Dita Ndërkombëtare e të Moshuarve festohet në mbarë botën më 1 Tetor, një mundësi e rëndësishme për të reflektuar mbi kompleksitetin e pleqërisë dhe për të adresuar çështje thelbësore që lidhen me shëndetin dhe mirëqenien e të moshuarve. Veçanërisht këtë vit del në pah një fakt shqetësues: vetmia mes të moshuarve, një problem në rritje që prek një numër të konsiderueshëm njerëzish.
Dita Ndërkombëtare e të Moshuarve, e themeluar në vitin 1990 nga Kombet e Bashkuara, ofron mundësinë për të kujtuar se zhvillimi i qëndrueshëm mund të arrihet vetëm nëse përfshin të gjitha moshat. Në këtë kontekst, është thelbësore t’u jepet hapësirë të moshuarve në të gjitha dimensionet e zhvillimit, përfshirë pjesëmarrjen e tyre në jetën sociale, ekonomike dhe politike. Kjo qasje është vendimtare në luftën për të reduktuar pabarazitë.
“Ne mbrojmë të drejtat e të moshuarve”, është titulli i deklaratës së Rosa Kornfeld-Matte – eksperte e pavarur e Kombeve të Bashkuara – me rastin e Ditës Ndërkombëtare të të Moshuarve më 1 Tetor.
“Sot, të moshuarit – ndryshe nga gratë, fëmijët, njerëzit me aftësi të kufizuara dhe migrantët apo refugjatët – nuk mbrohen nga një instrument specifik universal për të drejtat e njeriut. Për momentin nuk ka dispozita ligjore për këtë kategori të ngjashme me ato të grupeve të tjera në situata vulnerabël, të cilat për këtë arsye marrin parasysh nevojat specifike të mbrojtjes së të moshuarve.
Mungesa e një instrumenti ligjor të dedikuar për të moshuarit mund të shpjegojë gjithashtu mungesën e vëmendjes ndaj sfidave specifike me të cilat përballen në kuadrin e politikave globale, duke përfshirë Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm. Është thelbësore që zbatimi i SDG-ve të jetë i rrënjosur në kuadrin rregullator për të siguruar përfshirjen e kësaj kategorie njerëzish me kalimin e kohës. Në mes të një revolucioni demografik, ku numri i njerëzve të moshës 55 vjeç e lart është dyfishuar në afro 2 miliardë, nevojiten veprime urgjente. Ne duhet të mbrojmë të drejtat e të moshuarve.
Më vjen keq që nuk ka ndjenjë urgjence. Zërat që avokojnë për adoptimin e një qasjeje të bazuar në të drejtat e njeriut ndaj plakjes, duke e zhvendosur vëmendjen sociale te vetë të moshuarit si mbajtës të të drejtave, mbeten të padëgjuara pavarësisht fakteve dhe shifrave. Ndërsa ne aspirojmë të jetojmë sa më gjatë, ne nuk duam të plakemi. Gerontofobia e përhapur, frika e lidhur me moshën nga vetëdegjenerimi dhe vdekja, nxit paragjykimet ndaj të moshuarve, diskriminimin dhe përfundimisht mohimin e të drejtave të njeriut në pleqëri.
“Udhëtimi drejt barazisë në moshë” – motoja e këtij viti – duhet të kishte filluar shumë vite më parë. Shtetet kanë detyrimin të promovojnë dhe mbrojnë të drejtat e njeriut. Ne të gjithë jemi përgjegjës për të siguruar që brezat e ardhshëm – qofshin fëmijë apo nipër e mbesa – të shihen si duke dhënë kontribute të vlefshme për shoqërinë ndërsa plaken. Të rinjtë, ata që janë në pozitat e pushtetit sot, duhet të kuptojnë se edhe ata do të plaken. U takon atyre të formësojnë realitetin e të moshuarve dhe të ardhmen që ata dëshirojnë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
