“Problemi i njerëzimit është se budallenjtë janë të sigurt, ndërsa inteligjentët janë plot dyshime”.
Do t’i ketë ndodhur të gjithëve, të paktën një herë, të dëgjojnë ose lexojnë këtë aforizëm nga Bertrand Russell, por a i kuptojmë plotësisht implikimet në jetën e përditshme?
Ajo që mund të duket thjesht një provokim është vërtetuar me prova të rëndësishme shkencore. Në zhargonin e psikologjisë flasim për “Efektin Dunning-Kruger”, sipas emrit të dy studiuesve që analizuan fenomenin nga pikëpamja shkencore.
Injoranca ulëret, inteligjenca buzëqesh dhe hesht
Sidoqoftë, përpara se të kalojmë në të dhënat teknike, është e lehtë të nënvizohet se si në jetën e përditshme shohim vazhdimisht njerëz të pa arsimuar, ose në përgjithësi, njerëz të trajnuar dobët në një temë të caktuar, duke adoptuar qëndrime që kanë tipare paradoksale. Në fakt, ata priren të përdorin tone mahnitëse dhe të propozojnë idetë e tyre me një siguri gati të pashpjegueshme. Si ndodh? Kjo është pasoja e asaj që quhet “mbivlerësim spontan i aftësive të dikujt”, për të cilin Efekti Dunning-Kruger shpjegon mekanizmat.
Me pak fjalë, është një shtrembërim kognitiv që shkakton një mbivlerësim të aftësive të personave të paaftë në një fushë njohurish. Përkundrazi, ata me një sfond kulturor më të gjerë, ose një përgatitje solide në një temë të caktuar, janë shumë më të pasigurt sesa ata që nuk e bëjnë këtë. Ndoshta sepse, sa më shumë futemi në thellësi të njohurive, aq më shumë e kuptojmë pafundësinë. Si rezultat, ata që bëjnë analiza të sakta dhe të bazuara mbi një fenomen, bëhen gjithnjë e më të vetëdijshëm për detajet e tjera që mungojnë nga pasqyra e tij. Në të kundërt, ata që dinë pak posedojnë ide të pakta por të hutuara.
Është gjithashtu interesante të theksohet se – për Efektin Dunning-Kruger – ata që janë më pak të aftë gjithashtu kanë vështirësi të mëdha në realizimin e aftësive aktuale të të tjerëve, pikërisht sepse ai mbivlerëson ato (pak).
Studimi
Të dy studiuesit, nga të cilët është emëruar fenomeni, ekzaminuan një mostër studentësh të psikologjisë nga Universiteti Cornell, duke i ndarë ata në grupe. “Të paditurit” ishin të ftuar të vetë-vlerësonin veten në çështjet e arsyetimit logjik, gramatikor dhe me humor.
Rezultati: Vetëvlerësimi sistematik u bë nga ana e studentëve jo-kompetent, ndërsa ata më ekspertë nënvlerësonin kompetencën e tyre.
Studimet e Dunning dhe Kruger kanë gjeneruar një letërsi të shfarosur me të njëjtën temë. Por gjëja paradoksale është se – tashmë mijëra vjet më parë – filozofi Sokrati kishte thënë praktikisht gjithçka për të. Thënia e tij e famshme “të dish se nuk di” ishte një sintezë efektive e asaj që Dunning dhe Kruger i hynë në detaje.
E vetmja gjë që mbetet për të bërë, veçanërisht për ata që praktikojnë artin e mësimdhënies, është të bëjnë si Sokrati, t’i mësojnë nxënësit të dyshojnë sesa të kenë besim. Është një rrugë komplekse, sepse të dyshosh do të thotë të vësh në treg siguritë – shpesh iluzore – që përbëjnë argjinaturën në të cilën besojmë se bazohet ekzistenca jonë.
Burimi / https://www.oggiscuola.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
