Mjeku para nesh ka marr shumë kërcënime me vdekje nga talebanët – ai nuk është paguar për muaj dhe megjithatë ai ende punon në një nga spitalet shtetërore në Kabul. Shumë nga stafi i tij punojnë gjithashtu pa pagesë. Rreth 20% e stafit janë larguar, pasi mungesa e pagës bën që ata të mos kenë mundësi të ushqejnë familjen e tyre.
Por të tjerët – përfshirë punonjësit e shëndetësisë femra – po punojnë pa pagesë pasi ilaçet gradualisht po mbarojnë dhe pajisjet dhe furnizimet me ilaçe pakësohen.
“Çdo mëngjes kur hyj në spital, mendoj se ndoshta sot spitali do të shembet,” tha një mjek, i cili dëshiron të mbetet anonim.
Është më e thjeshtë se kaq. Afganistani po punon bosh.
Më shumë se 9 miliardë dollarë (6.5 miliardë paund) në rezervat valutore janë ngrirë, kryesisht në bankat amerikane dhe megjithëse është premtuar ndihma e huaj – një shtesë prej 100 milion eurosh (85.4 milion) në ndihmë humanitare të premtuar nga Bashkimi Evropian – ende nuk është hapur dhe afganët nuk kanë parë ende ndonjë ndihmë të konsiderueshme financiare.
Për një vend që mbështetet pothuajse tërësisht në ndihmën e huaj, kjo është potencialisht katastrofike. Ndërkohë, komuniteti ndërkombëtar perëndimor po shqetësohet se si të ndihmojë afganët e zakonshëm pa financuar talebanët. Kanë kaluar saktësisht një muaj që kur talebanët hynë në Kabul dhe qeveria u rrëzua.
Në orët që pasuan, presidenti, Ashraf Ghani, u largua nga vendi së bashku me guvernatorin e bankës qendrore dhe dhjetëra zyrtarë të tjerë të lartë, si dhe mijëra të tjerë duke u frikësuar për jetën e tyre. Në vend të tyre, mijëra luftëtarë islamikë erdhën nga fusha e betejës për t’i zëvendësuar ata. Ata kanë ngritur pika kontrolli të armatosura, janë zhvendosur në pallatin presidencial dhe kanë marrë kontrollin e parave.
Thashethemet të cilat po qarkullojnë prej ditësh kanë rezultuar në mbylljen e dyqaneve në qendër të Kabulit nga frika e shpërthimit të dhunës mes mbështetësve rivalë. Por policia talebane na e ndaloi filmimin e bizneseve të mbyllura, duke na pyetur në mënyrë agresive pse po fokusoheshim në aspektet negative të sundimtarëve të rinj.
“Shkoni dhe shihni dyqanet që janë hapur,” na tha njëri prej tyre. “Pse po shikon vetëm këta të mbyllur?”
Ne me të vërtetë kemi parë tregjet e zhurmshme të hapura, por kemi vënë re pak biznese dhe shumë tezga të zbrazëta që nuk bëjnë asnjë lloj tregtie. Ish guvernatori i Bankës Qendrore, Ajmal Ahmady, u citua nga Këshilli Atlantik duke thënë se talebanët kishin “të ardhura të mjaftueshme për të drejtuar një kryengritje, por jo për të drejtuar një qeveri”.
Mijëra njerëz presin me orë të tëra çdo ditë jashtë bankave në kryeqytet duke u përpjekur të tërheqin paratë e tyre.
“Është shumë e vështirë të jesh gjallë në Afganistan në ditët e sotme”, na tha një burrë. “Këto janë paratë tona. Ata na morën paratë tona, ata i morën paratë tona dhe nuk duan të na i japin.”
Një tjetër thotë me zemërim për bashkësinë ndërkombëtare: “Ata ngrinë paratë e [vendit], por ky është një problem për njerëzit, jo për qeverinë.”
Ai vazhdon: “Njerëzit e qeverisë janë të sigurt… por shikoni këta njerëz [duke treguar turmat jashtë bankës]… ata tani nuk kanë ushqim në shtëpi…”
Në spitalet shtetërore kjo do të thotë që mjekët duhet të marrin vendime se kë të trajtojnë me ato pak ilaçe që kanë. Një djalë 16-vjeçar është shtruar në spital. Ai është në koma, pasi ishte droguar nga përdhunuesit që e sulmonin seksualisht.
Prindërit e tij e kanë braktisur atë, ndërsa mjekët që e mbajnë gjallë shqetësohen se sa kohë mund të zgjasin ilaçet për ta mbajtur atë gjallë.
“Ai është vetëm duke pritur vdekjen,” tha doktori.
Ai nuk e ka idenë se sa gjatë mund ta mbajë gjallë adoleshentin – ose sa kohë mund të vazhdojë të mbajë spitalin në funksion.
“Është shumë dëshpëruese,” tha ai. “Unë jam një akademik. Unë nuk jam një politikan kështu që nuk përfshihem në këto vendime, por unë do të thoja që bashkësia ndërkombëtare nuk duhet të ishte tërhequr kështu. Nuk është mirë të lësh pas njerëzit e Afganistanit… duhet ta mbështesësh Afganistanin. Duhet t’i mbështesësh këta mjekë. Duhet të më mbështesësh, unë jam profesor.”
Disa kilometra larg, luftëtarët talebanë janë vendosur në një rezidencë të madhe që dikur i përkiste komandantit famëkeq të luftës Dostum, një njeri i njohur për brutalitetin e tij në fushën e betejës, si dhe stilin e tij të jetesës luksoze dhe i cili dikur ishte një ish-nënkryetar.
Shtëpia me shkëlqim ka pishinë, sauna dhe një serë tropikale. Talibanët kanë pikturuar një seri fotografish, të cilat kryekomandanti i kishte vendosur në sallën e gjatë të hyrjes. Në vend të kësaj, parullat fetare të talebanëve po mbulojnë fotografitë. Luftëtarët ulen para një rreshti akuariumesh të mbushur me peshq ekzotikë.
Një nga luftëtarët e vjetër na tha: “Ata që jetonin këtu ishin njerëz shumë të këqij… kombi ishte i uritur dhe ai [Dostum] bëri një kështjellë për veten… dhe përveç kësaj, ai kishte më shumë kështjella… ai mund t’i kishte dhënë këto para për kombin … dhe atëherë nuk do të kishte varfëri”.
Sigurisht që ka raporte të vazhdueshme për korrupsion të gjerë me bankën qendrore tashmë të kontrolluar nga talebanët që pretendon se ka konfiskuar 12.4 milion dollarë (9 milion £) para dhe ar nga ish-zyrtarët kryesorë të qeverisë. Vetëm kapja e aseteve nuk do të zgjidhë problemet ekonomike të kombit – ato janë shumë më të komplikuara se kaq.
Rezidenca Dostum është emblema e korrupsionit endemik që është përhapur në Afganistan. Por një muaj më vonë, për shumë nga njerëzit e Afganistanit, mjerimi dhe varfëria e tyre tani po trajtohen nga shumë fytyra të freskëta me armë.
Burimi / https://news.sky.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
