Ka njerëz mizorë të veshur si njerëz të mirë. Ata janë qenie të plagosura, të cilët sulmojnë me anë të shantazhit emocional Machiavellian, bazuar në frikë, agresion dhe faj. Ata duken si njerëz bujar, por në realitet ata fshehin interesa dhe zhgënjime të thella. Shpesh dëgjojmë se “ai që bën keq, e bën, sepse në një moment të caktuar të jetës i kanë bërë keq”.
Megjithëse pas këtij mendimi ka një farë të vërtete, ekziston një aspekt tjetër që gjithmonë kemi vështirësi ta pranojmë: ekziston ligësia. Njerëzit mizorë ndonjëherë kanë disa përbërës biologjikë që i shtyjnë ato drejt sjelljeve të caktuara agresive.
“Nuk ka asnjë ligësi mizore se ajo që del nga fara e së mirës”. -Baldassare Castiglione-
Në këtë drejtim, shkencëtari dhe popullarizuesi Marcelino Cereijudo na tregon diçka interesante: “Nuk ka gjen të keq, por ka disa aspekte biologjike dhe kulturore që mund ta favorizojnë atë”.
Pjesa më e ndërlikuar e kësaj teme është se shumë shpesh ne tentojmë të shikojmë etiketat dhe sëmundjet në sjellje që thjesht nuk futen në manualet psikoagjenologjike. Veprime të dëmshme mund të ndodhin pa patur domosdoshmërisht një sëmundje psikologjike themelore. Të gjithë ne, në një moment në jetën tonë, kemi takuar një person me këtë lloj profili.
Qeniet që na japin lajka dhe vëmendje. Njerëz të mirë, të suksesshëm, por që fshehin një hije të errët dhe të zgjeruar. Në thellësitë e zemrave të tyre ata frymëzojnë mizorinë, mungesën e ndjeshmërisë dhe madje edhe agresionin.
Njerëzit mizorë dhe molekula e moralit
Siç kemi thënë më parë, askush nuk ka qenë në gjendje të identifikojë ekzistencën e gjenit të keq deri tani. Megjithatë, vitet e fundit janë rritur studimet në një aspekt interesant: të ashtuquajturat “molekulë morale”.
Për të kuptuar më mirë se çfarë është kjo strukturë, ne do të kontekstualizojmë një histori të vërtetë. Një histori e tmerrshme, e cila fatkeqësisht ndodh shumë shpesh. Hans Reiser është një programues amerikan, i famshëm për krijimin e dosjeve ReiserFS. Aktualisht dhe që nga viti 2008, ai është në burgun e Mule Creek për vrasjen e gruas së tij. Ai nuk tregoi ndonjë hezitim në pranimin e fajit, duke zbuluar vendin ku kishte varrosur trupin e Nina Reiser.
Një kureshtje që ia vlen të thuhet: ky programues ka një inteligjencë të mrekullueshme, deri në fillimin e studimeve të tij universitare si adoleshent. Pas një gjyqi të shpejtë dhe pasi u mbyll në burgun e San Quintín, ai vendosi të përgatiste apelin e tij.
Nëpërmjet 5 fletëve të shkruara me dorë, ai pretendonte se truri i tij punonte ndryshe. Reiser ishte i vetëdijshëm për studimet e fundit mbi oksitocinën dhe u përpoq t’i përdorte ato në mbrojtjen e tij. Ai pretendonte se kishte lindur me problemin e mëposhtëm: truri i tij nuk prodhonte të ashtuquajturën molekulë morali. Ai nuk kishte empati.
Natyrisht, siç pritej, ky argument nuk e pengoi atë që të dënohej me burgim të përjetshëm. Por këtu tema e origjinës të së keqes u bë përsëri objekt studimi. Në ditët e sotme, vlera e plotë i kushtohet faktit që oksitocina është hormoni që na bën “qenie njerëzore” në kuptimin më autentik. Njerëzit që janë të sjellshëm dhe të shqetësuar për të ndihmuar, përvetësojnë bashkë me shokët e tyre.
Si ta mbrojmë veten nga mizori i kamufluar
Në jetën tonë të përditshme, nuk u referohemi gjithmonë njerëzve mizorë si ato të përmendura më lart. Por ne jemi viktima të llojeve të tjera të qëndrimeve: mirësia e rreme, agresioni i fshehur, manipulimi, egoizmi delikat, ironia e mbuluar, e kështu me radhë.
“Bota nuk është e kërcënuar nga njerëzit e këqij, por nga ata që shikojnë e nuk bëjnë asgjë”. -Albert Einstein-
Këto sjellje mund të jenë rezultat i aspekteve të ndryshme. Mungesa e inteligjencës emocionale, një mjedis armiqësor në të cilin personi është rritur ose edhe një deficit në lirimin e oksitocinës. E gjithë kjo mund të përcaktojë këtë agresivitet pak a shumë të fshehur. Sidoqoftë, nuk duhet të harrojmë se kur flasim për agresionin, nuk i referohemi vetëm dëmtimit fizik. Agresionet emocionale, instrumentale ose verbale janë më pak të dukshme por dëmtime shumë të zakonshme dhe për këtë arsye ne duhet të mbrojmë veten.
Njerëzit mizorë: si t’i njohim dhe t’i shmangim ata
Ne të gjithë mund të jemi viktima të njerëzve mizorë. Nuk ka rëndësi mosha, shteti ose përvojat tona të mëparshme. Ky lloj personi mund të jetë një anëtar i familjes, mund ta gjejmë në vendin e punës dhe në çdo mjedis tjetër. Por ne mund ta identifikojmë atë në mënyra të ndryshme.
1. Personi me zemër të errët do të na joshë me gënjeshtra. Ai do të fshihet pas fjalëve të bukura dhe veprave fisnike, por pak nga pak do të dalë shantazhi i tij, i ndjekur nga frika, faji dhe dhuna mendore.
2. Duke pasur parasysh këto mekanizma, ekziston vetëm një zgjedhje: jo tolerancë. Nuk ka rëndësi nëse bëhet fjalë për motrën, partnerin ose kolegun tonë. Shkatërruesit e qetësisë dhe ekuilibrit kërkojnë vetëm një gjë: të prishim vetëbesimin për të fituar kontrollin.
3. Do të kemi ndjenjën e qartë se nuk ka rrugëdalje, të burgosesh në një rrjet. Vlen të kujtohet se “ai që posedon veten është më i fuqishëm”. Prandaj, është e rëndësishme t’i jepet fund dominimit dhe agresivitetit me vendosmëri. Lojërat e dominimit dhe agresioni i errët janë shumë komplekse.
Është e nevojshme të veprohet shpejt për të hequr kurthet dhe për të reaguar ndaj kërcënimeve të fshehura. Kur përjetojmë parehati ose shqetësim për sjellje të caktuara, ekziston vetëm një mundësi: distanca.
Burimi / www.giornodopogiorno.org
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
