Libri “Progres – Sfida e Autizmit” më ra në duar para pak ditësh. Një mikesha ime më prezantoi disa tituj të rinj të botuar së fundmi dhe mes tyre ishte dhe libri në fjalë. Jo rastësisht, në të njëjtën ditë, takova edhe autoren e librit, Edlira Sallakun. Brenda pak minutash, ajo më tregoi sesi kishte arritur ta shkruante librin, duke rrëfyer me një gjuhë të thjeshtë, por me realizëm, betejën e saj të gjatë me Autizmin e të birit.
Lediona Braho, Psikologe Klinike
Përshkrimi i saj ishte i shkurtër, por tejet emotiv, teksa tregonte nxitimthi, sikur donte t’i shfrytëzonte të gjitha minutat e atij takimi të beftë, për të më përcjellë gjithë fuqinë e shpirtit të saj. E përgëzova, duke i premtuar se do ta lexoja librin me patjetër. Pak çaste para se të ndaheshim, autorja më shtrëngoi dorën me këto fjalë “Dua të jap një mesazh të fuqishëm pozitiv, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në botë. Për mua, nuk ekziston e pamundura. Gjithçka është e mundur, nëse punon me qëllime, objektiva, por mbi të gjitha, me dashuri. Autizmin e tim biri e sfidova vetëm me dashuri. Dashuria shëron gjithçka!” Plot kuriozitet, e mora librin në duar, duke e falënderuar dhe përgëzuar për kurajën dhe guximin e saj, të cilin e rroka në ato pak minuta që mundëm të ndanim së bashku.
Libri “Progres – Sfida e Autizmit” është vërtet një rrëfim i sinqertë i një nëne, së cilës i është dashur të përballojë e vetme, betejat e përditshme të të birit të saj, diagnostikuar me Autizëm në një moshë të vogël. Në vetëm 120 faqe, ajo tregon në një rend kronologjik, udhëtimin e saj sfidues, sa të vështirë, aq dhe të bukur, që nga lindja e të birit, Drinit.
“Drini u lind më 4 janar të vitit 1998. Lindi plot dritë, një fëmijë engjëllor, me shumë nure dhe hire. Për herë të parë, unë u bëra nënë. Ishte një ndjesi që nuk mundem ta përshkruaj dot… Drini ishte një dhuratë hyjnore, një dritë që na pushtoi të dyve për të parën herë, kur unë mora Drinin në duar, fëmijën tim, për të cilin do të kujdesesha gjithë jetën”. Që në ditët e para, ai do të kalonte disa vështirësi. Në maternitet, kishte vështirësi me rrugët respiratore dhe u desh ta kuronin me antibiotik. Dhjetë ditë më vonë, Drinit do t’i fillonte temperatura dhe do të kurohej sërish. Në këto ditë të para, teksa mbante të sapolindurin në duar, Edlira nuk mund ta merrte me mend atë që do të vinte më pas.
“As nuk mund ta imagjinoja se Drini do të vuante nga çrregullimi i spektrit autik të rëndë, as nuk e kisha idenë se ky çrregullim nuk njihej nga mjekët në Shqipëri. Jeta më kishte përgatitur surpriza të hidhura e unë isha shumë e re për t’i përballuar”. Gjithsesi, pavarësisht vështirësive shëndetësore, Drini do të rritej dhe zhvillohej me ritmin e zakonshëm. “Në 6 muaj, belbëzonte, imitonte kafshë dhe tregonte me gisht. Kur u bë 8 muajsh, filloi të ecte vetë dhe të fliste me rrokje. Drini buzëqeshte dhe komunikonte shumë mirë, flinte gjumë shumë mirë dhe ishte një fëmijë i mbarë. Të gjithë e donin shumë, sepse ishte një fëmijë i këndshëm, lozonjar, aktiv dhe i bukur”.
“Drama nisi më vonë” – kështu e titullon pjesën e dytë të rrëfimit të saj Edlira. “Në janar të vitit 1999, pas vaksinës së fruthit, te Drini fillova të shikoj regres. Kishte sjellje të çuditshme, ulërinte dhe mbante veshët me duar. Qante e bërtiste dhe ndërpreu komunikimin me të gjithë. Nuk reagonte më si më parë. Buzëqeshja e tij engjëllore që reflektonte dritë, u pre si me thikë. Gjithçka u përmbys. E vetmja gjë që e mbante të lidhur me mua dhe i vetmi komunikim ishte ushqimi me gji. Asnjë gjë tjetër, asnjë gjë nuk mund ta bënte si më parë, harroi gjithçka… Nuk imitonte më, nuk fliste më. Re të zeza u futën befas në shpirtin tim. Sytë m’u errësuan. U befasova nga ky reagim i çuditshëm. Si nënë e re që isha, askush nuk më kishte informuar për ato që mund t’u ndodhnin fëmijëve si dhe masat paraprake që duhet të kisha marrë”.
Ajo që vjen më pas është një maratonë e vërtetë nga shtëpia në qendrën e terapisë, pas vizitës te mjeku pediatër, i cili e diagnostikoi Drinin dhe rekomandoi ndjekjen e terapisë individuale. “Për tetë muaj, provuam terapinë individuale. Drini nuk reagonte më as me ngjyrat, as në muzikë. Pas tetë muajsh, më thanë që është në gjendje shumë të rëndë dhe se nuk do të ketë shpresa përmirësimi… Edhe ajo pak shpresë që kisha, u përmbys”. E lodhur dhe e rraskapitur nga ecejaket nëpër rrugët gri, gjatë ditëve, javëve dhe muajve, Edlirës iu desh të përballej edhe me qëndrimet indiferente dhe shpesh armiqësore të njerëzve. “Të gjithë ata që deri atëherë ishin pranë nesh dhe na buzëqeshnin, tashmë as në rrugë nuk na përshëndesnin; bënin sikur nuk na shikonin. Askush nuk më ofroi ndihmë morale për këtë problem të papritur”.
Përballja brenda familjes ishte tejet e vështirë. “Unë, Drini dhe familjarët nuk po e kuptonim mirë situatën ku ndodheshim. Të gjithë u çorientuam, pasi edhe specialistët na bënë të ditur që Drini ishte autik në gjendje shumë të rëndë dhe nuk mund të përmirësohej, pasi nuk kishte as ilaçe, as terapist të specializuar për këtë problem”. Pavarësisht fjalëve që nuk premtonin asgjë konkrete, Edlira vazhdonte të kërkonte “dritën e shpresës së rehabilitimit të Drinit”.
Pavarësisht se dëgjonte raste të prindërve, edhe intelektualë, me fëmijë me Autizëm, të cilët po mundoheshin përditë, ndonjëherë pa ia dalë dot, ajo nuk ndalej në betejën e saj, madje siç shkruan “kjo më nxiste të luftojë më shumë dhe të fitoja”. Me një vendosmëri të pashoq, rrëfyer në çdo fjalë e rresht të librit, ajo arriti të përdorte çdo mënyrë, duke lexuar e duke përdorur teknika që lexonte në literaturën e huaj, për të përballur problemin e të birit.
Më tej, ndalesa te logopedi për të punuar me të folurit dhe zhgënjimi prej tij, pasi nuk e mori përsipër ngaqë Drini ishte vetëm 18 muajsh. Mundësitë e pakta ekonomike dhe pamundësia për ta trajtuar jashtë Shqipërisë. Terapi individuale disamujore me terapistë zhvillimi dhe mosarritja e ndonjë rezultati. Sugjerimi nga të tjerët për ta “braktisur” djalin në një qendër rezidenciale dhe mohimi kategorik i kësaj “alternative”. Njëqind barriera dhe njëmijë përpjekje për t’i kapërcyer. Të gjitha këto, bashkë me rrugëtimin e gjatë të kësaj nëne të guximshme, plot kurajë, do t’i gjeni në këtë libër. Do të ndjeni keqardhje, dhembshuri, shpresë, besim dhe një larmi emocionesh kur të lexoni rrëfimin e Edlira Sallakut për të birin e saj me Autizëm, tashmë 21 vjeç, nxënës në Liceun Artistik, me talent në pikturë. Të nënës, e cila zbuloi talentin e të birit dhe e ktheu atë në një armë të fortë për të prirë në luftën e gjatë, për të dalë triumfuese. Një rrëfim që ia vlen të lexohet nga kushdo, për të ndjerë drejtpërsëdrejti drithërimat e fjalëve të një nëne që bëri gjithçka për të integruar djalin e saj në shoqëri dhe që në fund… ia arriti!
P.s. Beteja nuk ka mbaruar, Edlira dhe Drini ecin së bashku, dorë për dore, më të sigurt, më të qetë, plot dashuri për njëri-tjetrin, jetën dhe Zotin, drejt betejave të reja, të cilat, patjetër që do t’i fitojnë. Rruga është e gjatë, por siç thotë Edlira: “Asgjë nuk është e pamundur”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
