Të dish të humbësh, mund të kthehet në një avantazh shumë të madh. Por ndodh që shpesh të ndalemi tek aspektet negative të një dështimi, duke injoruar potencialitetin. William Arthur Ward, shkrimtar dhe mësues amerikan i shekullit të kaluar, thoshte që: “falimentimi nuk është fatal. Falimentimi duhet të jetë mësuesi ynë, udhëheqësi ynë. Duhet të na shtyjë drejt sfidave të reja stimuluese, duke mos na hedhur në humnerën e thellë të dëshpërimit”. Sot, edhe studiuesit kanë arritur në të njëjtin përfundim. Në një studim të fundit, Madsen e Desai kanë zbuluar se, në termat e nxënies, mësimi që na jep një dështim mbahet mend për më shumë kohë se sa informacionet që lidhen me një arritje apo sukses. Por, zakonisht, njerëzit nuk kanë një marrëdhënie të mirë me dështimet e vogla apo të mëdha me të cilat janë përballur. Nuk duhet ta lëmë veten të na udhëheqë frika se mos dështojmë apo se mos na refuzojnë, pasi ka pasoja shkatërrimtare për sa i përket vetëbesimit dhe rezultateve konkrete. Por, çfarë duhet të bëjmë për të mos u udhëhequr nga droja? Kemi përzgjedhur disa strategji, të cilat mund t’ju ndihmojnë që një humbje ta shndërroni në një trampolinë drejt përmirësimit dhe rritjes personale.
Nuk është fundi i botës – Gjëja e parë që duhet të kuptoni kur nuk mund të përmbushni një objektiv, është se nuk duhet ta përjetoni si dramë. Në disa raste kemi tendencën të jemi tejet katastrofikë, duke imagjinuar pasoja të pariparueshme. Megjithatë, të gjitha pritshmëritë pesimiste nuk i korrespondojnë pothuajse asnjëherë realitetit, ndaj mos dramatizoni.
Të rrëzoheni është normale – Dështimi duhet të konsiderohet si ngjarje normale – në njëfarë mase, i paevitueshëm – dhe mundësisht pozitiv, i cili duhet pranuar pa u demoralizuar. Nuk mund të pretendojmë se ekzistenca jonë të jetë vetëm vazhdimësi e gjërave entuziazmuese. Sigurisht, duhet të mundohemi t’i maksimalizojmë rezultatet e mira dhe të ulim sa më shumë të jetë e mundur dështimet, por të mendoni se është e mundur të evitojmë gjithçka është një iluzion i pastër.
Nuk do të zgjasë përgjithmonë – Siç na mëson Martin Seligman (1990), nëse mendojmë se shkaku i dështimit tonë është i përhershëm (“jam budalla”, “jam i shëmtuar”), nuk bëjmë asgjë për t’u përmirësuar. Por, në rast se besojmë se shkaku i dështimit është i përkohshëm (isha vetëm pak i lodhur”, apo “nuk iu përkushtova sa duhet punës”), atëherë mund të veprojmë për të ndryshuar dhe për të arritur synimet që i vendosim vetes.
Rifitoni vetëbesimin – Është e rëndësishme të njohim gabimet dhe të marrim përgjegjësitë për veprimet që bëjmë. Por kjo nuk do të thotë se dështimi të jetë gjithmonë dhe vetëm për fajin tonë. Të kaloni orë të tëra duke fajësuar veten për atë çka ka ndodhur, shërben vetëm të konsumoni energji të vyera mendore, që mund t’i përdorni për të gjetur zgjidhje alternative.
Rindërtoni ndjenjat – Është hapi më i vështirë, – ndjenjat që pasojnë pas një zhgënjimi janë ato të turpit, poshtërimit, frikës, inatit, trishtimit – mund të na përfshijnë, edhe pse ndjenja të tilla janë normale. Është thelbësore që këto ndjenja të mund t’i rindërtojmë dhe modelojmë. Nuk mund të përgjigjemi në mënyrë efikase përballë ngjarjeve të jetës derisa nuk vendosim ta lëmë mënjanë ankthin. Kur jemi në ankth, perspektiva shtrembërohet: është shumë e vështirë, në këto raste, ta vlerësojmë objektivisht situatën dhe të veprojmë në mënyrë konstruktive për të rregulluar çka ka ndodhur.
Ndryshoni drejtim – Le ta konsiderojmë mossuksesin për atë që është realisht: një dështim i çastit, i cili ngadalëson projektet. Sigurisht një vonesë nuk është e barabartë me një dështim dhe s’duhet ta interpretojmë një rrugë me pengesa si fundi i një udhëtimi. Ndoshta nuk mund të vazhdojmë më në drejtimin fillestar, por pothuajse gjithmonë ka rrugë të tjera për të mbërritur në të njëjtin rezultat.
Jini proaktivë – Ndërkohë që ata që i tremben falimentimit mund të bllokohen edhe për shumë kohë, në tentativën për të evituar zhgënjime të mëtejshme,individët që arrijnë të kenë sukses zgjedhin të rrezikojnë dhe të jenë proaktivë. Për të ndryshuar, duhet të veproni: përfundojeni një projekt, sado modest qoftë ai. Jep gjithnjë më tepër kënaqësi se sa një ide gjeniale e mbyllur në sirtarin e ëndrrave.
Mësoni të mos dorëzoheni – Zhgënjimet ofrojnë mundësinë për të rregulluar përqendrimin, për të rimenduar se si dhe pse nuk përfundoi ashtu siç e kishit parashikuar. Reagimi është shpesh përcaktues për suksesin. Njerëzit e aftë të kuptojnë ambiciet e tyre, kur nuk e arrijnë një objektiv, i analizojnë situatat pa u rrëmbyer emocionalisht, duke pasur parasysh mundësitë dhe limitet e tyre. Ata vlerësojnë mundësinë për të vazhduar ende në qëllimin e tyre apo për të ndryshuar drejtim. Duke mësuar nga gabimet synojnë sërish, duke treguar më shumë kujdes, me vetëdijen se, pas çdo goditjeje do të afrohen gjithnjë e më shumë në qendër të shënjestrës. Ndaj, çdo gabim është i përllogaritur jo dhe aq në termat e dështimit se sa të progresit.
Bëni kujdes – Për të mos rënë në grackën e rrethit vicioz të mendimeve katastrofike dhe të ndjenjave negative. Nëse jeni peng prej shumë kohësh, është e nevojshme të konsultoheni me një psikoterapeut. Specialisti mund t’ju ndihmojë ta kaloni një vështirësi në mënyrën sa më të mirë dhe, pavarësisht nga rezultati, të shijoni kënaqësinë e vërtetë, atë që nuk varion nga fitorja dhe nga suksesi, por nga përballja me sfidat e jetës me urtësi e dinjitet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
