“Vitet e fundit, gjëja që më vret më shumë është se njerëzit shfaqin pasiguri të madhe: një ndjenjë që ka qenë gjithmonë e pranishme”.
Në qendër të “Homo incertus”, libri i fundit, botuar nga Rizzoli, shkruar nga Profesor Vittorino Andreoli, psikiatër dhe studiues i njeriut bashkëkohor, është pasqyrimi i ndjenjës së pasigurisë që ne përjetojmë dhe që pushton çdo fushë: nga shoqëria te marrëdhëniet familjare, shoqërore, deri në atë pikë sa të tërheqim veten tonë të brendshme. “Është një pasiguri paralizuese që na investon brenda dhe jashtë nesh”, shpjegon Profesori. “Rezultati është një njeri që përfundon duke jetuar keq dhe duke mos bërë asgjë, i cili nuk ka as guxim të veprojë.”
Na shpjegoni më mirë.
“Guximi është një fjalë e rëndësishme që lidhet me frikën: duhet të keni frikë të keni guxim, por nëse frika është e tepërt dhe bëhet panik, ju nuk lëvizni më. Unë shoh këtë njeri që po pret dhe nuk e di se çfarë po pret. Detyra ime si psikiatër është të përpiqem t’i bëj njerëzit të kuptojnë se diçka duhet të bëhet në një shoqëri ku edhe ajo që duhet t’i japë siguri, sot krijon pasiguri: ky është kuptimi i librit dhe titullit”.
Çfarë e shkakton këtë pasiguri serioze te mashkulli i sotëm? Çfarë e ushqen këtë frikë që ju e përshkruani si gjymtuese në të gjitha fushat: në shoqëri, në familje, madje edhe brenda secilit prej nesh?
Nga njëra anë ka pasiguri brenda nesh, nga ana tjetër ka pasiguri që i ndjejmë, por që jetojnë jashtë nesh. Çështja më e madhe për të cilën duhet pyetur është për atë jashtë nesh. Pyetja e zakonshme që më bëjnë pacientët, është ‘çfarë do të ndodhë?’. Është pasiguria e së ardhmes që i frikëson ata. Një shoqëri frike shfaqet në një botë që jeton vazhdimisht në luftë, reale dhe figurative.
Çfarë do të thuash me këtë?
Ka ende një erë lufte në botë, njerëzit e parandjejnë atë. Falë shpejtësisë dhe lehtësisë në gjetjen e informacionit, ne e dimë që ka njerëz që kanë një makinë në duart e tyre dhe që brenda 15 minutash ata mund të vendosin të zhbëjnë 3000 shirita dëshirash që shkaktojnë një konflikt që nuk është aq larg nga ne. Dhe kjo na frikëson. Por nuk është vetëm një luftë me pajisjet e luftës që ne luftojmë. Nuk ka asnjë moment paqeje as në atë që Platoni e quajti Res Publica. Politika nuk ka më interes për punët publike sepse menaxhohet duke i trembur qytetarët që ngrihen çdo ditë dhe pyesin veten se çfarë do të bëhet nga qeveria, çfarë do të bëhet nga “lufta” e ndezur nga politika.
Dhe kjo nxit pasiguritë e njerëzve.
Sigurisht, dhe jo vetëm. Mendoni për luftërat në ndërtesat e apartamenteve, në shkolla, ku prindërit rrahin mësuesit. Ka një botë jashtë nesh ku nuk ka asgjë që na siguron. Më thuaj një vend për të pushuar lehtë. As tempujt e Zotit. Unë kam respekt të madh për fetë, sepse di nevojën e njeriut për të kompensuar vështirësitë e jetës në mënyra që janë pak më të drejta, por Kishat janë bërë gjithashtu një rrezik.
Cilat janë mjetet sociale që duhet të na japin siguri?
Sigurimi, për shembull. A mendoni se sistemi i sigurimeve që është në duart e bankave, i cili bazohet në para, është një sistem i sigurt? Ose të rinjtë e sotëm duhet të jenë në gjendje të jenë të sigurt për të pasur pension, përkundrazi kjo është një tjetër arsye për pasiguri. Kujdesi shëndetësor: a do të kenë ata mundësi të shkojnë në urgjencë dhe të priten? Kujdesi shëndetësor duhet t’ju japë siguri, por në vend të kësaj ekziston një tmerr i hyrjes në spital. Atëherë ekziston pasiguria që qëndron brenda nesh: dikush mund të thoshte ‘Unë jetoj në një botë të dëshpëruar, por brenda meje kam paqe’, përkundrazi edhe kjo nuk na është dhënë.
Çfarë do të thuash me këtë?
Marrëdhëniet: sot ne konsumojmë ndjenja njësoj si këpucët që veshim. Vitet e marrëdhënieve hidhen poshtë: me këtë nuk dua të them që marrëdhëniet duhet të jenë shumëvjeçare, por ne shpëtojmë shumë lehtë prej tyre. Më duket se ka humbur ndjenja e lidhjeve: dikush thotë ‘nuk jam më me atë ose i dhamë fund’. Por është historia juaj, është e kaluara juaj. Edhe marrëdhëniet që janë një nevojë e brendshme duhet të lidhen me dikë tjetër, në mënyrë që të mbrohen, të mos funksionojë më, sepse gjithçka që ishte në lidhje tani shpërbëhet. Nuk shoh ndonjë element, të brendshëm apo të jashtëm, që mund të jetë një themel që të jep siguri. Familja, do të thuhet. Por është vendi ku ka më shumë dhunë.
Si arritëm në këtë pikë?
Ne nuk kemi më asnjë parim dhe jetojmë në një shoqëri që duket se i “shijon” të na frikësojë. Mendoni për virusin kinez: lexoni që bredh, se lëviz, mbase mbërriti në Australi, mbase me një mutacion mund të arrijë në Evropë. Ky është terror. Politika jeton nga frika e burrave: politikanët duhet të shkelin në mënyrë që të komandojnë, kur politika është akoma në “ndërtim”, më thoni kush po “gërsheton” në vend që të shkatërrojë? Ka politikanë që duhet të mbrohen dhe gjëja e parë që ata bëjnë është të frikësohen, të largojnë mendimet e njerëzve nga problemet e tyre. Në këtë vend ka pasur përpjekje për të krijuar probleme të rreme: varfëria është rritur sepse mjerimi na lejon të dominojmë më mirë. Politika është bërë okupimi i vendeve të pushtetit në mënyrë që gjërat të shkojnë keq.
A po thoni që matrica e frikës qëndron në administrimin e gabuar të punëve publike?
Jo në administrimin e punëve publike, por në “logjikën e politikës” dhe kjo gjeneron pasiguri, e cila gjeneron frikë. Njerëzit nuk ndjehen të sigurt për asgjë. Politika gjeneron frikë sepse është më e lehtë të jesh i fuqishëm dhe të sundosh njerëzit që kanë frikë dhe janë në mjerim.
Si të dalim nga kjo situatë?
Ne duhet të kthehemi në konceptin fillestar të shoqërisë perëndimore, e cila, më vjen keq ta them, po vdes. Ekziston nevoja për punët publike dhe detyra e parë është sigurimi, njerëzit nuk duhet të jetojnë në pasigurinë e asaj që do të ndodhë nesër. Njerëzit duhet të kenë një shpresë që është një koncept themelor: sot nuk ndihem shumë mirë, por nesër do ndihem! Kjo nuk u shpik nga asnjë fe, Frojdi e trajtoi atë përsëri, duke thënë se ne kemi një “unë aktual” dhe një “unë ideal”: si jam dhe si do të doja të isha. Sot nuk ka më një “unë ideal”, sepse nuk ka më shpresë dhe nuk ka më asnjë ide të së ardhmes.
Cila është mënyra?
Para së gjithash, forca qëndron në një demokraci që ju lejon të zgjidhni dhe të hiqni, e cila ju lejon të zgjidhni përfaqësuesit tuaj, të cilët besojnë në institucione, në njeri. Platoni mendoi se politika duhet të japë lumturi, sot kjo politikë jep vetëm tmerrin sepse ushqen një luftë të brendshme dhe frikën e tjetrit. Humanizmi duhet të rizbulohet.
Ku është shkëndija e këtij humanizmi?
Ne duhet të gjejmë një ekonomi për të bërë mirë. Kënaqësia, kënaqësia e dhurimit, në kuptimin e dhënies së diçkaje nga vetja. Të gjesh sensin e tjetrit, të mos kesh kulturën e armikut. Ne duhet ta bëjmë këtë revolucion paqësor brenda nesh. Kjo është kërkesa që më kërkohet më shpesh: ‘Profesor, si të jetoj pak më mirë? Pa frikë? Pa ndonjë rrezik?’ Ne kemi nevojë për të rizbuluar ndjenjën se njeriu ka nevojë për njeriun tjetër dhe të fillojë nga këtu. Mund të bëhet shumë, sepse ka shumë njerëz të mirë në këtë vend, por ata nuk llogariten. Nëse ka shpresë, është tek të qenit ASKUSH, shkruajeni me shkronja të mëdha. Unë dua të jem ASKUSH.
Burimi / https://www.huffingtonpost.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
