Përgatiti Orjona Tresa

Një fenomen i thellë dhe shqetësues që nuk mund të shpjegohet vetëm me një faktor të vetëm si “çrregullimet mendore” apo “tiparet e një dhunuesi”. Dhuna ndaj grave dhe bashkëjetueseve është një problem kompleks me rrënjë të thella sociale, kulturore, psikologjike dhe institucionale.

Ky nuk ishte rasti i vetëm. Brenda një harku kohor prej vetëm 24 orësh, janë evidentuar të paktën katër raste të dhunës në familje, ku viktimat janë në të gjitha rastet gra – bashkëshorte, ish-partnere apo thjesht gra të njohura nga autorët. Dhuna ka marrë forma të ndryshme: fizike, psikologjike dhe madje me tentativa për jetën.

Këto raste nuk janë incidente të izoluara. Ato janë simptoma të një sëmundjeje më të thellë në shoqëri, e cila kërkon trajtim urgjent dhe ndërsektorial.

A është dhuna ndaj grave thjesht një çështje e shëndetit mendor?

-Shpesh, kur përballemi me raste të tilla ekstreme, lind pyetja: “A është autori i sëmurë mendor?” Po, mund të jetë pyetje me vend, por që shpesh përdoret për të shmangur përgjegjësinë sociale. Sipas ekspertëve të shëndetit mendor dhe sociologëve:

-Vetëm një përqindje e vogël e dhunuesve vuajnë nga çrregullime të diagnostikuara mendore (psikozë, skizofreni, çrregullime të personalitetit antisocial etj.).

-Shumica e akteve të dhunës lindin nga dinamika pushteti, kontrolli, xhelozie patologjike dhe mentalitete patriarkale të thella.

-Kultura e mosndëshkueshmërisë dhe tolerancës ndaj dhunës në familje është një faktor kyç. Në shumë raste, autorët e dhunës janë recidivistë (përsëritës), me precedentë penalë dhe urdhra mbrojtjeje të thyer, si në rastin e shtetasit A. L., i cili kishte thyer urdhrin e mbrojtjes për të afërmit e ish-bashkëjetueses.

Profilizimi i dhunuesit, faktorë të përbashkët

Në shumë raste, dhunuesit ndajnë disa karakteristika të përbashkëta:

-Kanë një histori të mëparshme të dhunës, në familje apo në komunitet;

-Shfaqin mungesë kontrolli emocional dhe impulsivitet;

-Kanë bindje të thella patriarkale dhe ndjenjë pronësie ndaj partneres;

-Jetojnë në kushte sociale dhe ekonomike të vështira, që shërbejnë si “katalizatorë”, por jo si shkak i dhunës;

-Përdorin alkoolin apo substanca të tjera si faktorë nxitës të dhunës.

Por, jo të gjithë burrat e varfër, të papunë apo të dehur janë dhunues. Kjo tregon se duhet parë më thellë në kulturën e dhunës, e cila tolerohet, e madje justifikohet në sfera të caktuara të shoqërisë shqiptare.

Ku po dështojmë si shoqëri?

1.Institucionet reagojnë vonë – ndonëse në këtë rast konkret pati një reagim në kohë, shumë gra vriten pasi kanë kërkuar ndihmë që nuk ka ardhur.

2.Sistemi i drejtësisë është shpesh i butë me dhunuesit – urdhrat e mbrojtjes thyen pa pasoja reale.

3.Shoqëria ka ende një narrativë fajësuese ndaj viktimës – duke e detyruar gruan të “pajtohet për hir të fëmijëve” apo për të “mos bërë turp”.

4.Ndërgjegjësimi është i paktë dhe sporadik, sidomos në zonat rurale ose në lagje të margjinalizuara urbane.

Çfarë mund të bëhet?

-Fuqizimi i grave ekonomikisht që të mos varen nga dhunuesi;

-Trajnimi i policëve dhe punonjësve socialë për të reaguar me ndjeshmëri dhe profesionalizëm;

-Fushata të gjera ndërgjegjësimi, që sfidojnë mitet e burrërisë toksike dhe promovojnë modelet pozitive;

-Ashpërsimi i dënimeve për dhunën në familje, sidomos kur ka precedentë të përsëritur;

-Shërbime të detyrueshme rehabilitimi për dhunuesit – psikologë, terapi, ndjekje nga shërbimet sociale.

Në vend të mbylljes…

Një shoqëri që nuk mbron gratë, është një shoqëri që rrezikon vetë themelet e saj. Nëse nuk e trajtojmë dhunën në familje si një epidemi sociale që kërkon ndërhyrje urgjente, nuk do të kemi më thjesht lajme – por obituare (nga latinishtja vdekje).

© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.