Robert D. Enright, profesor në Departamentin e Psikologjisë së Edukimit në Universitetin Wisconsin, Madison në SHBA sjell përvojën e tij, një udhëtim psikologjik 26-vjeçar nga një udhërrëfyes që në fokus të studimeve dhe botimeve të tij ka virtytin e faljes. Ai është president i Institutit Ndërkombëtar të Faljes në këtë universitet, si dhe lektor në disa shtete.
Të jetosh duke falur | E pra, së pari, për të udhëhequr një jetë të falur, duhet të ndërmarrësh një hap faljeje dhe të falësh një person të veçantë për një ngjarje të veçantë, dhe pastaj të kuptojmë se kjo mund të jetë më shumë se vetëm një ngjarje që ju bën të ndiheni mirë. Mund të jetë një mënyrë për të praktikuar mirësinë ndaj atyre që kanë qenë të padrejtë me ne që nga fëmijëria, adoleshenca, në moshën e rritur dhe më gjerë. Kështu që kjo praktikë e mirësisë përballë padrejtësisë mund të ndihmojë psikologjikisht dhe të gjallërojë marrëdhëniet, dhe në fakt, t’i japë kuptim jetës; një ndjenjë shprese që një person nuk besonte të ishte e mundur deri sa të thoshte PO për të udhëhequr këtë jetë të falur.
Pse është e rëndësishme të falësh? | Shpesh, edhe pse merremi vetëm me angazhimet tona të përditshme të jetës, padrejtësitë mund të na pengojnë dhe të na zhgënjejnë shumë. Jemi të pafajshëm dhe akoma kritikohemi. Pyetja ime është – çfarë mund të bëjmë për t’u shëruar në kuptimin psikologjik? Është shumë e vështirë të shërohesh nga padrejtësitë e rënda kundër nesh. Edhe pas 26 vitesh studimi mbi këtë temë, jam plotësisht i bindur se një mënyrë primare për t’u shëruar nga padrejtësi të tilla të mëdha, është që personi që na ka dëmtuar të marrë kohë dhe të kalojë nëpër procesin e faljes. Dhe në thelb, ajo që dua të them me këtë është që të falim mirësi ndaj atij personi që është edhe më i fortë se padrejtësia kundër nesh. Dhe kur ta bëjmë këtë, do e kuptojmë se sa të fortë jemi. Në fakt mund të qëndrojmë në mirësi dhe dashuri kur përplasemi me padrejtësitë e jetës. Kjo na ndihmon të ecim përpara në jetë me kuptimin e mrekullueshëm që jeta nuk do të na mposhtë.
Keqkuptimet e zakonshme rreth faljes | Kur njerëzit dëgjojnë për herë të parë fjalën “falje”, ata nuk e kuptojnë se është një virtyt moral si drejtësia, durimi apo mirësia, e cila duhet të kultivohet nga praktika e vazhdueshme. Në vend të kësaj, ata ngrenë duart dhe thonë: “Falja – ç’gjë e dobët për t’u bërë. Kurrë nuk do të fal, por do të luftoj”. Ata nuk e kuptojnë se një person mund ta kërkojë mirësinë përballë padrejtësisë, dhe ta gjejë drejtësinë së bashku në të njëjtën kohë. Dhe kur dikush mund ta shuajë zemërimin e tij me anë të faljes, ka gjasa të vendoset një drejtësi më e mirë.
Njerëzit gjithashtu mendojnë se kur falin, po justifikojnë atë që ka bërë personi tjetër, duke thënë, “Është në rregull”. Falja është më e fortë se ajo. Falja qëndron në të vërtetën se ajo që ndodhi me mua ishte e padrejtë, është e padrejtë dhe gjithmonë do të jetë e padrejtë, por do të kem një përgjigje të re për të. Dhe një keqkuptim tjetër është se njerëzit njohin faljen dhe pajtimin. Ata thonë: “Për shkak se kam një reagim mirësie ndaj tjetrit, një ndjenjë mëshire dhe dhembshurie ndaj atij/asaj që më ka lënduar, duhet të shkoj përsëri në një marrëdhënie të sëmurë. “Jo – falja është një virtyt moral si drejtësia. Pajtimi nuk është një virtyt moral – nevojiten dy ose më shumë njerëz për t’u bashkuar përsëri në besim të ndërsjellë. Mund të falësh pa pajtuar; dikush fal pa u justifikuar kurrë; kur dikush fal, nuk është kurrë në pozitë të dobët, dhe kur dikush fal dikë, gjithashtu kërkon drejtësi në të njëjtën kohë. Është një pozitë shumë i fortë.
Përfitimet e faljes | A mund ta përfshini faljen në ndërveprimet e përditshme që të bëheni më të mëshirshëm? Nëse një person është i gatshëm ta bëjë këtë, përvoja ime ka treguar se është emocionuese. Dhe rezultatet psikologjike – kemi mbi 12 studime të publikuara në mënyrë empirike për ta treguar këtë – njerëzit të kenë më pak ankth, zemërim, depresion dhe ndjenjë më të madhe të vetëvlerësimit, shpresës, si dhe marrëdhënie më të shëndetshme me të tjerët.
Nëse mendoni për këtë, nëse jeni plagosur nga padrejtësitë e vazhdueshme nga të tjerët, çfarë do të bëni me zemërimin e ndezur? Duhet të bëjmë diçka me të. Ajo që vë re është se njerëzit kanë prirje ta zhvendosin zemërimin në më pak fuqi në jetën e tyre, si tek fëmijët apo bashkëpunëtorët e tyre. Dhe falja mund të na çlirojë nga ato plagë, kështu që kemi ndërveprime më të shëndetshme, miqësore e më të drejta me të pafajshmit mes nesh.
Përgatiti: Orjona TRESA | Botuar në Revistën “Psikologjia”, Nr. 140
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
