Përgatiti: Manjola EREQI
Psikologjia është një fushë studimi me të vërtetë shumë e madhe. Në këtë sens, psikologjia e punës nuk është vetëm një profesion veçanërisht i bukur, por edhe një rol kyç, sidomos në brendësi të ndërmarrjeve. arsyeja është e qartë: psikologu i punës, para së gjithash, ka detyrën të analizojë jo vetëm cilësinë e punës që kryhet nga punonjësit, por edhe gjendjen e shëndetit të tyre mendor, sidomos se sa të kënaqur janë ata, duke e ditur se është një faktor vendimtar për produktivitetin në punë.
Psikologjia e punës dhe e organizimit është një fushë për të cilën psikologët punojnë prej pothuajse një shekulli, shumë kohë përpara se të merreshin me këshillim klinik e psikoterapi. Sot bota e punës dhe e ndërmarrjeve ka ndryshuar shumë. Është bërë më komplekse dhe e pasur me aspekte kritike, për të cilat psikologjia mund të ofrojë metoda, mjete dhe kompetenca tipike të një psikologu. Psikologu në punë mund të jetë i nevojshëm edhe për të përmirësuar organizimin në punë dhe për rrjedhojë, për mirëqenien e punonjësve.
Cili është roli i Psikologut në punë?
Psikologjia është shkenca që studion proceset mendore dhe sjelljet e njerëzve. Merret me komunikimin, rolet, ndërveprimet, proceset vendimtare, dinamikat dhe sjelljet në grup, edhe në kontekste organizative si vendi i punës. Kjo vlen përgjithësisht edhe nëse punojmë në një ndërmarrje të vogël, ashtu edhe nëse punojmë në një kompani shumëkombëshe. Prandaj, fjalë si: ndërveprim, komunikim, procese vendimmarrjeje, dinamika në grup, rol, strategji, procese mendore dhe sjellore janë edhe objekt studimi i psikologjisë, edhe fenomene që ndodhin në një punë. Mund ta pranojmë pa frikë se vendi më ideal i studimit psikologjik është bota e punës. Në organizata, komunikimi kryen një rol thelbësor, duke qenë se jo vetëm përcjell informacionet se çfarë duhet të bëjmë, por mëson edhe respektin se si duhet të sillemi. Kjo karakteristikë dyshe e komunikimit, në kontekstin e punës mund të gjenerojë kriticizëm, nëse nuk kuptohet dhe menaxhohet sa më mirë. Në fakt, një lloj komunikimi mund të gjenerojë ndërveprime tipike mes kolegësh. “Nuk mund t’i besoj njeriu, duhet ta bëj çdo gjë vetë” apo “Shyqyr që jam unë këtu!”. I keni dëgjuar ndonjëherë këto shprehje nga eprori juaj apo ndonjë koleg në punë? Kush bën deklarata të tilla gjeneron te kolegët, shpesh në mënyrë të pandërgjegjshme, një sjellje komplementare të tillë, për të cilën ata do të fillojnë të shkëputen dhe të jenë indiferentë: “në fund të fundit, e bën ai të gjithë punën!”. Me kohën mund ta humbasin gjithnjë e më shumë interesin për punën, duke u përkushtuar më pak. E kështu, krijohet një rreth vicioz, nga i cili bëhet gjithnjë e më e vështirë të dalësh. Në këtë situatë, ndërhyrja e një psikologu konsulent për proceset organizative, ka si qëllim atë që i bën të qarta rolet e punonjësve dhe i riorganizon kundrejt ndërveprimeve më efikase dhe produktive. Të tjerë shembuj komunikimi që gjenerojnë efekte paradoksale mund t’i gjejmë në të ashtuquajturin komunikim i brendshëm. Ky lloj komunikimi është një aspekt shumë shpesh i nënvlerësuar në punë, sidomos në efektet paradoksale që gjeneron te punonjësit si: “Duhet të jeni të motivuar!”, “Duhet të keni dëshirë për të punuar!”, “Puna duhet të jetë një kënaqësi!”, “Bëhuni protagonistë!” Janë shembuj paradoksalë, pasi i detyrojnë punonjësit të bëjnë një sjellë që ka si karakteristikë kryesore spontanitetin, si dëshira apo kënaqësia.
Shëndeti ose mirëqenia organizative
Me termin “shëndet organizativ” ose “mirëqenie organizative” i referohemi aftësisë së një ndërmarrjeje, jo vetëm për të qenë e efektshme dhe produktive, por edhe për t’u rritur e zhvilluar duke promovuar dhe ruajtur nivelin e duhur të mirëqenies fizike e psikologjike, duke ushqyer në mënyrë konstruktive bashkëjetesën sociale të punonjësve të saj. Punëdhënësit e një ndërmarrjeje mund të kontribuojnë ose jo në mirëqenie dhe të ndikojnë drejtpërdrejt në gjendjen e shëndetit të të gjithë sistemit duke përdorur procedura ad hoc… Mirëqenia organizative qëndron në cilësinë e marrëdhënieve ekzistuese mes njerëzve dhe kontekstit të punës. Kur verifikohen kushte të mungesës së mirëqenies organizative, caktohen në një plan konkret fenomene si: rënia e produktivitetit, nivele të ulëta të motivimit në punë, stres dhe inat, disponibilitet i ulët në punë, mungesë besimi, mungesë përkushtimi, ankesa nga ana e punonjësve apo e klientëve. Këto dhe tregues të tjerë të mungesës së kënaqësisë në punë përfaqësojnë pasqyrimin e mërzisë dhe sikletit psikologjik të atyre që punojnë. Rënia e cilësisë së jetës në punë në përgjithësi dhe zvogëlimi i ndjesisë individuale të mirëqenies, e bëjnë të pakënaqshme bashkëjetesën mes punonjësve dhe zhvillimin e ndërmarrjes. Ambienti i shëndetshëm mes punonjësve nga ana e eprorëve është i bazuar mbi marrjen në konsideratë të dimensioneve që ndikojnë në gjendjen e shëndetit të individëve. Më thjesht, një ndërmarrje mund të konsiderohet e suksesshme nëse krijon një ambient të shëndetshëm, të rehatshëm e miqësor për punonjësit e saj; cakton objektiva të qartë mes punonjësve dhe mënyrës se si duhen ndjekur këto objektiva; stimulon te punonjësit ndjenjën e nevojës sociale duke ndihmuar për t’i dhënë sens ditës së punës tek ata dhe ndjenjën e ndarjes së rezultateve të përbashkëta; përcakton detyrat e çdo punonjësi apo një grupi pune duke i garantuar mbështetje; është e hapur ndaj ambientit të jashtëm dhe risive teknologjike e kulturore.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
