Ngjarjet dramatike ose stresuese të jetës shpesh na lënë të tronditur ose të trishtuar, por edhe modelet rutinore të përditshme kanë një ndikim të madh në disponimin tonë. Zakonet e këqija si shqetësimet në gjumë, pirja e tepërt, apo mërzitë mund të dëmtojnë shëndetin tonë mendor dhe nganjëherë të çojnë në një krizë të shkurtër, një depresion të plotë ose ankth. Për fat të mirë, disa nga këto “kurthe” mendore ose zakone të këqija që na dëmtojnë mund të shmangen. Ja se si:
Të jesh pesimist
Pse është e dëmshme: pesimistët që vazhdimisht e shohin qelqin si gjysmë të zbrazët duket se janë më të ndjeshëm ndaj depresionit, ankthit, çrregullimeve të gjumit dhe problemeve të tjera shëndetësore. Optimizmi, nga ana tjetër, duket se ndihmon në përballimin dhe mbrojtjen nga të njëjtat kushte: dy profeci vetë-përmbushëse.
Këshilla: përqendrojini mendimet tuaja në gjëra pozitive dhe përpiquni të buzëqeshni. Është dëshmuar se buzëqeshja është ngjitëse dhe e qeshura dërgon mesazhe në tru, të cilat kanë efekte pozitive në humor.
Të punosh shumë
Pse është e dëmshme: kur punojmë shumë, ne jemi më të stresuar dhe rrisim rrezikun e problemeve të shëndetit mendor. Një studim i vitit 2011 nga zyrtarët britanikë zbuloi se duke punuar më shumë se 11 orë në ditë (në krahasim me një 7 ose 8 dyfishon shanset e një personi për të rënë në depresion.
Këshilla: mendoni me kujdes për prioritetet tuaja dhe sigurohuni që dita juaj të reflektojë modelin. Ndani kohë për familjen, miqtë dhe hobi.
Të pish (shumë) alkool
Pse është e dëmshme: përveç dëmeve të tjera shëndetësore të shkaktuara nga alkooli, sidomos pirja e depresionon sistemin nervor dhe përkeqëson disponimin. Pirja edhe gjatë mbrëmjes fillimisht mund të shkaktojë përgjumje, por pastaj tenton t’ju mbajë zgjuar dhe t’i bëjë njerëzit të flenë më keq.
Këshilla: kufizoni konsumin e alkoolit në përgjithësi dhe nëse dëshironi të trajtoni veten me një gotë verë, kufizoni rreptësisht dozat. Mjekët rekomandojnë një gotë në ditë për gratë dhe dy gota për burrat.
Mendime obsesive
Pse janë të dëmshme: duke pasur mendime të njëjta e çon trupin dhe trurin në një gjendje stresi. Fryma dhe shkalla e zemrës përshpejtohen dhe trupi liron hormonet e stresit (adrenalinë dhe kortizol), secila prej të cilave kërkon një haraç nga shëndeti fizik dhe emocional.
Këshilla: mësoni të njihni mendimet e përsëritura negative dhe trajnoni veten për të shmangur rrugët obsesive. Frymëmarrja e thellë ndihmon, ashtu edhe meditimi.
Të jesh perfektionist
Pse është e dëmshme: gjithmonë duke u përpjekur të arrini një standard të lartë të përsosjes në çdo gjë që bëni, qoftë kjo darkë sonte ose prezantimi në punë nesër, është një recetë për zhgënjimet e garantuara dhe vetëbesim të ulët. Pra nuk është për t’u çuditur që përsosmëria është lidhur me një sërë problemesh të shëndetit mendor, përfshirë depresionin, ankthin dhe çrregullimet e të ngrënit.
Këshilla: në vend të ndjekjes së përsosmërisë, punoni për atë që ekspertët e shëndetit mendor e quajnë “përpjekje të shëndetshme”. Kjo nënkupton përcaktimin e qëllimeve më të arritshme, pranimin e gabimeve dhe, mbi të gjitha, të shijosh udhëtimin, jo vetëm qëllimin.
Të mos flesh mjaftueshëm
Pse është e dëmshme: kushdo që ka kaluar disa net pa gjumë e di nervozizmin, stresin dhe errësirën që mund të peshojnë të nesërmen. Nëse privimi i gjumit dhe çrregullimet e lidhura bëhen kronike, rrit rrezikun që një person të zhvillojë çrregullime të tilla si depresioni ose ankthi.
Këshilla: vendosni një rutinë të shëndetshme të afrimit të gjumit, të tilla si kufizimi i marrjes së kafeinës dhe alkoolit në orët para se të shkoni të flini. Gjithashtu është e rëndësishme të fikni televizorin, si dhe kompjuterët, tabletët dhe smartfonët, sepse drita blu e emetuar nga këto pajisje ul melatoninën dhe mund ta shqetësojë ritmin cirkadik.
Bëni shumë krahasime me të tjerët
Pse është e dëmshme: krahasimi i vazhdueshëm i të ardhurave ose pasurive tona me ato të të tjerëve është “një nga arsyet pse amerikanët nuk janë aq të lumtur sa njerëzit në vende të tjera”, thotë Daën Buse, psikolog në Qendrën Mjekësore Montefiore në Nju Jork. Të lakmuarit e pasurisë së fqinjit tenton të sjellë vetëm pakënaqësi dhe është gjithashtu e paarsyeshme, pasi marrëdhënia ndërmjet të ardhurave dhe lumturisë është shumë më e dobët se sa mendojmë.
Këshilla: përqendrohuni në ato që keni. Studimet kanë treguar se ushtrimet e thjeshta, si mbajtja e një “ditari mirënjohjeje”, ose shkrimi i një letre për një të dashur, lidhen me kënaqësi, optimizëm dhe lumturi më të madhe.
Të injorosh rrëmujën
Pse është e dëmshme: çrregullimi i pakontrolluar i shtëpisë tuaj mund të jetë një burim delikat i shqetësimit psikologjik. Konfuzioni na bën të ndjehemi të rëndë, edhe në sensin figurativ: është treguar se çrregullimi lidhet me depresionin, ankthin dhe shtimin e peshës.
Këshilla: nëse nuk e keni përdorur ndonjë objekt gjatë 12 muajve të mëparshëm, hidheni. Dhe në vend të shpenzimit të parave për të grumbulluar gjëra në shtëpi, i kurseni për një darkë të veçantë ose pushime. Hulumtimet tregojnë se të ashtuquajturat “blerje eksperimentale” sjellin më shumë lumturi sesa pronësia e mallrave materiale.
Frenimi i zemërimit
Pse është e dëmshme: zemërimi dhe frustrimi janë reagime krejtësisht normale ndaj vështirësive të pashmangshme të jetës. Por, kur këto ndjenja janë eliminuar dhe grindjet dhe pakënaqësitë janë shkatërruar, kjo mund të kthehet të na ndjekë. Në fakt, disa studime kanë gjetur se zemërimi i shtypur është i lidhur me simptomat e depresionit.
Këshilla: është e rëndësishme të shprehni emocione negative, por vetëm në mënyrën më të përshtatshme. Nëse ju mund të komunikoni zemërimin në një mënyrë të sigurt, por të qetë, shanset janë që ju do të ndiheni më mirë atëherë. Nëse kjo nuk është një opsion, zgjidhja më e mirë mund të jetë që ta lëmë atë: edhe falja jep përfitime për shëndetin mendor.
Mungesa e ushtrimit fizik
Pse është e dëmshme: përveç mbajtjes së trupit në formë, aktiviteti fizik luan një rol kyç në mbështetjen e mirëqenies mendore, duke ndihmuar në zbutjen e simptomave të depresionit dhe ankthit. Ushtrimi i rregullt duket se ka një efekt pozitiv në komponimet kimike aktive në tru dhe në hormonet që rregullojnë gjendjen e humorit dhe mund të rrisin vetëbesimin.
Këshilla: mbajtja në një program të caktuar trajnimi mund të jetë shumë ambicioz. Për të filluar, provoni të ecni 15-20 minuta në ditë. Studimet kanë treguar se edhe rritjet e vogla të aktivitetit fizik lidhen me humor të përmirësuar.
Të qëndrosh mbyllur në shtëpi
Pse është e dëmshme: qëndrimi mbyllur në shtëpi (ose në zyrë) na privon nga dy elementë thelbësorë për shëndetin mendor, vitamina D, e cila prodhohet nga trupi në përgjigje të dritës së diellit dhe është dëshmuar se mbron kundër depresionit dhe natyrës në vetvete, e cila duket se na bën mirë në nivelin e nënndërgjegjshmes. Në një studim të kohëve të fundit, skanimet e trurit treguan se kur njerëzit ecnin nëpër parqe, ata ishin më të qetë dhe më pak të frustruar se kur ecnin nëpër rrugët kaotike të një qyteti.
Këshilla: nëse punoni në një zyrë, bëni një shëtitje në një hapësirë të gjelbër, nëse është e mundur, ose uluni jashtë gjatë pushimit tuaj të drekës. Edhe një sasi e vogël e diellit (15 minuta) mund të ndihmojë me të vërtetë.
Izolimi social
Pse është i dëmshëm: izolimi social dhe ndjenja relative e vetmisë rrisin probabilitetin e përjetimit të problemeve të shëndetit mendor. Për të njëjtën arsye, marrëdhëniet e forta kanë tendencë për të mbrojtur kundër depresionit dhe për të promovuar lumturinë.
Këshilla: edhe nëse jeni të shqetësuar apo jo në humor, bëni një përpjekje për të takuar miqtë dhe të dashurit, madje edhe për ca minuta për kafe. Ndërveprimet shoqërore si këto janë lartësuese dhe shpesh përfundojnë duke qenë më argëtuese sesa presim, thonë ekspertët.
Burimi / http://www.gazeta-shqip.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
