Vetëvlerësimi është vlerësimi, mendimi që një person jep për veten e tij. Secili prej nesh ka një vetë-imazh, të ndërtuar nga lindja dhe që vjen nga kombinimi i faktorëve të ndryshëm. Midis këtyre ka para së gjithash mendimet që vijnë nga grupi ynë përkatës, në veçanti nga shifrat më të rëndësishme referencë për ne dhe nga interpretimet që ne u japim këtyre opinioneve prej nesh. Një rol themelor luhet edhe nga vlerësimet tona për veten dhe veprimet tona.
Vetëvlerësimi është një faktor dinamik, i cili evoluon me kalimin e kohës dhe pëson ndryshime të konsiderueshme gjatë gjithë jetës. Vazhdon të ushqehet vetvetiu përmes përvojave jetësore, sukseseve, dështimeve, reagimeve që marrim dhe mënyrës në të cilën gjithçka përjetohet dhe perceptohet nga ne. Mendimet dhe gjykimet që janë nxjerrë për ne janë të brendshme kur jemi fëmijë dhe mund të ndodhë që ne të fillojmë t’i konsiderojmë ato si realitete objektive. Rezultati i këtij brendësimi është që ne vazhdojmë t’i ndiejmë ato brenda nesh, edhe kur ato tani i përkasin të kaluarës.
Ky dialog i brendshëm fillon të krijojë probleme kur humbet gjithë pozitivitetin konstruktiv dhe bëhet përçarës, tepër i kërkuar dhe gjykues. Fillon të na bëjë të ndihemi të papërshtatshëm dhe na bën të marrim gjykime negative për veten. Kjo ndodh mbi të gjitha nëse me kalimin e kohës kemi krijuar “standarde” shumë të larta, ide jorealiste se si do të donim të ishim, që do të ndikojnë, për shembull, në objektivat që do të pyesim veten, duke rrezikuar një rreth të rrezikshëm të egër. Nëse në të vërtetë ne i vendosim vetes një qëllim shumë larg mundësive tona, dështimi do të jetë i pashmangshëm.
Atribuimi i dështimit në paaftësinë tonë sesa vështirësia objektive do të ushqejë vetëm imazhin negativ që kemi krijuar për veten tonë. Me një imazh për veten si një person me cilësi dhe aftësi të dobëta, herën tjetër kur të përballemi me një detyrë do ta bëjmë atë me një qasje negative, siç janë “Është e padobishme”, “Do të shkojë keq si gjithmonë”, “Nuk mendoj se jam i aftë “etj.
Vetëvlerësimi ka një ndikim shumë të rëndësishëm në jetën profesionale. Fillimi i një pune duke menduar për dështimin dhe pa besuar në aftësitë tona, rrit mundësinë e dështimit, por nëse filloni të ndjeheni të përshtatshëm me rolin që po luani, mund të jetë vendimtare për të pasur sukses.
Nëse standardet që i vendosëm vetes janë shumë të larta, të paarritshme, është e lehtë që përvojat tona të jenë ato të dështimeve dhe sukseset shumë të rralla për të bërë vetëvlerësimin tonë vërtet mirë. Vetëvlerësimi lind nga krahasimi midis pritjeve tona ideale dhe rezultateve aktuale të përvojave tona. Nëse shifrat tona të referencës janë shumë kërkuese, perfeksioniste dhe presin rezultate dhe suksese të mëdha nga ne, brenda nesh formohet një “vetë-ideal” dhe standardet e sjelljes ideale që kur nuk arrihet mund të shkaktojnë pakënaqësi të madhe. Ne duhet të ndërgjegjësohemi për këtë dhe të fillojmë t’i japim dimensionin e duhur idealeve tona.
Një problem i madh lind kur burimi i vetëm i “ushqimit” për vetëvlerësimin tonë është miratimi i të tjerëve. Të gjithë ne dëshirojmë t’i pëlqejmë të tjerët, por nëse jemi shumë të varur, rrezikojmë të pakësojmë imazhin që kemi nga vetja dhe vlera jonë. Parametri me të cilin masim vlerën tonë duhet të jetë ekskluzivisht i yni. Kur ne e zhvlerësojmë veten dhe vetëvlerësimi ynë zvogëlohet, motivimi, iniciativa, aspiratat gjithashtu mungojnë dhe ne futemi në rrethin e rrezikshëm të negativitetit. Mund të ndodhë që ne të mos arrijmë në një vizion të përbashkët të punës, ku besimi në vetvete na ndihmon të kapërcejmë momente të vështira dhe dekurajuese dhe të pranojmë veten për atë që jemi, me pikat e forta dhe të dobëta, pa i bërë vetes kërkesa joadekuate dhe të ekzagjeruara. Shpesh duhet të kujtojmë se askush nuk është imun ndaj gabimeve dhe dështimeve dhe se vetë-pranimi është thelbësor për një nivel të mirë vetëvlerësimi.
Një person me vetëvlerësim të ulët shpesh merr shumë nëse është i kritikuar dhe ka tendencë të japë pak rëndësi për gjykimet pozitive që merr nga të tjerët, duke mbetur i përqendruar në defektet e tij reale ose imagjinare. Ai është i prirur t’i kushtojë shumë vëmendje gabimeve kur bisedon me të tjerët dhe t’i atribuojë sukseset fatit dhe dështimeve për të metat e tij. Kjo gjithashtu përfshin një vështirësi në shijimin e meritave të veta, një tendencë e caktuar për t’i konsideruar ato si të mira, nëse jo edhe për të mos i vërejtur ato fare.
Është e rëndësishme të kuptohet se nëse vetëvlerësimi është diçka që ne e kemi mësuar dhe ndërtuar, ne gjithashtu mund të mësojmë gradualisht sjellje të reja, qëndrime të ndryshme dhe mënyra të të menduarit, duke u përpjekur të ndërgjegjësohemi më shumë për veten tonë, dialogun tonë të brendshëm dhe të punojmë për më shumë.
Trajnimi dhe njohja e mendimeve tona negative dhe të mësuarit për t’i menaxhuar dhe modifikuar ato para se ato të shndërrohen në fakte konkrete është e rëndësishme për menaxhimin e vetëvlerësimit tuaj. Varet nga ne ndryshimi i jetës tonë, të marrim parasysh nevojat tona, të veçantive që na bëjnë “unike” dhe që nuk janë domosdoshmërisht defekte, por thjesht karakteristikat tona, të cilat sigurisht që do të jenë të ndryshme nga ato të një personi tjetër.
Burimi / https://www.cassiopeaweb.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
