Abuzimi me veten është e kundërta e vetëvlerësimit dhe është shumë më e zakonshme sesa do të mendonim. Shumë prej nesh bëjnë gjykime se kush jemi, çfarë meritojmë dhe sa e vlefshme është puna jonë. Këto gjykime zakonisht bëhen brenda dhe shpesh mbahen sekrete dhe minimizohen. Në të njëjtën kohë, ne gjithashtu zmadhojmë gabimet tona.
Si pasojë, ne priremi të jemi shumë vet-kërkues, duke ndjerë se gjërat gjithmonë mund të bëhen në një mënyrë më të mirë. Për shkak të kësaj, mund të ndikohet vetëvlerësimi i një personi. Ne madje i përçmojmë veprimet tona, duke menduar se dikush mund të kishte vepruar më mirë se ne.
Si funksionon vetë-abuzimi?
Vetëvlerësimi, në terma të përgjithshëm, është aftësia e njerëzve për të vlerësuar veten e tyre. Kjo fushë përfshin gjithashtu sfidën e përballjes me çdo mendim negativ që njerëzit e tjerë mund të kenë për ne. Vetëvlerësimi i ulët i bën njerëzit më të depërtueshëm ndaj kritikave nga të tjerët, duke rritur gjasat që ata të besojnë atë që thonë dhe ta marrin atë me zemër. Kjo ndodh kur fillon të zhvillohet “diktatori i brendshëm” i vetë-abuzimit. Ne minimizojmë arritjet, rrisim perceptimin tonë për gabimet dhe ndihemi të turpëruar prej tyre, etj.
Abuzimi me veten, origjina e “diktatorit të brendshëm”
Ju jeni i ekspozuar ndaj vlerësimit dhe gjykimit të njerëzve të tjerë që nga momenti kur keni lindur. Motivimi juaj, ose mungesa e tij, është një tregues i aftësisë që keni për të mbrojtur veten nga kritikat. Nëse, nga këto përvoja të hershme, shihni se dështimet tuaja janë ndëshkuar dhe arritjet tuaja janë nënçmuar në një farë mase, ju me siguri do të përfundoni duke e parë veten si dikush me pak burime.
Për më tepër, mosarritja bëhet veçanërisht e rëndësishme. Nëse dështoni, do të duhet të merreni me gjykimet dhe kritikat e njerëzve të tjerë. Nëse motivimi për të mos dështuar bëhet më i rëndësishëm se arritjet, ju mund të humbni vlerën që të gjitha arritjet tuaja mund t’ju sjellin. Ju mund të mos i merrni kritikat në mënyrë konstruktive.
Në këtë dinamikë, ju mund të përbrendësoni lehtësisht kritikat e njerëzve të tjerë ndaj jush dhe të filloni ta konsideroni veten si dikush me pak vlerë. Si rezultat, mund të filloni të kritikoni veten shumë më pamëshirshëm sesa ata njerëz. Ju mund të filloni ushqeni besimin se nuk jeni të vlefshëm ose të denjë për dashuri. Si pasojë, vetëvlerësimi shkon krah për krah me vetë-abuzimin. Ju mund të besoni se thelbi juaj bazohet në arritjet tuaja dhe, nga ana tjetër, ju e perceptoni veten si me pak vlerë.
Abuzimi me veten dhe vetëvlerësimi, si të zbulojmë problemet
Normalizimi i vetë-abuzimit është shumë i rrezikshëm. Jo vetëm që dëmton vetëvlerësimin, por gjithashtu mund të çojë në forma më të rrezikshme të çrregullimeve të humorit, posaçërisht çrregullimeve depresive. Abuzimi me veten nuk shfaqet papritmas. Ky lloj qëndrimi negativ ndaj vetes ndërtohet me vite. Ndonjëherë, madje është e vështirë të identifikosh kritikën nga njerëzit e tjerë dhe nga vetja jote.
Kur abuzimi me veten fillon të zërë rrënjë në jetën tuaj, ju do të shihni edhe kritikat më konstruktive që merrni nga të tjerët, të dizajnuara për t’ju ndihmuar të përmirësoheni, si provë e dështimit. Për shembull: Në punë, a keni rekomanduar ndonjëherë eprorët dhe kolegët tuaj që të bëni një detyrë ndryshe në mënyrë që të merrni rezultate më të mira dhe e vetmja gjë për të cilën keni menduar është sa keq e keni bërë? Sa herë keni menduar vetëm për gabimet tuaja, edhe pse njerëzit kanë njohur arritjet tuaja? A keni menduar ndonjëherë që nuk jeni të denjë për punën që keni? A mendoni se shumë njerëz mund ta bëjnë atë më mirë se ju, dhe se në çdo moment, shefat tuaj do ta vërejnë?
Ndaloni jetën tuaj për të ndaluar “diktatorin e brendshëm” në gjurmët e saj
Zëri i “diktatorit tuaj të brendshëm” mund të jetë aq i fortë sa mund të paralizojë veprimet tuaja të vlefshme. Nëse ndërpritni aktivitete që i konsideroni të vlefshme, atëherë do të bini në grackën e përvojave tuaja. Ajo që nënkuptojmë këtu është shkalla në të cilën njerëzit e tjerë ju kanë gjykuar që nga fëmijëria juaj e hershme, përveç kritikave që po përjetoni aktualisht. Me fjalë të tjera, ju do ta bazoni jetën tuaj duke u përpjekur të mos dështoni.
Të përpiqesh të mos dështosh do të thotë që nuk je i gatshëm të përjetosh siklet në rrugën drejt arritjes së vlerave. Sidoqoftë, edhe nëse jetoni në këtë mënyrë, nuk do të shpëtoni nga “diktatori i brendshëm” i vetë-abuzimit. Ndoshta ai do t’ju tregojë se jeni në situatën në të cilën jeni sepse keni frikë dhe nuk jeni në gjendje ta përballoni atë.
Por cili është roli i vetëvlerësimit?
A keni bërë ndonjëherë një hap mbrapa për të vëzhguar situatën tuaj sikur të ishit dikush tjetër që vepronte në përgjigje të kritikave të dhëna ndaj tyre? Nëse ndaleni ta merrni parasysh këtë, atëherë do të kuptoni se si mendja juaj, në “mënyrën e vetë-abuzimit”, ju largon nga ajo që e konsideroni të rëndësishme.
Të dëgjuarit e këtij dialogu të brendshëm dhe të besosh se është një e vërtetë absolute mund të jetë zhgënjyese kur përpiqesh të ndjekësh qëllimet. Shumë shpesh, mendja juaj do t’ju tregojë se nuk jeni të aftë. Sidoqoftë, të përpiqesh të heqësh “diktatorin e brendshëm” është si të heqësh barërat e këqija nga një kopsht. Ju mund t’i tërhiqni, por ata do të vazhdojnë të rriten.
Leximi i librave për vetëvlerësimin nuk ndihmon as në eliminimin e këtyre formave të vetë-abuzimit. Ato japin vetëm udhëzime për të përmirësuar vetëvlerësimin dhe ato janë thjesht një burim më shumë njohurie në dritën e përvojës shumë vjeçare.
Sidoqoftë, ne do të dëshironim t’ju tregonim se ka një mundësi shumë pozitive për ju. Ndërsa luftoni në betejën midis vetë-abuzimit dhe vetëvlerësimit, mund të provoni një perspektivë tjetër. Quhet arti i vetë-dhembshurisë. Vetë-dhembshuria ju lejon të vëzhgoni këtë luftë nga një këndvështrim tjetër, duke ju lejuar të dështoni dhe të bëni gabime dhe pastaj të vëzhgoni se çfarë po ndodh në botën tuaj të brendshme kur shfaqet ky shqetësim.
Burimi / https://exploringyourmind.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
