“Miqtë takohen në kohë nevoje.” Kjo është ajo që dikton mençuria popullore. Sidoqoftë, unë kam një thënie timen që thotë: “Miqtë kujtohen për ditëlindje”. Nëse nuk i dëgjoj, do të thotë që nuk janë aq shumë miq.
Unë nuk jam e çmendur për dëshirat e mira. Unë mund të bëj pa ato “tradicionale”, Krishtlindjet dhe Pashkët, sepse ju e dini që në ato raste të gjithë ju urojnë. Ajo që bëhet për “detyrë” nuk është domosdoshmërisht edhe kënaqësi. Urimet e ditëlindjes janë të veçanta: nëse jua japin, do të thotë se ata po mendojnë për ju, se ju kujtohet ditëlindja juaj, që edhe nëse dikush nuk kujtohet për 364 ditët e tjera të vitit, atë ditë të kujtoi ty. Ju ekzistoni për të. Kjo është gjëja më e rëndësishme.
Miqësia e vërtetë duhet të kultivohet, gjithashtu ajo ka nevojë për frekuencë, nuk them çdo ditë, por të paktën sporadike, shprehet gjithashtu përmes katër fjalëve të folura shpejt në telefon, gjithashtu ushqehet me mjete moderne teknologjike siç janë mesazhet me tekst dhe e-mail. Por jeta e vrullshme, mijëra angazhime dhe nganjëherë distanca nënkuptojnë që marrëdhëniet thahen. Por, ajo degë e thatë, kthehet prapë në jetë kur shoku të kujton ty për ditëlindje. Në këtë mënyrë miqësia nuk do të vdesë kurrë, ndoshta do të duhet vetëm një kurë rikuperuese.
Dje ishte ditëlindja ime. Pak e nënshtruar, të them të drejtën; asnjë dëshirë për të festuar. Le të themi se në këtë periudhë nuk jam fizikisht në gjendjen time më të mirë. Sidoqoftë, tradita thotë që ditëlindja të festohet në një farë mënyre, qoftë edhe vetëm brenda katër mureve të shtëpisë, në “folenë” më të dashur për të gjithë, me njerëzit që duan më shumë. Megjithatë, të tjerët, edhe nëse nuk janë të pranishëm, mund ta bëjnë një telefonatë. Në fakt, unë kam marrë shumë thirrje telefonike, mesazhe me tekst dhe e-mail. Nuk doja gjë tjetër, madje as dhuratat që mora. Edhe ato, megjithatë, i konsideroj pak si një “detyrim”: më mirë të marrësh një dhuratë, qoftë edhe të vogël dhe të parëndësishme, në çdo kohë të vitit. Ky sigurisht do të jetë një gjest spontan dhe do të shkaktojë kënaqësi të jashtëzakonshme, sepse është e papritur. O Zot, jam shumë e lumtur me dhuratat e marra, por do të isha po aq e lumtur pa to.
Në fund të ditës është e pashmangshme që të bëjmë dy llogari: kështu, Tizio, Caius më kujtoi… me pak fjalë, të gjithë emrat e atyre, miqve dhe të afërmve, të cilët u kujtuan për ditëlindje, lëvizin nëpër mend. Në fund të ditës ne vërejmë se kush nuk na ka kujtuar. Ndoshta gjatë ditës mendoni për dikë që nuk ju ka telefonuar ende, duke shpresuar që herët a vonë ata do ju kujtojnë. Ndodh, në fakt, që telefoni të bie edhe në njëmbëdhjetë në mbrëmje…kështu që deri në mesnatë data mbetet e njëjtë, apo jo? Ndodh gjithashtu që një telefonatë të mbërrijë të nesërmen: dikush, i mërzitur, të thotë se nuk e ka harruar, se edhe ai ka dashur të të shkruajë për të uruar, por me gjithë kaosin e së dielës, mesnata ka mbërritur dhe nuk mundi të telefonoj në kohë. Sigurisht, më ndodh edhe mua, ndonjëherë. Vonë, por që dikush ka menduar për ty dhe kështu që të jesh i sigurt se urimet e tij do të mbërrijnë në ditëlindjen tjetër, mbase në kohë, mbase jo. Nuk ka rëndësi.
Natën e kaluar, kur isha duke bërë me mendje listën e famshme, ndjeva një hidhërim të madh kur kuptova se dy miqtë e mi “të vjetër” nuk e mbanin mend. Kur takoni njerëz të veçantë në të njëzetat, në universitet, besoni se ato miqësi nuk do të mbarojnë kurrë. Në shkollën e mesme kam humbur shumë “miq”: ose për shkak të rivalitetit në dashuri ose papajtueshmërisë së karakterit, sepse duke u rritur ju ndryshoni dhe tjetri nuk ndryshon siç dëshironi, kështu ju jeni shumë ndryshe nga sa do të dëshironte shoku juaj. Ju merrni një rrugë së bashku që, hap pas hapi, duket se shkon drejt jetës së ardhshme, ndërsa kuptoni se projektet e secilit do të shkaktojnë ndryshime, por më pas arrini në një udhëkryq, rruga nuk është më një dhe secili merr atë që preferon, atë ku do të takojë njerëz të tjerë, të bëjë miq të rinj.
Unë gjithmonë kam qenë e lidhur me miqësinë si një vlerë unike në kursin e trajnimit. Sidoqoftë, unë jam e vetëdijshme që miqësitë mbarojnë, sikur të ishte një proces i natyrshëm para të cilit dikush është spektator inert. Sidoqoftë, unë shpesh kam qenë e pafat me miqtë, në kuptimin që në të shumtën e herëve ishte heshtja që përcaktonte fundin e miqësisë. Unë do të preferoja një luftë, të plotë me fyerje dhe flokë të shqyer reciprokisht. Të paktën do ta kisha kuptuar arsyen e fundit. Por heshtja më lëndoi më shumë sesa një grusht në fytyrë. Taktika ime ka qenë gjithnjë pritja: herët a vonë ajo do të ndihet vetë, thashë me vete. Por ndoshta miku kishte adoptuar të njëjtën strategji dhe po priste hapin e parë nga unë.
Në këto raste, krenaria është arma që vret një miqësi. Për shkak të krenarisë, lëvizja e parë nuk bëhet, as në njërën anë ose në tjetrën. Dhe kështu koha kalon dhe, si një shpullë e një sfungjeri, fshin atë që ka qenë. Nuk e di nëse kjo krenari e kohës është e përfshirë apo jo. Sa për njërin nga dy miqtë, mendoj se jo. Ndoshta ajo thjesht harroi ditëlindjen time edhe pse nënkupton në mënyrë të pashmangshme që unë nuk jam aq e rëndësishme për të. Ne i kishim humbur kontaktet prej dy vjetësh, ndërsa për ditëlindjen time mbërriti telefonata e saj e papritur dhe gjithçka filloi përsëri. Ne biseduam në telefon për një orë sikur të kishim folur një ditë më parë dhe nuk e diskutuam fare heshtjen e gjatë, nuk kërkuam sqarim, sepse nëse miqësia është e vërtetë, këto gjëra nuk janë të rëndësishme. Ajo që ka rëndësi është të kuptojmë se nuk jemi zhdukur, por që kemi zënë një hapësirë të vogël në jetën e mikut tonë, madje edhe në heshtje.
Nga ana tjetër, shoqja tjetër është padyshim e ofenduar dhe unë mund ta imagjinoj pse. Por unë, mjerisht, e konsideroj veten më të ofenduar se ajo. Përfundimisht dikush bie në rrjetin e pazgjidhshëm të pakomunikueshmërisë. Heshtja nuk çon askund, ajo parandalon që diçka që nuk na pëlqen të bëhet diçka tjetër, të ndodhë një transformim. Krenaria, edhe në këtë rast, luan një rol themelor: nuk mund të jetë një parakusht për miqësinë e vazhdueshme. Atëherë ju pranoni realitetin e fakteve: Unë nuk ekzistoj më për shoqen time, edhe nëse ajo vazhdon të ekzistojë për mua në mendimet e mia.
Kur kujtoj, për shembull, jetën tonë si vajza të reja, gra dhe nëna, kur u kujtoj fëmijëve tanë që u rritëm së bashku, ndamë pushime, ditëlindje, vitet e rinisë, përvjetorë dhe pagëzime të festuara së bashku, pa dyshimin se e gjithë kjo do të mbaroj. Është e vërtetë që unë isha dëshmitar i tharjes së miqësisë sonë: ajo lule nuk ishte më aq e shkëlqyer, sepse jeta dhe rrethanat e kishin dëmtuar atë përgjithmonë. Por, siç thashë, gjërat mund të ndryshojnë, ato nuk kanë domosdoshmërisht nevojë të mbarojnë. Sa herë, duke parë prapa, e kuptojmë se si ishim dhe si kemi ndryshuar! Sidoqoftë, efekti ngushëllues mbetet që diçka të mbijetojë dhe shpresojmë të jetë përgjithmonë. Si një dashuri që kurrë nuk do të dëshironim ta braktisnim dhe ne i përmbahemi asaj duke shpresuar se ajo vazhdon të ekzistojë, mbase jo gjithmonë me të njëjtën shkallë pasioni, por ne do të ndiejmë një ngrohtësi.
Fundi i një dashurie është po aq i dhimbshëm sa fundi i një miqësie. Nuk mund të jetë ndryshe sepse kështu është kur pajtohesh me ndjenjat pavarësisht nga dëshira për të ecur përpara. E di që do të jem në gjendje të vazhdoj përgjatë rrugës sime të populluar nga shumë afeksione të tjera, edhe nëse është një rrugë që më ndan përgjithmonë nga miqtë e mi “të vjetër”. Heshtja e djeshme, gjithsesi, do të mbajë gjithmonë ato fjalë të pathëna, atë krenari që i pengoi ata të pranonin përgjegjësinë e tyre në fund të atyre miqësive.
Më kujtohet motoja e librit të famshëm të Erich Segal “Histori dashurie”: të duash do të thotë të mos kesh kurrë nevojë të kërkosh faljë. Këtu, për mua e njëjta moto mund t’i referohet miqësisë. Kur lind ndonjë arsye për të kërkuar falje, kjo do të thotë që miqësia ka vdekur, përgjithmonë.
Burimi / Burimi Marisa Moles’s Weblog
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
