Pas rastit të parë në Europë, autoritetet shëndetësore janë alarmuar nga përhapja e shpejtë e llojit të mutuar. Epidemia e re, ndryshe nga të mëparshmet, po prek edhe fëmijët si dhe gratë shtatzëna.
Jo vetëm Afrika. Tani që varianti i ri i mpox, i njohur si lija e majmunit, është izoluar në Suedi, alarmi po rritet dhe OBSH ka shpallur një emergjencë të shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar. Çfarë dimë për linë e re të majmunit, nga simptomat tek mundësia e vaksinimit.
Simptomat e lisë së majmunit përfshijnë:
ethe;
dhimbje të muskujve;
ënjtje e nyjeve limfatike;
rraskapitje;
lezione të mëdha të lëkurës të ngjashme me flluska.
Skuqja zakonisht fillon brenda tre ditëve nga fillimi i temperaturës. Simptomat zakonisht zgjasin 2 deri në 4 javë dhe largohen vetë pa trajtim.
Virusi transmetohet përmes kontaktit të ngushtë me një rast simptomatik.
Skuqja, lëngjet e trupit (të tilla si lëngu, qelbi ose gjaku nga lezionet e lëkurës) dhe zgjebet janë veçanërisht infektive.
Ulçera në gojë, lezione ose plagë mund të jenë infektive dhe virusi mund të përhapet përmes pështymës ose pikave të frymëmarrjes me kontakt të zgjatur ballë për ballë.
Disa njerëz janë në rrezik më të lartë për sëmundje serioze ose komplikime: gratë shtatzëna, fëmijët dhe personat me imunitet të komprometuar.
Komplikimet përfshijnë infeksione dytësore të lëkurës, bronkopneumoni, sepsë, encefalit dhe infeksion të kornesë.
Ekzistojnë dy nëntipe të virusit: Clade I dhe Clade II.
Clade I, më vdekjeprurës, ka qenë endemik në pellgun e Kongos për dekada.
Clade II, më pak i rëndë, ka qenë endemik në pjesë të Afrikës Perëndimore.
Deri në vitet e fundit, epidemitë shkaktoheshin kryesisht nga njerëzit që e infektuan virusin nga kafshët e infektuara. Në vitin 2022 pati një përhapje të fortë të një varianti tjetër dhe u shpall një emergjencë ndërkombëtare. Një nëntip i ri – Clade Ib – u identifikua në shtator 2023 në Kongo. Ndryshe nga variantet e mëparshme, është regjistruar edhe përhapja përmes kontakteve joseksuale mes njerëzve, përfshirë fëmijët që luajnë së bashku në shkollë. Sipas OBSH-së, Clade I shkakton vdekjen në afërsisht 3.6% të rasteve, megjithëse të porsalindurit dhe fëmijët janë më të rrezikuar. Për më tepër, ajo shkakton sëmundje më të rëndë se Clade II.
Më shumë raste të mpox janë raportuar në gjysmën e parë të këtij viti sesa në të gjithë vitin 2023.
Rasti i parë i lisë së majmunit në Evropë
Rasti i parë evropian i lisë së majmunëve u konfirmua në Suedi. Personi u infektua teksa qëndronte në një zonë të Afrikës ku aktualisht ka një shpërthim të madh impox Clade I.
Lija e re e majmunëve është një emergjencë ndërkombëtare
Lajmi për rastin suedez vjen vetëm disa orë pasi Organizata Botërore e Shëndetësisë e shpalli shpërthimin e lisë së majmunëve një ” urgjencë të shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar”. Një vendim i ngjashëm ishte marrë vetëm për gripin e derrit në 2009, për poliomielitin (2014), për ebolën (në 2013 dhe më pas, përsëri, në 2019), për Zikën (2016), për Covid (2020) dhe për shpërthimin e mëparshëm mpox në vitin 2022. “Siç e kemi theksuar më parë, ishte vetëm çështje kohe përpara se varianti mpox Clade I, i cili duket të jetë më i rëndë se Clade II, të zbulohej në rajone të tjera, duke pasur parasysh botën tonë të ndërlidhur”, drejtori rajonal i OBSH-së për Evropa, Hans Kluge, deklaroi në X.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
