Ngjarja e ditës së sotme, me humbjen e jetës së një 14-vjeçari si pasojë dhunën, na ka tronditur shumë. Kjo fillimjave e pafat për Martinin e shkollës Fan Noli na bën të reflektojmë thellësisht mbi atë çfarë po ngjet me familjen shqiptare.
Dhuna si hakmarrje mes adoleshentësh, pse ndodh?
Dhuna mes adoleshentëve që përfundon në tragjedi, madje me humbje jetësh, është një nga plagët më të rënda të shoqërisë sonë moderne. Kjo dukuri nuk është thjesht një pasojë e konflikteve personale, por një shprehje e një boshllëku të thellë në strukturat sociale, familjare dhe arsimore. Pse ndodh kjo sot?
Kultura e dhunës dhe normalizimi i saj
Shoqëria jonë, shpesh pa vetëdije, i ofron të rinjve shembuj ku dhuna prezantohet si zgjidhje e konflikteve. Filmat, rrjetet sociale dhe madje edhe media, shpesh i glorifikojnë aktet e hakmarrjes dhe të “drejtësisë personale”. Për një adoleshent, i cili është ende në procesin e formimit të identitetit, këto mesazhe bëhen modele për t’u ndjekur.
Mungesa e edukimit emocional
Në shumë raste, fëmijët nuk mësojnë si të përballen me emocionet e forta, si zemërimi apo zhgënjimi. Familjet, për shkak të mungesës së kohës ose njohurive, shpesh dështojnë në krijimin e një mjedisi ku fëmijët mund të ndajnë ndjenjat e tyre në mënyrë të shëndetshme. Në mungesë të këtij udhëzimi, ata e gjejnë veten të mbërthyer në ciklin e hakmarrjes.
Varfëria shpirtërore dhe sociale
Kur një shoqëri është e varfër shpirtërisht dhe mendërisht, e drejta dhe ndjeshmëria njerëzore mbeten në hije. Në këto kushte, vlera të tilla si ndjesa, durimi dhe dialogu nuk marrin hapësirën që meritojnë. Adoleshentët rriten në një mjedis ku e vetmja përgjigje ndaj një “fyerjeje” apo “përgjegjësie të lënë pezull” është hakmarrja.
Presioni i grupit dhe mungesa e mbështetjes familjare
Adoleshentët janë të ndjeshëm ndaj ndikimit të grupit. Në një rreth ku dhuna dhe hakmarrja janë të pranueshme, individi mund të ndiejë presion për t’u përshtatur me këto norma. Kur kësaj i shtohet mungesa e mbështetjes emocionale nga familja, një adoleshent ndjen se e vetmja rrugëdalje është të marrë drejtësinë në duart e tij.
Zbutja e autoritetit dhe mungesa e ndërhyrjes parandaluese
Institucionet arsimore dhe ato sociale shpesh nuk e trajtojnë dhunën mes adoleshentëve me seriozitetin e duhur. Mungesa e ndërhyrjes së hershme, e programeve parandaluese dhe e një drejtësie të shpejtë dhe të drejtë, krijon një terren ku konfliktet përshkallëzohen deri në tragjedi.
Çfarë mund të bëjmë?
Edukimi emocional në shkolla dhe familje: Adoleshentët duhet të mësojnë që të menaxhojnë emocionet dhe të kuptojnë pasojat e veprimeve të tyre. Edukimi mbi konfliktin dhe dialogun duhet të jetë pjesë e kurrikulave shkollore.
Forcimi i lidhjeve familjare: Prindërit duhet të jenë të angazhuar në jetën e fëmijëve të tyre, duke ofruar një mjedis ku ata ndihen të dëgjuar dhe të mbështetur.
Ndërhyrja sociale dhe komunitare: Organizatat lokale mund të luajnë një rol të rëndësishëm duke ofruar programe mentorimi dhe aktivitete që largojnë të rinjtë nga rreziqet e dhunës.
Rivlerësimi i vlerave shoqërore: Shoqëria duhet të promovojë vlera si respekti, ndjesa dhe zgjidhja paqësore e konflikteve. Media dhe kultura pop duhet të mbajnë një qëndrim më të përgjegjshëm mbi mënyrën se si trajtohet dhuna.
Deri kur?
Kjo pyetje mbetet një thirrje për reflektim kolektiv. Deri kur do të lejojmë që dhuna të dominojë jetën e fëmijëve tanë? Zgjidhja kërkon angazhim, dashuri dhe investim të vazhdueshëm në vlerat dhe mirëqenien e brezave të rinj. Vetëm atëherë, mund të ndalojmë këtë cikël shkatërrues dhe të ndërtojmë një shoqëri ku hakmarrja zëvendësohet nga drejtësia dhe mirëkuptimi.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
