A jeni ndier ndonjëherë në rrezik pa ndonjë arsye të dukshme? Teoria polivagale e doktor Porges thotë se ne jemi të pajisur me një sistem skanimi të pavetëdijshëm që interpreton sinjalet e rrezikut pa e kuptuar atë. Ka shumë procese fizike dhe mendore që ndodhin në trup dhe që nuk jemi plotësisht të vetëdijshëm. Teoria polivagale përpiqet të shpjegojë njërën prej këtyre proceseve që shpesh e përcaktojmë si intuitiv.
Ne mund të kemi përjetuar tashmë ndjenjën e të qenit në rrezik pa ndonjë arsye të dukshme. Ndonjëherë ndjehemi të kërcënuar, edhe nëse askush rreth nesh nuk duket se shqetësohet ose përfshihet në ndonjë gjë në veçanti. Shëtisim nëpër botë duke lexuar një mori sinjalesh sociale. Kur bashkëveprojmë me të tjerët, ne në mënyrë të paditur mbledhim shprehjet e fytyrës, lëvizjet e trupit dhe tonet e zërit. Në momentin që truri dhe trupi ynë i interpretojnë këto sinjale, vetë-perceptimi ynë formohet nga ata dhe konteksti.
Informacioni që trupi përpunon përmes këtyre sinjaleve na tregon se kujt mund t’i besojmë dhe kujt jo. Ne interpretojmë se kush ose çfarë mund të përbëjë rrezik për ne duke përvetësuar një pozicion tjetër në përgjigje.
Teoria e neurokeptionit dhe polivagalit
Dr. Porges zhvilloi këtë teori që përshkruan procesin me të cilin qarqet nervore janë në gjendje të lexojnë shenjat e rrezikut në mjedis si neuroception, i cili na bën të përjetojmë botën duke eksploruar pa dashje njerëzit dhe mjedisin për të përcaktuar nëse mund të besojmë ose nëse ato përbëjnë një kërcënim për ne.
Është një proces krejtësisht i pavetëdijshëm që ndodh në sistemin nervor autonom, në të njëjtën mënyrë që marrim frymë pa pasur nevojë për të bërë ndonjë përpjekje vullnetare. Është një lloj sistemi automatik i skanimit që kërkon sinjalet e rrezikut.
Skanimi i mjedisit
Ky skanim i pavullnetshëm në kërkim të shenjave të ndonjë rreziku të mundshëm ndodh që nga lindja dhe është jashtëzakonisht i rëndësishëm për mbijetesën. Trupi ynë është krijuar për të vëzhguar, përpunuar dhe reaguar. Të porsalindurit i përgjigjen ndjenjave të rrezikut, sigurisë ose afrimitetit me prindërit ose kujdestarët e tyre. Ndodh që nga lindja dhe e kalojmë pjesën tjetër të jetës sonë në mënyrë të pandërgjegjshme duke skanuar këto shenja paralajmëruese ose sigurie.
Tre fazat e zhvillimit të përgjigjes
Brenda teorisë polivagale, Porges përshkruan tre faza evolucionare të përfshira në këtë proces. Kjo teori merr në konsideratë faktin se bashkëveprimi mes sistemit nervor simpatik dhe parasimpatik nuk është vetëm çështje ekuilibri. Porges beson se ekziston një hierarki e përgjigjeve të integruara në sistemin tonë nervor autonom që manifestohet në tre faza.
Imobilizimi. Mënyra më themelore. Reagimi i imobilizimit ndaj sinjaleve të rrezikut përfshin nervin vagus, pjesa dorsale e të cilit reagon ndaj sinjaleve të rrezikut ekstrem dhe na bën plotësisht të palëvizshëm. Është pothuajse sikur sistemi ynë nervor parasimpatik aktivizohet me shpejtësi të plotë dhe përgjigja e trupit na ngrin.
Mobilizimi. Prodhohet nga sistemi nervor simpatik, i cili na ndihmon të mobilizohemi në situata të rrezikshme dhe për këtë arsye të luftojmë kërcënimin. Teoria polivagale sugjeron që kjo rrugë zhvillohet sipas një hierarkie evolucionare.
Përfshirja sociale. E fundit nga blerjet e zhvilluara nga qenia njerëzore në hierarkinë e përgjigjeve. Kjo gjë varet nga ana ventrale e nervit të poshtëm, i cili është pjesa e atij nervi që i përgjigjet ndjenjave të sigurisë dhe lidhjes. Përfshirja sociale na lejon të ndiejmë ndjenjat tona të përkushtimit, sigurisë dhe qetësisë.
Ndikimi i traumës
Tek njerëzit që kanë pësuar një traumë, dhe veçanërisht kur imobilizimi ka qenë një pjesë e rëndësishme e tij, mund të ndodhë një shtrembërim i fortë në aftësinë për të skanuar mjedisin në kërkim të sinjaleve të rrezikut. Një nga funksionet e këtij sistemi është të sigurojë që personi të mos marrë një pozicion të cënueshmërisë, prandaj trupi do të bëjë gjithçka që është e nevojshme për ta shmangur atë. Kjo rrit ndjeshëm ndjeshmërinë, duke interpretuar edhe sinjalet neutrale dhe pozitive, si false.
Shumë shenja të interpretuara si të padëmshme dhe madje edhe dashamirës nga të tjerët, gjejnë një lexim kërcënues te njerëzit që kanë pësuar trauma. Një ndryshim në shprehje, një ton i veçantë i zërit ose qëndrime të caktuara të trupit mund të shkaktojnë pa vetëdije një përgjigje mbrojtëse.
Nervi vagus dhe teoria polivagale
Nervi i vagusit degëzohet në zona të ndryshme të trupit. Ai ka një rol themelor në ndikimin e nervave kraniale që rregullojnë përfshirjen sociale përmes shprehjes së fytyrës dhe vokalizimit Si qenie njerëzore, ne dëshirojmë të ndiejmë siguri dhe besim në bashkëveprimet tona me të tjerët dhe mësojmë të interpretojmë shpejt sinjalet që na komunikojnë kur nuk jemi të sigurt. Si rezultat, sa më shumë forcojmë marrëdhëniet me të tjerët, aq më shumë mund të krijojmë lidhje të shëndetshme dhe të përjetojmë një intimitet më të mirë me ata përreth nesh.
Burimi / https://lamenteemeravigliosa.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
