Të shkruarit me dorë po shndërrohet në gjë të rrallë për shkak se gjithnjë e më shumë po zëvendësohet nga përdorimi i kompjuterëve, PC, laptopë dhe tabletë. Të dish të shkruash lexueshëm duket të jetë një aftësi që konsiderohet si e rëndësishme vetëm në vitet e para të shkollës fillore, sepse atëherë vëmendja e edukatorëve zhvendoset shpejt për aftësitë në tastierë.
Mirëpo, psikologët dhe neuroshkencëtarët thonë se është shumë shpejt ta konsiderosh shkrimin e dorës si një relike e së kaluarës. Në fakt, studimet e reja sugjerojnë një lidhje të fortë ndërmjet shkrimit të dorës dhe një zhvillimi më të gjerë arsimor. Duket se fëmijët mësojnë jo vetëm të lexojnë më shpejt njëherësh që mësojnë të shkruajnë me dorë, por edhe se ata janë më të aftë për të gjeneruar ide dhe të mbajnë informacion. Me fjalë të tjera, nuk ka rëndësi vetëm ajo që shkruajmë, por ajo që bëjmë. Karin James, një psikologe në Universitetin e Indianës, ka përdorur një skaner për të parë se si shkrimi i dorës ndikon në aktivitetin e trurit të fëmijëve. Studiuesja tregoi se fëmijëve, të cilët ende nuk kishin mësuar të lexonin dhe shkruanin një letër apo një formë, u kërkoi të riprodhonin një nga këto mënyra: të nxirrnin imazhin në një faqe sipas një skice me pika, ta vizatonin në një ose ta shkruanin në kompjuter. Më pas, pasi ishin në skaner të trurit, iu vinte parasysh imazhi. Studiuesit zbuluan se lloji i procesit fillestar në dublikim ka shumë rëndësi. Kur fëmijët kishin vizatuar në letër me dorë të lirë, shfaqnin një aktivitet të lartë në tri zonat e trurit, që aktivizohen tek të rriturit kur ata lexojnë dhe shkruajnë. Në të kundërt, fëmijët, të cilët kishin shtypur në letër, skicuar apo bërë forma, aktivizimi i dobët ishte dukshëm. Dr.James ia atribuon këto dallime një çrregullimi të lindur në shkrim në formë të lirë: kur shkruajmë me dorë të lirë, jo vetëm duhet të planifikojmë ndjekjen e një veprimi në një mënyrë që nuk është e nevojshme, kur kemi ide ne jemi në gjendje të prodhojmë një rezultat më të lartë. Dhe kjo ndryshueshmëri vetë mund të jetë një mjet për mësim: kur një fëmijë prodhon një letër të çrregullt, pikërisht kjo mund ta ndihmojë për të mësuar.
Truri ynë duhet ta kuptojë që çdo ndryshim i mundshëm në shkrimin e një letre të caktuar, është e njëjtë pa marrë parasysh se si ne e shohim atë me shkrim. Të jesh në gjendje të deshifrosh ndryshueshmërinë e çdo letre është më e dobishme të ndërtosh një përfaqësim që shohin të njëjtën shenjë e saktë në mënyrë të përsëritur.
Në një tjetër studim, Dr.James ka krahasuar fëmijë që shkruajnë letra për ata që fizikisht vetëm shikojnë të tjerët ta bëjnë atë. Komentet e saj sugjerojnë se kjo është vetëm një përpjekje e vërtetë, që angazhon rrugët motorike të trurit dhe ofron avantazhet e të mësuarit për të shkruar. Efekti shkon përtej njohjes së një letre.
Në një studim mbi fëmijët, Virginia Berninger, psikologe në Universitetin e Uashingtonit, ka treguar se shkrimi në shkronja të mëdha, të shkruar në kursiv dhe shtypur sipas tastierës me modele të lidhura, të dallueshme dhe të veçanta, secili prej tyre rezulton në një produkt me fund tjetër. Kur fëmijët shkruajnë me dorë të lirë, jo vetëm prodhojnë më shumë fjalë dhe më shpejt se ata që e bëjnë në tastierë, por edhe shprehin më shumë ide. Gjithashtu, kur ajo u pyet për të dalë me ide për të zhvilluar një temë, ata me shkrim dore të mirë treguan gjithashtu aktivizimin më të madh nervor në fushat që lidhen me memorie pune dhe një rritje në aktivizimin e përgjithshëm në rrjetet e të lexuarit dhe shkruarit. Për më tepër, në disa situata, dallimi mes shkronjave të shtypura apo italik ka rëndësi të madhe: në disgrafi, për shembull, te disa njerëz, shkrimi me shkronja të pjerrëta mbetet relativisht i paprekur, ndërsa në disa të tjera gjendet në shtyp.
Dr.Berninger shkon aq larg sa të sugjerojë se shkrimi kursiv mund të trajtojë aftësinë e vetëkontrollit me kusht që mënyrat e tjera të të shkruarit nuk e bëjnë dhe disa studiues thonë se ajo mund të jetë një mjet për të trajtuar Dyslexia.
Dy psikologë, Pam A. Mueller Daniel M. Oppenheimer i Princeton dhe Universiteti i Kalifornisë, Los Angeles, njoftoi se në të dy kushtet e laboratorit dhe në klasë, nxënësit mësojnë më mirë kur ata marrin shënime me dorë sesa kur shtypin mbi një tastierë.
Në kundërshtim me studimet e mëparshme që përshkruajnë ndryshimin për efektet e zbavitje të kompjuterit, ky hulumtim i ri sugjeron se shkrimi lejon nxënësit për të zhvilluar përmbajtjen dhe të riformulojë një proces reflektimi dhe manipulimit që mund të çojë në një kuptim më të mirë dhe kodim në kujtesën.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
