfundimisht çuan në legalizimin e partive opozitare dhe hapjen e rrugës për demokracinë. Kjo ditë u shpall zyrtarisht si Dita Kombëtare e Rinisë për të nderuar rolin e rinisë në ndryshimin historik të Shqipërisë.
A ia kemi dalë?
Arritja e pluralizmit politik dhe lirisë së fjalës në Shqipëri ka kaluar përmes një procesi kompleks dhe të vazhdueshëm. Padyshim ka pasur arritje dhe sfida të shumta që nga viti 1990.
Sot Shqipëria ka një sistem shumëpartiak ndërsa media e lirë dhe rrjetet sociale ofrojnë platforma për mendime të ndryshme. Shoqëria civile ka gjithashtu një rol aktiv në nxitjen e dialogut publik dhe mbikëqyrjen e institucioneve. Shqipëria ka përparuar drejt Bashkimit Europian, duke miratuar ligje dhe reforma për të përmbushur standardet demokratike. Por këto stade kanë qenë sfidues, po aq të shoqëruar me pengesa dhe mangësi. Për shembull, pluralizmi shpesh ka kaluar në konflikt të ashpër politik midis partive të mëdha, që ka penguar zhvillimin e një demokracie konstruktive. Liria e fjalës është vënë në rrezik. Gazetarët shpesh përballen me presione politike ose ekonomike. Disa media janë të varura nga interesa të ngushta, çka kufizon objektivitetin.
Megjithëse ka pluralizëm, mentaliteti autokratik mbetet ende i fortë në disa institucione dhe në mënyrën e të bërit politikë. Demokracia shpesh cenohet nga korrupsioni, që dobëson institucionet dhe redukton besimin e qytetarëve në sistemin politik.
Pyetja mbetet e hapur: A është rinia e sotme po aq e angazhuar sa ajo e 1990-ës për të kërkuar ndryshim të vërtetë?
Përgatiti Orjona Tresa
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
