Shpesh kemi një tendencë të mendojmë se tiparet negative të personalitetit, të tilla si prirja për të mashtruar, manipuluar ose mungesa e ndjeshmërisë, janë karakteristika konstante dhe të pandryshueshme të një personi. Sidoqoftë, sipas hulumtimit, duket se nuk do të ishte rasti: një studim i ri i botuar kohët e fundit në Journal of Research in Personality arriti në përfundimin se tipare të tilla do të priren të ulen gjatë jetës. Në veçanti, tendenca e përgjithshme do të duket të jetë: një rritje e mprehtë gjatë adoleshencës, e ndjekur nga një rënie e ngadaltë dhe graduale deri në moshën e vjetër.
Për të arritur në këto përfundime, studiuesit intervistuan mbi 4,000 të rritur, të moshës 11 deri 77 vjeç, nga Belgjika dhe Hollanda. Pjesëmarrësit plotësuan pyetësorë të vetëadministruar që vlerësuan 3 tipare “të errëta” të personalitetit: manipulimi, pandjeshmëria dhe përqendrimi te vetja. Tendenca manipuluese u konkludua në bazë të shkallës së pajtimit të personit me deklarata të tilla si: “Unë kam tendencë të manipuloj të tjerët për të marrë atë që dua”, “Unë kam mashtruar ose gënjyer për të marrë atë që doja”, “Unë kam tendencë të shfrytëzoj të tjerët për qëllimet e mia”.
Frazat që i referoheshin pandjeshmërisë ishin për shembull: “Unë nuk prirem të ndiej pendim”, “Kam tendencë të mos shqetësohem për moralin e veprimeve të mia”, “Unë jam i prirur të jem i pandjeshëm ose cinik”. Më në fund, tendenca për përqendrim te vetja u vlerësua në bazë të shkallës së marrëveshjes me deklarata të tilla si: “Unë kam dëshirë që të tjerët të më kushtojnë vëmendje dhe të më admirojnë”, “Unë kam tendencë të kërkoj prestigj ose status”, “Unë prirem të pres favore special nga të tjerët”.
Më pas studiuesit analizuan se si ndryshuan përgjigjet e pjesëmarrësve gjatë jetës. Sondazhi tregoi një rritje të mprehtë të manipulimit, pandjeshmërisë dhe përqendrimit në vetvete nga mosha 11 në moshën 20 vjeç, e ndjekur nga një ulje graduale nga mosha 20 në moshën e vjetër. Sidoqoftë, kishte disa ndryshime interesante për sa i përket gjinisë. Në përgjithësi, pjesëmarrësit meshkuj shënuan rezultate më të larta në dimensionet e manipulimit dhe pandjeshmërisë, një shifër kjo në përputhje me atë të hulumtimeve të tjera. Përkundrazi, rezultatet në lidhje me përqendrimin te vetja ishin të krahasueshme në të dy gjinitë.
Një ndryshim tjetër kishte të bënte me trajektoren e tipareve negative me kalimin e kohës. Tek burrat, si dhe në shembullin e përgjithshëm, tiparet e “errëta” të personalitetit treguan një rritje të dukshme gjatë dekadës së dytë të jetës (11-20 vjet) dhe një rënie të ngadaltë dhe graduale pas kësaj. Në rastin e grave, trajektorja ishte më komplekse: ajo u ngjit nga 11 në 20 vjet, pastaj u zvogëlua gradualisht, dhe më pas u rrit përsëri drejt moshës 50 vjeç.
Studiuesit i interpretojnë gjetjet e tyre në dritën e personalitetit “parimi i pjekurisë”, i cili argumenton se tiparet pozitive të tilla si pëlqyeshmëria dhe ndërgjegjshmëria priren të rriten me moshën, ndërsa tiparet negative të personalitetit të tilla si neurotizmi dhe narcizmi priren të ulen. Megjithatë, ajo që ende nuk është e qartë është pse tiparet negative priren të rriten kaq shumë gjatë adoleshencës. Gjetja e një përgjigje për këtë pyetje mund të ndihmojë profesionistët të zhvillojnë metoda më efektive për t’iu kundërvënë rritjes së tipareve të errëta tek të rinjtë.
Burimi / https://www.psicologiacontemporanea.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
