Vetëvlerësimi ka gjithashtu anët e tij të errëta, të cilat shfaqen kur perceptimi i vetvetes shkon përtej narcizmit. Vetë-dashuria, për të qenë e shëndetshme, ka nevojë për një ekuilibër që e pengon atë të bie në mungesë ose një teprim të vetëvlerësimit.
Vetëvlerësimi i tepërt nuk është as pozitiv, as i shëndetshëm. Teprica e vetëbesimit, si dhe një ego e madhe, shpesh shkaktohen nga sjelljet dhe qëndrimet problematike. Një shembull janë njerëzit që jetojnë duke shfaqur epërsi, pa u bërë të vetëdijshëm për gabimet e tyre dhe duke treguar një narcizëm të theksuar.
Vetëvlerësimi është pa dyshim një nga temat e preferuara në fushën e rritjes personale. Çdo vit tregu i botimeve prodhon artikuj të shumtë që synojnë të na mësojnë se si ta forcojmë këtë komponent psikologjik që është kaq i rëndësishëm për mirëqenien tonë personale. E megjithatë, shpesh nuk është e mundur të gdhendësh në atë anë të monedhës që sjell ky dimension. Antidoti për vetëvlerësimin e ulët është një vetëvlerësim i lartë. Të gjitha tepricat janë të rrezikshme dhe kundërproduktive. Ne nuk duhet ta kompensojmë mungesën me një tepricë, sepse duke bërë këtë, në vend që ta zgjidhim problemin, ne do të krijojmë një të ri.
Është e rëndësishme të sqaroni ndryshimin midis vetëvlerësimit të shëndetshëm dhe vetëvlerësimit të tepruar. Ne jetojmë në një epokë ku është shumë e thjeshtë të ndihet nevoja për të maksimizuar fushat që lidhen me personalitetin siç janë udhëheqja, vetë-dashuria, vetë-efikasiteti ose vetëbesimi. Por duhet të kemi parasysh se koncepti i “sa më shumë, aq më mirë” nuk është gjithmonë pozitiv apo funksional. Pra, le të përpiqemi të kuptojmë se ku është kufiri i mirëqenies së shëndetshme.
“Kini besim në atë që ekziston”. André Gide
Profili i një personi me vetëvlerësim të tepërt
Një nga librat më interesant të psikologut Albert Bandura është padyshim Vetë-efikasiteti: teoria dhe aplikimet. Nga kjo është e qartë se aspekte të tilla si efektiviteti i perceptuar dhe vetëvlerësimi janë thelbësor për të kapërcyer vështirësitë dhe për të arritur përmbushjen personale. Vetëvlerësimi i ulët dhe vetëbesimi i tepërt janë ndër dinamikat më të rrezikshme që lehtësisht na pengojnë të arrijmë qëllimet tona dhe madje edhe lumturinë tonë. Të dy janë njësoj të rrezikshëm.
Vetëvlerësim i tepërt në një botë pa kufij
Ekziston një aspekt që theksohet vazhdimisht në kontekstin e psikologjisë së fëmijëve. Fëmijët tanë duhet të kuptojnë se bota ka kufij, se rregullat ekzistojnë dhe se ne nuk mund të arrijmë gjithmonë atë që duam. Mësimi për të toleruar zhgënjimin është i rëndësishëm në jetë dhe dështimi për ta bërë këtë mund ta çojë individin në një seri problemesh.
Shumë fëmijë dhe të rinj rriten duke besuar se mund të marrin gjithçka që dëshirojnë. Perandorë të vegjël që ndjejnë se kanë të drejtë dhe kanë autoritet të mjaftueshëm për të bërë dhe për çfarëdolloj gjëje. Edukimi i tyre në këtë mënyrë me vetëvlerësim dhe pjekuri të tepërt i bën ata të kultivojnë një kontroll egocentrik, abuziv, arrogant dhe me mungesë të plotë të impulseve. Vetëvlerësimi i tepërt dhe rreziqet e tij shpesh burojnë nga edukimi jo i duhur.
Të keni shumë vetëvlerësim nuk çon në sukses ose lumturi
Përkundër asaj që ne mund të mendojmë, të kesh një vetëvlerësim 200% nuk do të na shtyjë automatikisht drejt qëllimeve tona, në të vërtetë:
-Vetëvlerësimi i tepërt bën që njerëzit të mendojnë se projektet, punët dhe detyrat që u janë caktuar atyre nuk janë në lartësinë e tyre. Një krenari që përfundon duke humbur disa mundësi interesante.
-Arroganca dhe besimi i tyre se ata meritojnë gjithçka që dëshirojnë krijojnë një përçarje të thellë me mjedisin shoqëror që i rrethon. Egoja e tyre e jashtëzakonshme përfundon duke krijuar situata të pakëndshme.
-Ata janë njerëz të verbër para gabimeve të tyre dhe për këtë arsye nuk mësojnë prej tyre. Nëse ata dështojnë, gjithmonë do të jetë faji i dikujt tjetër dhe kurrë i tyre.
-Në një nivel relativ, ata zakonisht marrin rolin e dhunuesit ose narcisistit të paaftë për të parë perspektivat e tjera se sa të tyre. Një qëndrim që gjeneron probleme madhore në aspektin e afeksionit, punës, miqësisë, etj.
Vetëvlerësimi i tepërt dhe delikuenca
Për një kohë të gjatë, sjellja kriminale shoqërohej me vetëvlerësim të ulët. Vitet e fundit është treguar se edhe vetëvlerësimi i tepërt mund të çojë në akte të dhunshme. Siç shpjegon një studim i Dr. Robert Roy F. Baumeister nga Universiteti Princeton, epërsia e egos është një faktor vendimtar në shumë akte kriminale.
Profilet, në të cilat narcizmi, makiavelizmi dhe psikopatia shkojnë krah për krah me vetëvlerësimin e tepërt të gjenerimit të sjelljeve të pafavorshme janë në të vërtetë, kriminale. Këta janë njerëz me një sens kryesisht të mbivlerësuar të vetvetes, të bindur se mund të kenë gjithçka që dëshirojnë. Mjetet për ta përvetësuar atë nuk kanë rëndësi.
Siç kemi parë në këtë artikull, ana e kundërt e vetëvlerësimit fsheh një anë të errët dhe të rrezikshme për t’u marrë në konsideratë. Mbetet e qartë se edhe vetëvlerësimi i ulët është i rrezikshëm, si çdo ekstrem. Sekreti është të arrihet ai ekuilibër i përsosur në të cilin duhet të punohet për një vlerësim të shëndetshëm të vetvetes ku, megjithatë, ekziston gjithmonë një ndjenjë respekti për të tjerët.
Burimi / https://lamenteemeravigliosa.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
