Si fëmijë ju lejon të shtrini vështrimin mbi jetën, ta njihni atë. Që nga rinia të rritesh drejt pjekurisëdhe të bëhesh njeri i kompletuar. Që në të moshuar, ju zgjat jetën. Kurioziteti është shoqëruesi më i çmuar i jetës sonë.
Ishte filozofi britanik Thomas Hobs, në fillim të shekullit të shtatëmbëdhjetë dhe për rrjedhojë shumë përpara iluminizmit, ai që i dha vlerën e duhur kuriozitetit. Për ta bërë atë, me racionalitet, një karakteristikë themelore e njeriut, tiparin e vërtetë që na dallon nga kafshët. Me Hobsin lindi humanizmi shkencor, në qendër të të cilit vendoset kurioziteti. Një pranverë që shtyn drejt dijes, dhe drejt zhvillimeve në të tashmen dhe në të ardhmen që ajo sjell. E gjithë epopeja e vaksinave, frytet e shkencës dhe e dijes afatgjatë, lindi nën shenjën e kureshtjes, e aftë për të ndryshuar fatin e njeriut.
Kuriozitet
Dhe ndryshe nga racionaliteti, një ndjenjë e ftohtë analize, thuajse e shkëputur, kurioziteti është i ngrohtë, shpreh dëshirën dhe për rrjedhojë, një element tjetër dallues i njeriut nga kafsha, mund ta inkuadrojmë në kontekstin e pasioneve. Një pasion që shkon dorë për dore me arsyen: kryevepra letrare e Jane Austen, Sense and Sensibility, do të mbërrijë rreth dyqind vjet pas teorive të Hobsit. Studimet e filozofit britanik janë shumë aktuale sot, pasi ka nevojë për të rivlerësuar dhe për të shfrytëzuar në maksimum kuriozitetin.
Rëndësia e kuriozitetit
Ilaçi më i mirë natyral kundër çdo forme depresioni, humori të keq, melankolisë negative dhe mbi të gjitha kundër mërzisë? Kurioziteti. Duhet t’ua mësojmë fëmijëve që në moshë të re, ta kultivojmë kur të rritemi dhe të mos e humbasim kurrë kur të rritemi. Kurioziteti është partneri më i çmuar i jetës që mund të shpikim.
Vlera e kuriozitetit
Një fjalë, vetëm një, ngjall busullën e një ndryshimi të frymëzuar nga optimizmi i vullnetit, nga një dëshirë për të ardhmen që nuk përjashton kultivimin e së shkuarës, të kujtesës. Kushdo që e humb atë rrezikon të humbasë veten deri në atë pikë sa të mbetet rob i vetmisë së tij. Kushdo që e gjen do të ketë një shoqëri emocionuese për jetën. Po, sepse kurioziteti, veç të tjerash, nuk ka moshë: shfaqet tek fëmijët, tashmë në fëmijëri, me breshërinë e tyre të pyetjeve; vendoset në adoleshencë dhe rini, kur shoqëron rritjen e njerëzve; zgjat jetën, dhe vullnetin për të jetuar, tek të moshuarit. Mjerë të shpenzosh kaq shumë forcë, kaq shumë vlerë, kaq shumë forcë të brendshme.
Rëndësia e të qenit kureshtar
Kohët e fundit kam shkuar në një shkollë të mesme në Milano për të folur dhe një djalë më ka rrëfyer: “Brezi ynë vuan nga një problem, ne nuk jemi shumë kuriozë…”. Nuk mendoj se është një e keqe brezash, por sigurisht, duke parë përreth nesh, kuptojmë se jemi të rrethuar nga njerëz që kanë shuar flakën e kureshtjes, të dyshimit që hap derën për kaq shumë përgjigje. Duket si një paradoks në epokën e hiperinformacionit, kur bombardohemi me fakte dhe lajme në kohë reale. Dhe përkundrazi, është vetëm pasojë e këtij shiu të vazhdueshëm lajmesh, ndonjëherë me pak rëndësi.
Megjithatë, kurioziteti është thelbësor. Para së gjithash, është paradhoma e lirisë, sepse e hap mendjen drejt dijes, ndaj diçkaje që mund ta zbulojmë vetëm duke ndjekur këtë stimul. Dan Broën shkroi: “Vetëm kureshtarët janë vërtet novatorë”. Dhe në fakt, shkoni të lexoni historitë e krijuesve të rinj të teknologjisë, gjenive të vegjël që mbijnë si kërpudhat në Amerikë dhe do të gjeni gjithmonë, si një ADN e zakonshme, gjurmën e kësaj sëmundjeje të quajtur kuriozitet.
Të jesh kurioz do të thotë të kesh një sens kritik, të mos ndalesh në pamjen ndonjëherë mashtruese të gjërave. Dhe për këtë arsye më tolerant, i hapur ndaj diversitetit të racës, fesë dhe besimit. E mendimit. Kurioziteti është një ushtrim, i lehtë dhe i këndshëm, për të kapërcyer të keqen e errët të indiferencës, aq e përhapur në kohët bashkëkohore.
Përfitimet e kuriozitetit
Claudio Abbado më thoshte gjithmonë: “Kurioziteti më ka mësuar të mos kem kufij dhe në çdo rast të përpiqem t’i kapërcej kur ka”. Është kështu: një shpirt kureshtar pajiset për të parë botën me lente të ndryshme, për të mos u ndalur përpara asnjë pengese, për të zbuluar kënde dhe nuanca të fshehura, për të mos barrikaduar veten në bindje të kota, për të imagjinuar ndoshta diçka që askush nuk e ka imagjinuar përpara. Të jetosh me pasion, madje të ndjekësh ëndrrat e përrallave.
Si ta kultivojmë kuriozitetin?
Sipas Carlo Rubbia, Çmimi Nobel për Fizikë, është kurioziteti dhe jo inteligjenca ajo që i transformon qeniet njerëzore. Për të mirë, zakonisht. Por si kultivohet kurioziteti? Para së gjithash duke kapërcyer çdo formë dembelizmi, qoftë edhe mendor. Pastaj duke mos neglizhuar detajet, dhe duke mbajtur një mendje të hapur, të lirë nga çdo paragjykim. Kurioziteti është një ushtrim, me të cilin mësoheni lehtësisht, edhe për kënaqësitë e gjata që të ofron. Dhe në çdo rast presupozon një zgjedhje: të kujdesesh për marrëdhëniet njerëzore, në çdo nivel. Pa tjetrin, edhe kurioziteti ynë vyshket dhe zhduket.
*Antonio Galdo, shkrimtar, gazetar italian
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
