Melankolia është një boshllëk pa formë, një dëshirë për të djeshmen që dëmton të tashmen. Pak situata na zhytin në një gjendje të tillë të palëvizshmërisë, lodhjes dhe rraskapitjes psikologjike, deri në përshkrimin e një forme depresive shumë të veçantë, e cila në shumë raste mund të jetë mjaft serioze.
Victor Hugo tha se melankolia është lumturia e të qenit i trishtuar. Stendhal ishte i idesë që njerëzit që i përkushtohen shkrimit, pikturës ose poezisë janë të prirur për melankoli. Siç e shohim, kjo gjendje emocionale ka qenë gjithnjë e lidhur me impulsin natyror që lidh njeriun me krijimtarinë. Anën më të virtytshme dhe të thellë të qenies sonë që shfrytëzon trishtimin në avantazhin e saj.
“Melankolia është një shqetësim i ngarkuar me trishtim që mbulon gjithçka”. -H.G. Longfellow-
Grekët e krijuan këtë term për të diagnostikuar atë që ne sot e njohim si depresion. Ishte Hipokrati ai që sugjeroi që melankolia ishte një tepricë e mendimeve të errëta, që i bën njerëzit të ndjehen të demoralizuar, frikësuar, trishtuar, etj.
Më vonë, Sigmund Freud filloi të thellojë këtë ide për t’i dhënë asaj një bazë të vërtetë klinike. Melankolia, pra, nuk është trishtim i thjeshtë, të paktën jo ajo gjendje stimuluese e aftë të nxjerrë muzetë tona. Është si metafora kinematografike e paraqitur nga Lars Von Trier në filmin e tij të famshëm. Një planet i quajtur depresion, i cili në çdo moment, mund të përplaset me ne duke shkatërruar gjithçka.
Kur melankolia troket në derën tonë
Të gjithë mund të përjetojmë trishtim në një moment të caktuar. Perceptimi i atij boshllëku në të cilin melankolia prezanton kujtimet e djeshme që na bëjnë ta shohim të tashmen me një atmosferë dhimbjeje. Zakonisht këto gjendje janë të përpikta dhe të kufizuara në kohë. Jo vetëm kaq, psikologët na kujtojnë gjithashtu se megjithëse trishtimi shpesh ka një efekt halo (mbulon gjithçka), ai lë vend për ndjenja, mendime dhe motivime të tjera.
Sidoqoftë, kur melankolia vendoset në jetën tonë, ajo nuk lë asnjë cep të lirë. Personi ndalon së ndjeri kënaqësi, kuriozitet, interes. Rey, Savard dhe Post (1980) e përcaktojnë gjendjen melankolike si “paarritshmëri afektive”. Personi ka një pamundësi të qartë për të përjetuar çdo lloj ndjenje, përfshirë trishtimin. Në realitet ka një ndryshim të plotë të emocionit.
Nga ana tjetër, duhet të mbahet mend një aspekt jo më pak i rëndësishëm. Në edicionin e ri të DSM-V (Manuali Diagnostikues dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore) melankolia duket se përshkruhet si një gjendje e depresionit të madh. Ka nga ata që nuk pajtohen me këtë klasifikim dhe preferojnë ta shohin atë si një sëmundje afektive të dallueshme dhe të ndashme. Sidoqoftë, duhet të jemi të qartë se është një çrregullim depresiv me karakteristika të përcaktuara mirë.
Cilat janë simptomat e melankolisë?
– Karakteristika kryesore e personit melankolik është paaftësia për të ndjerë afeksione. Nuk ka gëzim, as interes, aq më pak emocionin tipik që shoqërohet me trishtim që mund të përkthehet në lot ose një shprehje keqësie. Melankolia është qetësi, zbrazëti dhe dëshirë shumëvjeçare për diçka që subjekti nuk është në gjendje ta përcaktojë.
– Vihet në pah edhe vonimi psikomotor, vështirësitë në mendime, rraskapitja fizike dhe mendore. Një karakteristikë tjetër që haset shpesh është pamundësia për të shpjeguar gjendjen emocionale të një personi, për t’u lidhur me realitetin e brendshëm të një personi dhe për të qenë në gjendje të komunikojnë me fjalë atë që po ndodh.
– Së fundi, një faktor që përdoret për të dalluar depresionin melankolik nga format e tjera depresive është pamundësia për të menduar. Në çrregullime të tjera depresive subjekti përjeton një numër të madh mendimesh nervoze, obsesive dhe rraskapitëse, ndër të cilat nuk mungojnë idetë vetëvrasëse. Në melankoli kjo nuk ndodh.
Sipas fjalëve të psikologut Giovanni Stanghellini, “nëse depresioni i madh është një anije me një spektator, melankolia i ngjan një anijeje pa spektator”. Me fjalë të tjera, ndërsa personi në depresion zakonisht kërkon një ndjenjë të depresionit të tij, personi melankolik kufizohet në vetvete dhe nuk sheh apo ndjen gjë.
Metodat terapeutike që trajtojnë melankolinë
Trajtimi që personi melankolik merr varet nga diagnoza. Siç e dimë, nuk ka asnjë lloj depresioni të vetëm, prandaj kur melankolia paraqitet si një kategori përshkruese, mund të ndodhin disa gjëra. E para është se ne jemi në prani të një subjekti me depresion të madh, depresion bipolar melankolik, sindromën Cotard ose një melankoli mashtruese ose jo-deluzionale.
E gjitha varet nga vlerësimi i profesionistëve dhe nga rasti i veçantë i pacientit individual. Në shumicën e rasteve, dhe duke qenë se shumë herë rrënja e kësaj gjendje klinike është biologjike, personi i përgjigjet shumë mirë trajtimit të ilaçeve. Në mënyrë të ngjashme, terapia njohëse-sjellëse e paraqet gjithashtu veten si një strategji me rezultate të mira.
Në fund, për raste të rënda, si depresione të thella janë të nevojshme trajtime të tjera psikiatrike dhe monitorim më të afërt dhe të vazhdueshëm. Në çdo rast, është një gjendje psikologjike që prek rreth 2% të popullsisë dhe që në përgjithësi i përgjigjet shumë mirë qasjeve terapeutike që kemi sot.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
