A keni menduar ndonjëherë, “a ka ndjeshmëri në mesin e spektrit autik”? Le të eksplorojmë tiparet e përbashkëta dhe aspektet unike të të dyjave. Zbuloni të mirat dhe vështirësitë që vijnë nga të qenit empat ose të qenit në spektrin e autizmit.
Për shkak të tendencave të tyre të ngjashme për të përjetuar mbingarkesë shqisore nga zhurma, drita, erërat, tingujt, disa lloje të prekjeve dhe turmat, ata gjithashtu kanë nevojë për kohë të qetë vetëm, ndoshta më shumë se njerëzit e tjerë.
Sipas autores Daisy Simon, “kam gjetur se ndërsa disa empatikë kanë autizëm, ata të spektrit nuk janë zakonisht empatë. Njerëzit me autizëm shpesh kanë sfida zhvillimore dhe njohëse me të cilat empatitë që nuk janë në spektër, nuk përballen.
Plus, spektri përfshin shumë variacione, duke përfshirë tiparet gjeniale që shpesh lidhen me atë që më parë njihej si Sindroma e Aspergerit (por tani etiketuar si ASD). Ka dhurata dhe sfida të ndryshme si për empatitë ashtu edhe për ata në spektrin autik“.
Ndërsa studionte për librin e saj “Gjeniu i Empatisë”, ajo bisedoi me Dr. Temple Grandin, një profesoreshë e shkencës së kafshëve në Universitetin Shtetëror të Kolorados, e cila ndau hapur përvojat e saj duke qenë në spektrin e autizmit (ASD).
“Ajo më tha se kur sheh kafshë ose njerëz që lëndohen, ndjeshmëria e saj fillon menjëherë për të ndihmuar dikë. Ajo i sheh emocionet e saj më shumë si një stuhi kalimtare dhe fokusohet në të jetuarin në të tashmen. Ky mund të jetë një avantazh për të qëndruar të përqendruar emocionalisht në situata të ngarkuara. Në të kaluarën, besohej se atyre në spektër mund t’u mungonte ndjeshmëria.”
Dr. Grandin i përmendi një pikë të rëndësishme Simon, kur i tha se ata me spektër kanë ndjeshmëri, por mund ta shprehin atë shumë ndryshe. Do të jetë interesante të zbulohet se çfarë zbulon kërkimi shkencor i ardhshëm në lidhje me marrëdhënien midis ndjeshmërisë dhe ASD.
Empatitë dhe autizmi: Empatizimi me dallimet tona
Dallimet e perceptuara ose reale mund të paraqesin pengesa për ndjeshmëri. Studimet kanë treguar se mund të jetë më e vështirë të ndjehemi me përvoja që janë të ndryshme nga tonat. Ne gjithashtu priremi të ngushëllohemi me ngjashmëritë, pasi ne përgjithësisht dimë se çfarë të presim, në vend që në fusha ku mund të ndryshojmë.
Megjithatë, ashtu siç mund të jetë sfiduese për njerëzit që nuk janë në spektër të kuptojnë ata që janë, mund të jetë po aq sfiduese për ata në spektër të kuptojnë ata që nuk janë. Për të rritur ndjeshmërinë tuaj, jini të vëmendshëm ndaj këtij kushtëzimi, në mënyrë që të filloni të hapni zemrën tuaj ndaj të tjerëve që mund të mos i kuptoni fillimisht. Ju gjithashtu mund të mësoni të keni ndjeshmëri për veçantinë, nevojat dhe dallimet tuaja. Për shembull, jo të gjithë e shohin botën në të njëjtën mënyrë. Ekziston një shumëllojshmëri kreative e stileve njohëse si çrregullimi i spektrit të autizmit dhe çrregullimi i hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes (ADHD) Secili stil ka avantazhet dhe sfidat e veta.
Është e rëndësishme të shohësh të dashurit, miqtë dhe kolegët që kanë këto dallime me sy empatikë. Është po aq e rëndësishme që ata të shohin dallimet tuaja (prej tyre) gjithashtu me ndjeshmëri.
Mos i gjykoni të tjerët si inferiorë, megjithëse disa stile njohëse mund të jenë më problematike emocionalisht se të tjerët. Qëllimi është gjithmonë të heqim pengesat që i mbajnë zemrat tona të mbyllura ose që nxisin keqkuptimin. Ju po mësoni për njëri-tjetrin.
Është një valle e vazhdueshme e lidhjes, respektit, tolerancës dhe dashurisë
Sigurisht, ne të gjithë kemi nevojë për sa më shumë ndjeshmëri në jetën tonë. Empatia është një cilësi themelore që vërteton jetën për t’u ushqyer.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
