Gjykimi fillon me thashetheme, etiketime dhe piketime. Gjithkush e bën atë, gjykimi mbi njerëzit, është një përgjigje automatike. Ama, nëse gjykimi shkon përtej komunikimit dhe ngacmimeve, atëherë ai shndërrohet në bullizëm…
Alborena Hylviu
Psikologe Klinike
Bullizmi është një dukuri shumë e përhapur kohët e fundit, e cila po merr një zhvillim shqetësues, ka një historik të gjatë zhvillimi dhe kurrë nuk i është dhënë rëndësia e duhur për ta trajtuar dhe vënë nën kontroll. Është justifikuar si veprim sporadik i moshës që ndodh mes fëmijëve, duke mos marrë parasysh pasojat e mundshme për të dyja palët. Termi bully nënkupton ngacmimin e manifestuar në forma të ndryshme, duke përdorur forcën fizike ose ndikimin psikologjik për të frikësuar dikë të “ndryshëm”. Në mënyrë tipike, ndodh përdorimi i epërsisë fizike për të detyruar viktimën e bullizmit që të bëjë atë çfarë do “ngacmuesi”.
Nuk duhet gjykuar për asgjë që nuk është provuar. Ky përfundim është i vlefshëm për gjithçka e për këdo. Të gjykosh nuk do të thotë të japësh opinione. Opinioni për një ngjarje, për një fenomen ka rëndësinë e tij, por nuk do të thotë se është i saktë. Gjykimi është më i saktë se opinioni. Gjykimi rend pas shkakut. Opinioni përkundrazi, shkon pas fjalëve lart e poshtë, deri te shpifja, si burim informacioni.
Çfarë duhet pasur parasysh?
Duhet të kemi parasysh se njerëzit e dijes, inteligjencës, integritetit e devotshmërisë, të cilët janë të përpiktë në hulumtimin e çështjeve dhe që shumë shpesh të saktë në përfundimet që arrijnë, duhet të shfajësohen kur hera-herës bëjnë lëshime në gjykime. Duke shkuar më në brendësi të të dhënave të sondazhit, rezulton se episodet e bullizmit më të zakonshme janë shprehjet ofenduese dhe tallja, si në ambientet e shkollës, edhe në rrjetet sociale. Ndërkohë, nuk janë të paktë dëshmitarët e drejtpërdrejtë të episodeve të bullizmit në shkollë, të cilët në gjysmën e rasteve, nuk kanë pasur kurajën të ndërhyjnë për të mbrojtur viktimën fatkeqe të momentit.
Situata të tilla hasen shpesh në shkolla dhe prekin kryesisht fëmijë të moshave 6-19 vjeç në mjediset e shkollave: klasë, oborrin e shkollës, korridor, në palestër ose në lagjen ku banojnë. Duke ditur dhimbjen që shkakton gjykimi, pse ne ende gjykojmë të tjerët? Njerëzve duhet t’i jepet kohë për të shprehur veten e tyre si persona, dhe në të njëjtën kohë t’i lejojnë vetes mundësinë të njohin dikë para se ta paragjykoni atë. Ne nuk e dimë dhimbjen që fshihet prapa fytyrës së dikujt.
Përse ne i gjykojmë njerëzit?
Kjo mund të jetë për një vajzë me veshje shumë të ngushta, duke i dhënë shikime paragjykuese, ose duke folur për njerëzit që bëjnë gabime ndonjëherë. Kush i jep të drejtën dikujt të thotë diçka paragjykuese për një person tjetër për atë që është? A kemi ne me të vërtetë një antipati për disa njerëz që nuk i kemi takuar asnjëherë? Asgjë nuk ndjehet më keq se sa të paragjykosh dikë, dhe pastaj kur ta njohësh pak më mirë do të kuptosh se sa i/e ulët je treguar. Shpeshherë rrethanat që na çojnë për të gjykuar të tjerët, nuk janë të vërteta apo e gjithë historia për të. Ai që bën si i fortë, shpeshherë ndihet i pasigurt dhe i vetmuar. Ky është problem sot në shkolla dhe në shoqërinë tonë.
Keni dëgjuar pohime të tilla nga fëmijët nxënës të shkollave 9-vjeçare dhe të mesme, ose nga vetë fëmijët tuaj teksa ankohen të mërzitur se dita nuk u shkoi mirë në shkollë? Ka qenë ai i pranishëm në ndonjë situatë ku njëri shok ka vënë në lojë bashkëmoshatarin e tij në sytë e nxënësve të tjerë në korridorin e shkollës? Bullizimi i shqipëruar ndryshe si “ngacmimi”, përbën një dukuri shoqërore mes të rinjsh, i cili ka kohë që vepron në jetën e tyre.
Botuar në Revistën “Psikologjia”, Nr. 131
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
