Luftimet e stërzgjatura kanë marrë jetë të panumërta, kanë zhvendosur miliona brenda dhe jashtë vendit dhe kanë lënë pjesën më të madhe të infrastrukturës së vendit të shkatërruar. Dështimi i përpjekjeve ndërkombëtare për të bërë shumë përparim i është atribuar mungesës së mirëkuptimit ndërmjet ndërmjetësve formalë të situatës në terren në komunitetet lokale. Këtu dalin në pah gratë siriane. Shumica e grave të përfshira në ndërmjetësimin lokal kanë njëfarë lidhje me mosmarrëveshjen dhe perceptohen si të besueshme nga palët në mosmarrëveshje.
Si “ndërmjetësues të brendshëm”, ato demonstrojnë dy pika të forta të qëndrueshme: aftësinë për të ndërtuar ose për të shfrytëzuar marrëdhëniet dhe zotërimin e njohurive të hollësishme mbi konfliktin dhe palët e tij.
Një shembull i kësaj fuqie erdhi në fillim të luftës, në distriktin Zabadani, në veriperëndim të Damaskut. Ndërsa qarku filloi të binte nën kontrollin e forcave opozitare, ai u rrethua nga qeveria. Autoritetet kërkuan që burrat të dorëzonin armët dhe të dorëzoheshin, që do të thoshte se vetëm gratë mund të lëviznin të sigurta nëpër linjat e kontrollit.
Një përmbysje rolesh
Ndërsa, para luftës, zakonisht pritej që gratë Zabadani të fokusoheshin në përgjegjësitë brenda shtëpisë, kufizimet dhe rreziqet e reja me të cilat përballeshin, papritur burrat e bënë të pranueshme, (madje edhe të nevojshme) përfshirjen e grave në negociatat me forcat qeveritare.
Duke hyrë shpejt në këtë rol të ri, një grup grash në Zabadani u mblodhën dhe nisën një proces ndërmjetësimi me forcat rrethuese për të negociuar përfundimin e rrethimit si dhe një armëpushim të mundshëm.
“Shumica e këtyre grave u përfshinë sepse burrat e tyre ishin të implikuar me forcat e opozitës dhe kërkoheshin nga qeveria”,—thotë Sameh Awad*, eksperte e ndërtimit të paqes, e njohur me rastin. “Vetë gratë ishin kryesisht amvisa dhe nuk kishin ndonjë rol formal në komunitet, por ato fituan rëndësinë e tyre sepse donin të mbronin burrat e tyre”.
Megjithëse armëpushimi më vonë u rrëzua, për shkak të ndryshimit të kontekstit politik, gratë, për një periudhë kohore, ishin në gjendje të siguronin që civilët të mbroheshin dhe të evakuoheshin.
Në një shembull tjetër, në qytetin veriperëndimor të Idlibit, grupet joformale të grave ishin në gjendje të shpëtonin jetën e një grupi të burgosurish. Pasi dëgjuan një thashetheme se ato do të vriteshin nga ushtarët, një grup mësuesesh femra punuan për të bindur një grup më të gjerë grash, përfshirë nënat e të burgosurve, që t’i afroheshin selisë së drejtuesit të batalionit. Takimi përfundoi me kreun e fraksionit që pranoi të fliste me këshillin ushtarak dhe, një muaj më vonë, të arrestuarit u liruan si pjesë e një marrëveshje shkëmbimi.
Gratë siriane kanë udhëhequr gjithashtu përpjekjet e ndërmjetësimit me forcat qeveritare për të adresuar çështjet e sigurisë dhe ofrimin e shërbimeve në zonat më parë nën kontrollin e opozitës. “Qeveria këmbënguli që burrat duhej të kryenin shërbimin ushtarak dhe kjo bëri që shumë të rinj të frikësoheshin nëse dilnin në sferën publike,” shpjegoi MS. Awad. “Pra, gratë u përfshinë për të dalë dhe për të eksploruar se deri në çfarë mase ishin të mundshme diskutimet me autoritetet e reja në zonë. Gjatë këtyre negociatave, ato diskutuan rimëkëmbjen e hershme në zonat e tyre.”
Riparimi i kohezionit social
Disa vite pas fillimit të konfliktit, Mobaderoon, një organizatë e shoqërisë civile e udhëhequr nga gratë në Damask, vuri në dukje një rritje të dhunës së lokalizuar ndaj personave të zhvendosur brenda vendit (PZHBV) që kishin mbërritur në kryeqytet. Për të trajtuar këtë dhunë, organizata formoi komitete lokale të përbëra nga drejtues të komunitetit dhe pushtetit vendor, anëtarë të tjerë me ndikim të komunitetit si mësues dhe aktivistë të shoqërisë civile dhe banorë të thjeshtë. Ato krijuan hapësira neutrale ku njerëzit mund të takohen dhe diskutojnë çështje që prekin lagjet e tyre dhe ku mund të ndërtojnë besimin dhe aftësitë e tyre për të adresuar këto çështje.
Pas disa kohësh, organizata e udhëhequr nga gratë, e zgjeroi punën e saj në Tartus, qytet bregdetar në Sirinë perëndimore, dhe u bashkua me një organizatë tjetër të udhëhequr nga gratë, e cila gëzon lidhje të forta komunitare dhe prani në zonë.
“Për shkak të luftës dhe fluksit të PZHBV-ve nuk kishte shërbime, ose nuk kishte shërbime të mjaftueshme,” thotë Farah Hasan*, anëtare e Mobaderoon. “Të rinjtë vendas i akuzuan PZHBV-të si përgjegjës për luftën, sepse ato e kishin origjinën nga zonat nën kontrollin e opozitës dhe kryen sulme të dhunshme kundër tyre në kampet aty pranë.”
Kjo dhunë po krijonte paqëndrueshmëri të konsiderueshme në zonë, kështu që kreu i Tartus u takua me anëtarë me ndikim të komunitetit dhe aktorë lokalë të biznesit, për t’i bindur ata se kampi i PZHBV-ve duhet të integrohet si pjesë e komunitetit, në mënyrë që PZHBV-të të mund të marrin pjesë në ekonomisë.
Qëndrimet ndryshuan ngadalë dhe lagjet e synuara në Tartus dëshmuan dallime të dukshme në trajtimin e PZHBV-ve: ato raportuan më pak ngacmime dhe dhunë nga anëtarët e komunitetit pritës, pranim më të madh të fëmijëve të tyre në shkolla dhe më shumë mundësi ekonomike.
* Emrat janë ndryshuar për të mbrojtur privatësinë
Burimi news.un.org
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
