Si është e mundur të zvogëlohet rreziku i prekjes nga sëmundja gjatë punës, në shkollë, udhëtimet në transportin publik dhe gjatë aktiviteteve normale siç janë pazaret? Këtu janë disa këshilla dhe faktorë rreziku që duhet të merren parasysh në jetën e përditshme:
Eliminimi i rrezikut të kontraktimit të koronavirusit Sars-CoV-2 dhe marrja e sëmundjes Covid-19 është e pamundur, por është e mundur të kufizohet në minimum. Si është i mundur të zvogëlohet rreziku i kontraktimit të koronavirusit gjatë punës, në shkollë, udhëtimeve në transportin publik dhe aktiviteteve normale siç janë pazaret. Deri më tani e dimë se vendet ku ndodh infeksioni janë me përqindje të ndryshme të mundësive, shtëpia, puna, transporti publik, klubet dhe institucionet publike. Dhe se vendet e mbyllura dhe vendet e mbushura me njerëz e rrisin këtë mundësi.
Por ka edhe faktorë të tjerë për t’u marrë në konsideratë: për shembull koha e kaluar në vendet me rrezik. Ose të njëjtat aktivitete: disa janë më të rrezikuar se të tjerët. Ja tre faktorët e parë që duhen marrë parasysh:
mbaj distancën shoqërore;
lani ose pastroni duart sa më shumë që të jetë e mundur;
mbaj veshur maskën.
Gazeta Spanjolle “El Pais” u përpoq të llogariste rrezikun e infektimit në një mjedis të mbyllur duke përdorur një model llogaritje të zhvilluar nga Profesor José Luis Jiménez i Universitetit të Kolorados. Kjo nuk është një metodë e pagabueshme, tha gazeta, por ndoshta mjaft e saktë për të kuptuar se si virusi “funksionon” brenda, edhe kur respektohet distanca e sigurisë prej dy metrash.
Skenari 1: “El Pais” supozon se në dhomën tonë të ndenjes (dimensionet nuk dihen) ka 6 persona, njëri prej të cilëve është i infektuar me SARS-COV-2. Në një rast të tillë, pavarësisht nga distanca e sigurt, pa maska dhe ajrosje adekuate, i infektuari mund të jetë në gjendje të transmetojë virusin te të gjithë të pranishmit e tjerë brenda 4 orësh. Nëse të gjithë do të kishin maska, infeksionet do të zvogëloheshin nga 5 në 4, por infeksioni do të ishte akoma aty, sepse me një ekspozim shumë të zgjatur as pajisjet mbrojtëse nuk janë në gjendje të ndalojnë virusin. Në raste të tilla, vetëm ajrosja e mjedisit dhe përgjysmimi i kohëzgjatjes së ekspozimit (nga 4 orë në 2 orë) mund të zvogëlojë ndjeshëm rrezikun në më pak se një person i infektuar. Sidoqoftë, me kusht që të vishni pajisje mbrojtëse personale. Sipas “El Pais” në Spanjë 31% e rasteve të infeksionit lidhen me këtë lloj situate.
Skenari 2: Në një lokal janë 15 persona që konsumojnë dhe tre punonjës. Dyert janë të mbyllura dhe nuk ka ventilim mekanik. Epo, në rastin më të keq, pa marrë ndonjë masë sigurie, të 14 klientët do të infektoheshin me virusin pas katër orësh. Nëse të gjithë do të kishin pajisje mbrojtëse, infeksionet do të zvogëloheshin në 8. Me maska, ajrosje adekuate dhe një kohë të përgjysmuar të ekspozimit (nga 4 në 2 orë), shanset e infektimit bien në mënyrë drastike: virusi do të ishte në gjendje të infektojë vetëm një person.
Skenari 3: një klasë me 24 nxënës. Situata më e rrezikshme ndodh në një klasë pa ajrosje ku personi i infektuar është mësuesi. Në një rast të tillë, pa masa të sigurisë së virusit 2 orë janë të mjaftueshme për të infektuar 12 persona. Gjithashtu në këtë rast përdorimi i maskave zvogëlon në mënyrë drastike rrezikun e infektimit (nga 12 në 5 persona të infektuar) por nuk e eliminon plotësisht atë. Duke përgjysmuar kohën e ekspozimit (nga 2 orë në 1 orë) dhe duke ajrosur në mënyrë adekuate klasën, virusi do të ishte në gjendje të infektojë vetëm një person. “El Pais” specifikon se, në kundërshtim me atë që mund të mendohet, në situata reale shpërndarja e infeksioneve është e rastësishme, pasi pa ajrosje “aerosolat grumbullohen dhe shpërndahen në të gjithë dhomën”.
Rregulli 15-minutësh
Pastaj ekziston rregulli 15-minutësh: Ministria e Shëndetësisë ka vendosur dy parametra shumë të rreptë që rregullojnë funksionimin e aplikacionit Immuni: alarmi shkaktohet vetëm nëse jeni më pak se dy metra nga një person i infektuar për të paktën 15 minuta. Po nga vjen “rregulli” 15-minutësh? Komisioneri i emergjencave Domenico Arcuri, në prezantimin e Aplikacionit kishte deklaruar se “shkencëtarët na thonë se koha minimale e caktuar për të qenë në rrezik ngjitjeje në rast kontakti me një person pozitiv është 15 minuta. Distanca e konsideruar në rrezik luhatet midis një dhe dy metrash. Por është mirë të merret parasysh kufiri maksimal”.
Erin Bromage, imunolog në Universitetin e Massachusetts Dartmouth, i përmblodhi të gjitha me një ekuacion: infeksioni = ekspozimi ndaj virusit x faktori kohë. “Ekspozimi ndaj virusit, shumëzuar me kohën, përfaqëson formulën bazë që ju lejon të gjurmoni kontakte” shpjegoi Bromage në një artikull në “Corriere della Sera”. “Kushdo që flet me ju për më shumë se 10 minuta, ballë për ballë, rrezikon ngjitjen. Kushdo që ndan një mjedis të mbyllur me ju (zyra, për shembull) për një periudhë të zgjatur, rrezikon ngjitjen”.
Çfarë duhet të bëni për të kufizuar rreziqet e prekjes nga koronavirusi në jetën e përditshme
Sot, megjithatë, Corriere della Sera boton një vademecum që shpjegon se çfarë të bëni për të kufizuar rreziqet e kontraktimit të koronavirusit në jetën e përditshme. Duke filluar me shkollën, ku do të ishte praktikë e mirë të vishni një maskë edhe në klasë kur uleni në vendin tuaj, duke kujtuar se të folurit me zë të lartë, të bërtiturat ose të kënduarit janë aktivitete që konsiderohen të rrezikuara nga ngjitja.
Nën lente, më shumë sesa transmetimi në klasë, është koha para dhe pas mësimeve. Çfarë mund të përballoni? Fëmijët mund të luajnë me njëri-tjetrin jashtë në një kontekst të largët, pa u mbushur me njerëz dhe duke mbajtur maskat.
Pastaj ka rekomandime për të afërmit e dobët dhe të moshuarit në përgjithësi:
Mund të shohim të afërm të brishtë dhe të bisedojmë me ta, mbase të shkojmë për një shëtitje. Më mirë të shmangim përqafimet dhe puthjet dhe mund të zgjedhim të ndërrohemi, një nga një, duke përshëndetur nipërit e mbesat vetëm me anë të një video telefonate.
Në transportin publik, këshilla është të shmangni autobusët e mbushur me njerëz. Distanca për të tjerët mbetet arma më e mirë: përveç që nuk hipim në automjete shumë të plota, mund të shmangim bisedën me zë të lartë dhe nuk duhet të ulim maskën nëse jemi në telefon. Më në fund, dyqanet: një supermarket i mbushur me njerëz ku kaloni shumë minuta në radhë përfaqëson një situatë të rrezikshme, veçanërisht sepse është një vend i mbyllur dhe jo domosdoshmërish i madh. Është gjithmonë e mundur të blini në internet, nëse ju sjell, ose zvogëlon qëndrimin tuaj në dyqane në një herë në javë grumbullimet.
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi bresciatoday.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
