Tashmë duket se të gjithë e dinë se vetëvlerësimi pozitiv është kritik për shëndetin e mirë mendor, lumturinë dhe gëzimin e jetës. Psikologët kanë folur për të vite me radhë. Edhe para se të ekzistonte fusha e psikologjisë, mendimtarët e mëdhenj të botës i janë referuar nevojës për të dashur veten. Shekuj më parë, Buda tha: “Ti vetë, aq sa të gjithë në tërë universin, meriton dashurinë dhe afeksionin tënd”. Kohët e fundit, Mark Twain komentoi ‘Një njeri nuk mund të jetë i kënaqur pa miratimin e tij’. Meqenëse vetëvlerësimi është kaq i rëndësishëm, të mësosh se çfarë është me të vërtetë dhe si ta përmirësosh atë, mund të të ndihmojë të jetosh një jetë më të mirë.
Adelina Pjetra, Psikologe Klinike & Terapiste EMDR
Cili është përkufizimi i vetëvlerësimit?
Vetëvlerësimi përfshin shumë aspekte të ndryshme se si e shihni se kush jeni ju si person. Një përkufizim i plotë i vetëvlerësimit duhet të përfshijë të gjitha aspektet e mëposhtme të vetëimazhit:
* Niveli i besimit që keni te vetja
* Sa i fajësoni të tjerët
* Si ndiheni për gabimet tuaja dhe për gabimet e të tjerëve
* Sa mirë e njihni forcën tuaj dhe pranoni limitet tuaja
* Nëse jeni optimist apo pesimist
* Sa kujdeseni për veten, emocionalisht dhe fizikisht
* Sa i pavarur jeni
* Nëse mund të thoni JO, kur duhet dhe kur doni
* Sa komfort jeni me emocionet tuaja
* Sa e respektoni veten tuaj
A keni ju vetëvlerësim ?
Vetëvlerësimi është një koncept neutral. Gjithkush ka vetëvlerësim. Pyetja është: a keni vetëvlerësim të lartë apo vetëvlerësim të ulët? Kur vetëvlerësimi juaj është i ulët, ju mendoni se jeni i padenjë dhe i pakuptueshëm. Vetëvlerësimi pozitiv do të thotë të duash veten për atë që je. Ju e tregoni se e vlerësoni veten edhe me veprimet tuaja.
Si të vlerësoni… vetëvlerësimin tuaj?
Ju mund të pyesni në këtë pikë se si mund të përcaktoni nëse keni vetëvlerësim të lartë apo vetëbesim të ulët. Biseda me një këshillues ose psikolog është mënyra më e mirë për të marrë një vlerësim të plotë të nivelit tuaj të vetëvlerësimit. Megjithatë, ekziston një test që mund ta plotësoni edhe vetë për t’ju ndihmuar të shihni se ku jeni në spektrin e vetëvlerësimit. Quhet shkalla e vetëvlerësimit të Rosenberg (Rosenberg Self-Esteem Scale).Ky është një test me 10 pyetje që mat vetëvlerësimin tuaj, duke vlerësuar përgjigjet tuaja në pyetjet që lidhen me vetë vlerësimin e ulët dhe të lartë. Ndërsa plotësoni testin Rosenberg, tregoni se sa fuqimisht jeni dakord ose nuk pajtoheni aspak me secilën prej 10 deklaratave. Pasi t’i përgjigjeni pyetjeve, përdorni sistemin shoqërues të vlerësimit për të vlerësuar testin dhe për të përcaktuar se sa i lartë është vetëvlerësimi juaj. Përgjigja që rezulton do të shkojë nga 0-30 pikë, me 13-25 që janë brenda intervalit normal.
A është egoiste të mendosh “Shumë Mirë” për veten tënde?
Shpesh, kur njerëzit e konsiderojnë të mendojnë mirë për veten, ata shqetësohen se do të bëhen të vetëpërmbushur dhe të vetëpërfshirë dhe se do të kujdesen më pak për njerëzit e tjerë. Asgjë nuk mund të jetë më larg nga e vërteta. Ju nuk mund t’u jepni të tjerëve më të mirën tuaj nëse nuk e dini se jeni një person i vlefshëm i aftë për të bërë gjëra pozitive. Nëse nuk keni mjaftueshëm vetëvlerësim të lartë për t’u kujdesur për nevojat dhe dëshirat tuaja, ju e vendosni këtë barrë tek të tjerët. Prandaj, ju jeni duke i bërë botës një shërbim të madh duke e dashur veten. Nuk është egoizëm. Në fakt është një nga mënyrat më pozitive që mund të ndikosh botën. Megjithatë, personat me nivele të ekzagjeruara të vetëvlerësimit konsiderohen si narcisë. Ata e vendosin veten në një plan aq të lartë sa ata kujdesen pak për ata përreth tyre. Qëllimi i tyre më i dashur është që të bëjnë vetveten të duken më mirë se të tjerët dhe të marrin atë që duan, edhe kur lëndon dikë tjetër.
A do të thotë kjo që ju nuk duhet të synoni të keni një nivel më të lartë të vetëvlerësimit?
Sigurisht që jo, veçanërisht nëse mendoni keq për veten tuaj tani. Çelësi për të pasur një nivel të shëndoshë të vetëvlerësimit është të hedhësh pikëpamjen tënde pozitive për veten në një realitet objektiv me një qëndrim optimizmi. Nëse keni probleme duke e bërë këtë, një psikolog këshillues mund t’ju vendosë në rrugën e drejtë. Avantazhet e të pasurit një vetëvlerësim të shëndetshëm, nëse është e mundur të kesh vetëvlerësim më të lartë, a ia vlen përpjekja juaj? Pa dyshim, që përgjigjja është po.
Ngritja e nivelit tuaj të vetëvlerësimit vjen me shumë përfitime.
* Ju jeni më të pajisur për të plotësuar nevojat tuaja.
* Ju jeni në gjendje të punoni drejt qëllimeve tuaja më me këmbëngulje dhe më efektive.
* Ju gëzoni marrëdhënie më të pasura dhe më të kënaqshme.
* Ju e përjetoni jetën më plotësisht.
* Ju e pranoni të kaluarën tuaj dhe shikoni përpara për të ardhmen tuaj.
* Ju ndiheni më shumë në paqe me veten dhe të tjerët.
* Ju do të shqetësoheni më pak për atë që të tjerët mendojnë për ju.
A mund të përmirësoni mënyrën se si mendoni për veten?
Përmirësimi i vetëvlerësimit nuk është një detyrë e lehtë. Hapi i parë është të jeni në gjendje të përcaktoni vetëvlerësimin në një mënyrë që është kuptimplote për ju. Nga atje, ajo merr një angazhim të fortë për procesin e të mësuarit për të qenë të kënaqur me atë i cili je. Çdokush me vetëvlerësim të ulët mund ta përmirësojë atë.
Marrja e ndihmës për vetëvlerësimin e ulët.
Kur nuk ndiheni se jeni një person i vlefshëm, mund të jetë e vështirë t’i jepni vetes afirmime se jeni një i tillë. Fjalët pozitive që thoni për veten mund të duken si gënjeshtra. Shumë njerëz heqin dorë menjëherë nga pohimet sepse nuk kanë mbështetje të jashtme për to. Biseda me një psikolog mund t’ju japë mbështetjen që ju duhet të bëni përpara në fushën e re të dashurisë dhe pranimit të vetes për veten. Psikologu këshillues ose terapisti i licencuar ka të ngjarë të fillojë duke ju dhënë teste si shkalla e Rosenberg, si dhe duke folur me ju në një nivel më personal për të vlerësuar bindjet tuaja më të thella për veten tuaj. Ata mund t’ju ndihmojnë të shihni se kur dhe ku i keni marrë mesazhet negative nga të tjerët në të kaluarën. Psikologu këshillues zakonisht procedon duke ju thënë atë që ka zbuluar për nivelin tuaj të vetëvlerësimit. Ata ju inkurajojnë të besoni më mirë për veten nëse keni një koncept negativ, atëherë ata shpjegojnë se si të përmirësoni atë që besoni në lidhje me veten dhe t’ju japin këshilla dhe mjete për ta bërë atë të ndodhë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
