SI NJË SHOQËRI, NE DUKET SE KEMI NJË PAMJE TË KUFIZUAR TË TRAUMËS, DUKE SUPOZUAR SE DËMI “REAL” I EMOCIONEVE MUND TË NDODHË VETËM NË NJË ZONË LUFTE OSE PAS NJË NGJARJE EKSTREME DHE TË DHUNSHME. DHE SIGURISHT, LUFTA DHE DËSHPËRIMI QË SJELL AJO MUND TË JENË TRAUMATIKE, POR TRAUMA MUND TË NDODH EDHE NË FUSHAT E TJERA TË JETËS SONË.
Nga Adelina Pjetra
specialiste e liçensuar në BWRT -Therapy EMDR -Therapy
SHOQATA PSIKOLOGJIKE AMERIKANE (APA) E PËRCAKTON TRAUMËN SI NJË “PËRGJIGJE EMOCIONALE NDAJ NJË NGJARJEJE TË TMERRSHME” DHE RRETH 70% E TË RRITURVE NË SHTETET E BASHKUARA KANË PËRJETUAR NJË NGJARJE TRAUMATIKE TË PAKTËN NJË HERË NË JETËN E TYRE.
Jo të gjithë ata që përjetojnë trauma do të vazhdojnë të zhvillojnë çrregullime të stresit post traumatik (PTSD), por kjo nuk do të thotë se nuk do të lërë një ndikim të qëndrueshëm në jetën e tyre. Ndonjëherë ngjarje që nuk do të shqetësonin disa njerëz, thellësisht do ndikojnë tek të tjerët, prandaj është e rëndësishme që ne të respektojmë përvojat e secilit. Ne të gjithë kalojmë nëpër gjëra që na formojnë në një mënyrë apo në një tjetër – të mëdha apo të vogla – dhe gjithkush meriton të marrë mbështetjen që i nevojitet.
Për të kuptuar se cilat “lloje” të traumës zakonisht nuk marrin një njohje të mjaftueshme, ju ftoj të lexoni më poshtë:
- Abuzimi vëllazëror/motra.
“Abuzimi mes motrave dhe vëllezërve . Shumë njerëz besojnë se është normale ose thjesht rivalitet midis motrave/vëllezërve. Nëse flisni për këtë, disa do të mendojnë se po tregohesh i mbindjeshëm ose dramatik”.
“Abuzim nga motrat ose vëllezërit, dhe prindërit duke mos e vënë re ose duke e injoruar dikë.”
- Abuzimi verbal
“Abuzim verbal. Gjithkush supozon se goditja është kaq e keqe, por abuzimi verbal të bën të besosh se: – “Unë jam asgjëja që ndjej në shpirtin tim”.
- Trauma nga një hospitalizim psikiatrik
Shtrimi dhe shërbimi spitalor shpesh nuk trajtohet, por një spital psikik mund të jetë shumë traumatik. – “Kam përjetuar PTSD dhe e ndjeva vetëm pas daljes nga spitali. Kisha një kohë të vështirë të rikthehesha në jetën “normale”.
Të jesh në një spital psikiatrik. Njerëzit automatikisht supozojnë se një spital ju bën më të mirë dhe përmirëson jetën tuaj, por mund t’ju japë shumë trauma.:-“ Ju kurrë nuk hiqni zërin e alarmeve panikuese nga koka juaj… Nuk është një ambient i këndshëm për të qenë dhe kurrë nuk i harroni gjërat që shihni dhe dëgjoni atje”.
- Trauma nga Ofruesit e Shëndetit Mendor
Trauma në terapi! Ndonjëherë terapistët shkaktojnë shumë trauma në sjelljen e tyre. Ata ju trajtojnë shumë keq, zhvlerësojnë përvojat tuaja, ju mohojnë, ju braktisin si klient, etj. Mund të jetë shumë traumatike që të jeni në atë marrëdhënie “për të ndihmuar” por pësoni më shumë dëm nga ata.
- Trauma nga vitet e Keq-Diagnostikimit
Trauma e keq diagnozës. Askush nuk e kupton se sa e përhapur mund të jetë dëmtimi i diagnozës së gabuar. – “Unë kam Asperger-in, por deri sa isha 24 vjeç, më thanë se ishte depresioni, ankthi, bipolar, skizoafektive dhe BPD. Unë kam pasur BPD, por ka të ngjarë që ka qenë nga një jetë e pavlefshmërisë dhe dhimbjes së shkaktuar nga keq-diagnostikimi dhe trajtimi pasues për çrregullimet që as nuk kisha”.
“Keq-diagnostikimi, duke u përshkruar ilaçet e gabuara nga diagnoza e gabuar, dhe duke u mjekuar më tepër se sa duhet që në moshë të re”.
- Trauma e lindjes
Trauma e lindjes. Gjithkush merret shumë me fëmijën e porsalindur sa që nëna është e anashkaluar plotësisht dhe shumë nëna përjetojnë trauma të lindjes, të cilat mund të çojnë në gjendje humori perinatale dhe çrregullime ankthi. Shumë gra i humbasin foshnjat e tyre, afrohen me të, vuajnë dëmtime ose përvoja afër vdekjes. Ndonjëherë humbja e kontrollit është e mjaftueshme për të traumatizuar një grua, dhe kjo është e vlefshme.
Duke qenë se lindja është një dukuri e zakonshme dhe në përgjithësi një moment i lumtur për njerëzit, ata janë më pak të aftë të lidhen dhe do të shkojnë aq larg sa të distancojnë dhe të heshtin gratë duke thënë gjëra të tilla si: – “Do të trembni njerëzit me historinë tuaj. Kjo është kaq e rrallë”… Kjo e heq vlefshmërinë dhe e izolon personin. Duke folur nga përvoja,kjo është e tmerrshme
- Trauma në një mjedis shkollor
Mësues / edukator. – “Një sasi e madhe e fillimit të problemeve të mia të shëndetit mendor u bënë pafundësisht më keq nga njerëz të tmerrshëm në pozitat e mësimdhënies. Mësuesit shpesh janë shumë më të këqij se sa nxënësit që bëjnë bullizëm në shkollë, por për shkak se ata janë në pozitë autoritare dhe është fjala e tyre kundër fjalës tonë, ose ndoshta ata nuk mund të bëjnë diçka të gabuar për shkak të punës së tyre, asgjë nuk ndryshon kurrë”.
- Traumat nga të qenit i pa strehë
Të qenit i pastrehë mund të jetë traumatike dhe kjo nuk do të thotë që një person jeton jashtë gjithashtu. Dikush mund të ketë strehë,familje,miq etj. Përveç kësaj, dikush mund të humbasë dinjitetin e tij gjatë kësaj kohe, duke kaluar nëpër gjëra që të garantojë sigurinë dhe duke shikuar çdo hap për të mbijetuar për të nesërmen. Dhe mbi gjithçka, duke bërë atë që mundet për të pasur një shtëpi përsëri. Mund të jetë një proces i gjatë për të kaluar, duke u përpjekur jo vetëm për të arritur qëllimet, por për faktin se duhet ti pranojë të gjitha, madje edhe pas faktit .
- Trauma nga një edukim fetar i rreptë
Trauma nga rritja në një kishë shtypëse dhe me frikë. – “Uroj që kjo të ishte e njohur! Ka qenë më e lehtë të njiheshin pjesë të tjera të jetës sime si traumatike, por për kohën më të gjatë ndjeja një mendim prej budallai se një kishë e krishterë mund të më shkaktonte kaq shumë trauma. Duke shikuar mbrapa megjithatë, bën kuptim se si kjo më bëri si një spirale dhe më vuri në situata të cënueshme ku përjetova më shumë trauma. Unë vetëm kam frikë se askush nuk do të më besojë kur them se ka pasur një ndikim shkatërrues psikologjik që ka acaruar rëndë problemet e mia të shëndetit mendor dhe dhimbjen kronike”.
- Manipulimi Psikologjik
Efektet e abuzimit psikologjik / manipulimi. Efektet afatgjata, si ndjenja e madhe e konfuzionit dhe hutimit. Dhe efektin që ka në mirëqenien tuaj mendore, si kujtimet e shtypura, përvojat dhe emocionet, dhe traumatizimin e rëndë që shkakton kur fillon të zbulohet.
- Traumat Dytësore
Ekspozimi ndaj traumave të të tjerëve. – “Kam përfunduar duke pasur flashbacks nga gjërat që nuk kanë ndodhur me mua … në detaje të tilla shumë të gjalla. Kjo ka të ngjarë, sepse ishte një person i dashur, por duket sikur jam “dramatike” ose “ shumë e ndjeshme”. Unë mendoj se nuk është folur kurrë sepse duket “si çmenduri” ose “irracionale”.
Trauma e Dëshmitarëve. Çdo gjë, që nga të qenit dëshmitar i një abuzimi emocional / verbal të një prindi nga një moshë e re deri tek një aksident automobilistik i madh. Shumë veta supozojnë se ti duhet të jesh ai që është ‘dëmtuar’ në një farë mënyre, që të jeni i traumatizuar.
- Trauma mjekësore
“Procedurat mjekësore që u ndodhin fëmijëve që janë shumë të rinj për të kuptuar se çfarë po ndodh dhe pse”.
“Trauma pas operacioneve të shumëfishta. Traumat e keqpraktikimit mjekësor. Të jesh i sëmurë / dhimbje pa përgjigje”.
Mjekësor. – “Unë kam kaq shumë probleme vetëm duke e detyruar veten për të shkuar në një mjek ose një spital në qoftë se kam nevojë për ndihmë, sepse unë kam pasur kaq shumë përvoja negative në spital”.
- Trauma pas mbijetimit të një tentative vetëvrasëse
“Traumë post tentativës për vetëvrasje. Askush nuk flet për sa traumatike është ti mbijetosh një përpjekje për vetëvrasje”.
“Mbijetimi i një tentative për vetvrasje që askush nuk ka dijeni, askush nuk e di.”
- Neglizhimi Emocional
Neglizhimi emocional. -“Unë isha më i madhi i katër fëmijëve. Një vëlla kishte probleme të këqija në sjellje, një vëlla kishte probleme me zemrën dhe motra ime kishte lindur gjashtë javë para kohe. Për arsye se unë nuk kam pasur ndonjë ‘problem’, unë u anashkalova pa dashje emocionalisht nga prindërit e mi. Nuk kisha nevojë për ta si vëllezërit e motrat e mia më të vogla kështu që unë isha në një farë mënyre i lënë mënjanë dhe e bëra veten të padukshëm. Për shkak të kësaj unë belbëzoja shumë keq dhe ky ishte fillimi i BPD tim.
Trauma e atashimit, e shkaktuar nga neglizhimi afatgjatë (emocional) dhe / ose abuzimi verbal / fizik i përsëritur gjatë fëmijërisë së hershme. – “Unë nuk e dija se ekzistonte para se të diagnostikohesha me të në fund të vitit 2017”. Mendoj se kuptimi i përbashkët i traumës është ai i luftës, fatkeqësisë natyrore dhe dhunës, edhe pse kjo e fundit nuk është “e eksploruar” në të gjitha aspektet e ndryshme. Por lidhja që krijojmë me figurat tona të para të atashimit përcakton sjelljen tonë shoqërore në moshë madhore. Ndikimi i traumës në zhvillimin (neurologjik) të fëmijës duhet të diskutohet më shumë. Fëmijët nuk janë lista të zbrazëta dhe të pavetëdijshëm për ata që i rrethojnë.
Neglizhimi. Trauma e moskujdesit nga ata që supozohet që duhet ta bëjnë. Qoftë që me qëllim të lihet vetëm, ose të mos ketë ushqim të mjaftueshëm ose strehim të përshtatshëm, ose neglizhimi i të mos ndjerit që e duan. Nga përvoja ime, njerëzit nuk e trajtojnë neglizhencën si një formë traume por që ndikon njerëzit, veçanërisht fëmijët, po aq sa duhet ashtu si dëmtimi fizik shkakton. Krijon ankth afatgjatë rreth të pasurit mjaftueshëm, për t’u siguruar, për t’u kujdesur, etj., dhe sigurisht ndikon në një ndjenjë sigurie dhe garancie të individit.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
