Një qytet pa frymëmarrje, një brez pa të ardhme
Në mes të zhurmës së qytetit, larg ndërtimeve të ethshme dhe rrugëve të asfaltuara, ekziston një vend që ende mban gjallë shpirtin e natyrës quhet Parku i Lirisë. Ai është i vetmi hapësirë e vërtetë e gjelbër në Ferizaj, një strehë për ata që kërkojnë qetësi, ajër të pastër dhe një vend të sigurt për fëmijët. Por tani, ky park rrezikon të zhduket. Një tjetër projekt ndërtimi kërcënon ta shndërrojë këtë vend në një grumbull betoni.
A është kjo e ardhmja që dëshirojmë për qytetin tonë? A do të lejojmë që interesi privat të fshijë përgjithmonë hapësirat publike?
Kur ligji hesht, qytetarët duhet të flasin
Ndërtimi në hapësirat publike pa miratimin e qytetarëve nuk është vetëm një padrejtësi morale është një shkelje ligjore. Sipas Ligjit për Planifikimin Hapësinor dhe Ligjit për Mbrojtjen e Mjedisit në Kosovë, çdo ndryshim i destinimit të një parku publik kërkon transparencë, konsultim me qytetarët dhe një vlerësim të plotë të ndikimit mjedisor.
Kush i dha të drejtë dikujt të betonizojë Parkun e Lirisë?
A janë respektuar këto procedura? Apo ndërtimi po ndodh në prapaskenë, larg syve të publikut?
Komuna e Ferizajt dhe Drejtoria e Urbanizmit duhet të japin llogari. Nëse ky ndërtim është i paligjshëm, ai duhet të ndalet menjëherë. Nëse është i ligjshëm, atëherë pse qytetarët nuk janë pyetur?
Përse ky park është jetik për Ferizajn?
Shkatërrimi i Parkut të Lirisë nuk është vetëm një çështje estetike. Ai ka pasoja të rënda për shëndetin dhe cilësinë e jetës në qytet:
Ajri i pastër dhe klima – Ky park ndihmon në pastrimin e ajrit, duke reduktuar ndotjen e shkaktuar nga trafiku dhe ndërtimet.
Temperaturat e larta – Zonat e betonizuara mbajnë nxehtësinë dhe i bëjnë qytetet më të nxehta. Hapësirat e gjelbra janë e vetmja mbrojtje nga ky efekt.
Shëndeti mendor – Stresi i jetës urbane kërkon kundërpeshë me hapësira të qeta dhe të gjelbra. Pa këtë park, ku do të shkojnë njerëzit për të pushuar?
Një vend për fëmijët dhe familjet – Fëmijët e Ferizajt meritojnë një vend të sigurt për të luajtur. Ndërtimet nuk mund ta zëvendësojnë kurrë natyrën.
Si ndikon betonizimi në shëndetin dhe psikologjinë e qytetarëve?
Hapësirat e gjelbra nuk janë vetëm një luks, por një domosdoshmëri për shëndetin fizik dhe mendor. Nëse shkatërrohet Parku i Lirisë, pasojat për qytetarët do të jenë të rënda:
Rritja e stresit dhe depresionit Studimet e Universitetit të Harvardit tregojnë se njerëzit që jetojnë në zona pa parqe kanë 30% më shumë ankth dhe stres. Mungesa e natyrës rrit ndjenjat e izolimit dhe lodhjes mendore.
Probleme me shëndetin e zemrës dhe presionin e gjakut. Organizata Botërore e Shëndetësisë ka zbuluar se mungesa e hapësirave të gjelbra rrit rrezikun e sëmundjeve të zemrës me 20%, për shkak të ndotjes së ajrit dhe mungesës së relaksimit natyral.
Më shumë ndotje, më shumë sëmundje Pemët e parkut ndihmojnë në filtrimin e ajrit. Nëse ato zhduken, ajri bëhet më i ndotur, duke rritur rastet e astmës, alergjive dhe sëmundjeve të frymëmarrjes.
Dëmton zhvillimin e fëmijëve Studimet kanë treguar se fëmijët që rriten në qytete pa hapësira të gjelbra kanë përqendrim më të dobët, zhvillim më të ngadaltë dhe janë më të prirur ndaj obezitetit dhe diabetit.
Nëse lejojmë ndërtimin në Parkun e Lirisë, ne po dëmtojmë shëndetin tonë dhe të brezave që vijnë.
Kush mban përgjegjësi dhe çfarë duhet bërë?
Për të ndalur këtë ndërtim, institucionet përgjegjëse duhet të ndërhyjnë menjëherë. Komuna e Ferizajt duhet të pezullojë çdo leje ndërtimi në Parkun e Lirisë dhe të japë shpjegime për këtë situatë.
Inspektorati i Ndërtimit duhet të kontrollojë legalitetin e projektit dhe, nëse është i paligjshëm, ta ndalojë menjëherë. Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor duhet të verifikojë nëse ky ndërtim cenon ligjet për mbrojtjen e mjedisit.
Qytetarët dhe shoqëria civile duhet të ngrihen kundër këtij shkatërrimi, duke organizuar peticione, protesta dhe ankesa ligjore për ta ndaluar projektin.
Koha për të vepruar: Parku i Lirisë është i qytetarëve!
Ky park nuk është një pronë private që mund të shitet apo zëvendësohet me ndërtesa. Ai është një pasuri e përbashkët, një trashëgimi që duhet mbrojtur me çdo kusht.
Nëse nuk veprojmë sot, nesër do të jetë tepër vonë.
Çfarë mund të bëjmë tani?
Nënshkrimi i një peticion për ndalimin e ndërtimit.
Kërkimi për përgjigje nga Komuna e Ferizajt pse po ndodh kjo dhe çfarë masash do të marrin?
Përhapja e fjalën në media dhe rrjete sociale sa më shumë zëra të ngrihen, aq më e vështirë bëhet që kjo çështje të injorohet.
Bashkimi me aktivistët dhe organizatat e mjedisit për të bërë presion mbi autoritetet. Ferizaj ka pak gjelbërim, mos lejoni që edhe i fundit të zhduket!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
