Të mësosh të njohësh veten është, shumë herë, diçka që ne e shtyjmë. Rutinat na përfshijnë në detyra dhe detyrime të pafundme, duke lënë pak hapësirë për të menduar se kush jemi apo në çfarë drejtimi duam të marrim jetën tonë. Nuk është e zakonshme të reflektosh për këtë gjatë vozitjes ose qëndrimit në një rresht të pafund. Megjithatë, koha e lidhjes me veten është hapi i parë drejt një jete më të plotë.
Për të nisur këtë rrugë, gjëja e parë është të angazhoheni në synimin për të zbuluar veten. Me kalimin e kohës, do të shihni se si çdo përpjekje e vogël ju ndihmon të dalloni dëshirat tuaja të vërteta, vlerat tuaja dhe emocionet që zakonisht i shpërfillni. Ky proces nuk është i menjëhershëm, por çdo hap ka rëndësi dhe do t’ju sjellë më pranë një versioni më autentik të vetes.
1.Vizualizoni personin që dëshironi të jeni
Imagjinoni se si do të dëshironit ta shihnit veten pas disa vitesh dhe ta përshkruani atë të ardhme sa më saktë që të jetë e mundur. Dëshironi të jeni më të shëndetshëm? Mendoni se si do të ishte dita juaj: mbase filloni me stërvitje në mëngjes, zgjidhni vakte të ekuilibruara duke lënë jashtë mbeturinat dhe sigurohuni që të flini 8 orë çdo natë. Ky projeksion ju lejon të përcaktoni “veten tuaj ideale” dhe ju motivon të merrni vendime që ju afrojnë më shumë me atë qëllim. Për të materializuar vizionin tuaj, mjete të tilla si një tabelë vizioni janë të dobishme duke promovuar zhvillimin e identitetit dhe vetë-efikasitetit. Plus, ata mund t’ju frymëzojnë dhe ju kujtojnë qëllimin tuaj çdo ditë.
Nga ana tjetër, shkrimi i një liste zakonesh që ky version prej jush i praktikon rregullisht është shumë i dobishëm. Sigurohuni që të vendosni qëllime të arritshme për të matur në mënyrë të prekshme përparimin tuaj dhe të qëndroni të motivuar pa u frustruar. Kjo qasje ju jep qartësi për të ardhmen që dëshironi dhe përforcon vetënjohjen tuaj duke ju treguar se cilat aspekte të vetes vlerësoni dhe aspironi të zhvilloni.
2.Reflektoni se ku keni filluar dhe çfarë arrini çdo ditë
Merrni disa minuta në fund të ditës për të reflektuar mbi arritjet tuaja, qoftë edhe për detyrat e vogla. Për shembull, nëse po mësoni të meditoni ose po përpiqeni ta organizoni më mirë kohën tuaj, shkruani se si jeni ndjerë, çfarë ndryshimesh keni vënë re dhe çfarë sfidash keni hasur. Në këtë mënyrë ju identifikoni zakonet ose sjelljet që funksionojnë më mirë për ju dhe ato që kanë nevojë për rregullime. Marrja e shënimeve për të regjistruar këto përparime ju ndihmon të zbuloni modele dhe të mësoni nga përvojat tuaja. Brenda pak ditësh, do të filloni të shihni se cilat aktivitete ju motivojnë ose ju lodhin, gjë që është e dobishme për të përafruar veprimet tuaja me qëllimet tuaja personale .
Në fillim gjithçka nuk do të jetë gjithmonë perfekte. Njohja e asaj që nuk funksionon është gjithashtu një pjesë e rëndësishme e procesit. Njohja e vetvetes fillon me pranimin se kush je në këtë moment, duke qenë i dhembshur me veten; ndërsa punoni drejt versionit tuaj më të mirë.
3.Bëjini vetes pyetje introspektive dhe përgjigjuni atyre me ndershmëri
Një mënyrë praktike për të thelluar në vetënjohjen tuaj është t’i bëni vetes pyetje që eksplorojnë interesat , frikën dhe aspiratat tuaja. Në këtë mënyrë ndaloni dhe mendoni për aspekte të jetës suaj që shpesh kalojnë pa u vënë re në rutinë. Përgjigja e tyre me ndershmëri ju ndihmon të kuptoni më mirë veten dhe ju jep mjete për të kapërcyer sfidat dhe për t’u lidhur me atë që ju bën vërtet të lumtur. Gjeni një copë letër ose një fletore dhe shkruani këto pyetje. Mos e shihni si një provim, por si një mundësi për të kuptuar se kush jeni:
“Çfarë më pëlqen të bëj?”
“Cilat janë ëndrrat e mia?”
“Çfarë trashëgimie dua të lë?”
“Kush është modeli im?”
“Cila është kritika ime më e madhe për veten time?”
“Çfarë gabimesh kam bërë dhe çfarë kam mësuar prej tyre?
“Si më perceptojnë të tjerët dhe si do të doja që ata të më perceptonin?”
Kaloni kohë në këtë detyrë dhe përdorni atë që zbuloni për të marrë vendime më të vetëdijshme. Ky proces do t’ju ndihmojë gjithashtu të ndërtoni një marrëdhënie më autentike dhe pasuruese me veten tuaj.
4.Përqendrohuni në atë që ju jep energji dhe meditoni për atë që ju kullon
Shkruani një listë të aktiviteteve që bëni çdo ditë, të tilla si leximi, biseda me miqtë ose dëgjimi i muzikës dhe shikoni se si ju bëjnë të ndiheni. A përjetoni më shumë inkurajim apo lodhje pas secilit? Për shembull, nëse vëreni se mediat sociale ju lodhin, por të folurit ballë për ballë ju rigjallëron, arsyetoni pse. A është shkëputja emocionale që ju lodh apo ndoshta preferoni ndërveprime më autentike? Nëpërmjet kësaj praktike është e mundur të përcaktoni prioritetet tuaja dhe të zbuloni aktivitetet që lidhen me thelbin tuaj.
5.Shkoni atje ku ju çojnë pasionet dhe interesat tuaja
Eksplorimi i pasioneve dhe interesave tuaja, si për shembull të mësoni të luani një instrument, të përgatitni një recetë që nuk e dinit ose të provoni aktivitete të reja, është një derë për njohjen e vetvetes. Çfarë ju tregojnë këto përvoja? Pse të tërheqin ata? Çfarë nevojash apo vlerash plotësojnë? Për shembull, nëse ju pëlqen të gatuani, ndoshta e vlerësoni kreativitetin ose veprimin e kujdesit për të tjerët . Nga ana tjetër, nëse jeni të apasionuar pas kopshtarisë, mund të lidheni me qetësinë ose kujdesin për natyrën. Kjo qasje ju ndihmon të identifikoni se çfarë ju motivon dhe çfarë ju pëlqen, dhe të zbuloni talentet ose aftësitë për të cilat nuk dinit. Për më tepër, duke u thelluar në arsyen e interesave tuaja, ju merrni një vizion më të qartë të vlerave dhe nevojave tuaja.
6.Lëreni kritikën tuaj të brendshme dhe çdo dyshim për veten tuaj
Ne jemi të gjithë kritikët tanë më të këqij dhe shpesh mendja përforcon gabimet më të vogla. Ky zakon ndikon në vetëvlerësimin tonë dhe ushqen dyshimet për atë që jemi në gjendje të arrijmë. Për ta kundërshtuar këtë, praktikoni dhembshurinë për veten . Kur përballeni me situata, si për shembull të bëni një gabim në një takim ose të ndiheni nervozë në një takim, në vend që t’i thoni vetes: “Unë gjithmonë i prish gjërat”, provoni një mendim më konstruktiv: “Nervozizmi është i natyrshëm dhe unë do t’i bëj bëhu më mirë në të.” Gjithashtu, mendoni për atë që dyshoni për veten tuaj. Nga vijnë këto ide? A janë të vërteta? Vënia në dyshim e besimeve negative është e dobishme për të kuptuar se ato janë të pabaza dhe se ju jeni më të aftë se sa mendoni. Ndërsa zëvendësoni vetëkritikën dhe përballoni dyshimet tuaja me mendime më pozitive, do të ndiheni më të sigurt dhe do të mësoni ta njihni veten nga një vend pranimi dhe autenticiteti.
Mos harroni se njohja e vetvetes nuk bazohet në përsosmërinë, por në përqafimin e pikave tuaja të forta dhe të dobëta si pjesë e juaja.
7.Eksploroni vlerat tuaja
Bëni një listë të vlerave thelbësore për ju, të tilla si ndjeshmëria ose këmbëngulja, dhe merrni parasysh pse ato janë kaq të rëndësishme në jetën tuaj. Çfarë përvojash ju kanë formuar? Nëse e vlerësoni ndershmërinë, pyesni veten nëse ajo vjen nga nevoja për të krijuar besim apo për të shmangur zhgënjimin. Më pas, rishikoni se si pasqyrohen këto parime në veprimet dhe marrëdhëniet tuaja të përditshme. A veproni me ndershmëri, edhe kur është e vështirë? Si reagoni kur vlerat tuaja bien ndesh me një situatë?
Me këtë dinamikë ju identifikoni nëse veprimet tuaja janë në harmoni me vlerat tuaja, dhe gjithashtu thelloheni në atë që përcakton thelbin tuaj. Përcaktimi i parimeve tuaja të patjetërsueshme është çelësi për të vendosur në një mënyrë më të vetëdijshme, për të jetuar në mënyrë koherente me veten dhe për të njohur atë që i jep kuptim dhe drejtim jetës suaj.
8.Praktikoni ditarin
Përtej organizimit të ideve, ditari ndihmon në njohjen e emocioneve, motivimeve dhe besimeve tuaja, duke lehtësuar përshtatjet pozitive në jetën tuaj për të kuptuar se kush jeni dhe çfarë ju nevojitet për të ecur përpara. Çdo ditë, kaloni disa minuta duke shkruar për atë që keni bërë, ndjerë ose menduar. Nëse jeni përballur me një përvojë negative, merrni parasysh pse ajo ka ndikuar tek ju dhe çfarë mund të bëni ndryshe. Po kështu, ju mund të zgjidhni shkrimin falas, duke i lënë mendimet tuaja të rrjedhin pa kufizime, ose të përdorni udhëzime specifike, të tilla si “çfarë më motivon më shumë?”, “Cilën pjesë të personalitetit tim do të doja të kuptoja më mirë?”, “Çfarë vlerash po më drejton?” Vendimet e mia së fundmi?
Me kalimin e kohës, rishikoni shkrimin tuaj për të identifikuar modelet në emocionet, nevojat dhe dëshirat tuaja të përsëritura. Ky aktivitet çliron mendjen tuaj nga zhurma e brendshme dhe zbulon aspekte të vetes që zakonisht i injoroni.
9.Përshkruani veten në vetën e tretë
Njohja e vetes fillon me aftësinë për të përshkruar veten me ndershmëri dhe në detaje. Duke e përshkruar veten, ju eksploroni karakteristikat, vlerat, pikat e forta dhe të dobëta nga këndvështrimi juaj, duke identifikuar se si e shihni veten dhe si dëshironi të projektoni veten tek të tjerët. Përshkruani se si silleni në situata të ndryshme, çfarë jeni të pasionuar, cilat janë arritjet tuaja më të mëdha dhe cilat fusha mendoni se duhet të favorizoni. Bëjini vetes këto pyetje:
“Çfarë më përcakton mua si person?”
“Çfarë admiroj tek vetja?”
“Çfarë do të dëshironit të ndryshonit?”
Ky ushtrim ju jep qartësi për identitetin tuaj dhe ju ndihmon të kuptoni se si përvojat tuaja kanë formësuar se kush jeni. Rilexoni rregullisht vetë-përshkrimin tuaj për të mësuar rreth evolucionit tuaj personal dhe përshtatni qëllimet tuaja në mënyrë që ato të përputhen me veten tuaj të vërtetë.
10.Pyetni të tjerët se si do t’ju përshkruanin
Të kërkosh nga njerëzit e afërt të të përshkruajnë mund të jetë zbuluese, pasi përgjigjet e tyre ofrojnë një pamje të jashtme që ju ndihmon të kuptoni aspekte të personalitetit tuaj që mund të mos i keni vënë re. Ky reagim ju lejon të identifikoni pikat e forta të fshehura ose fushat që mund të përmirësoni. Kontaktoni miqtë, familjen ose kolegët e besuar dhe kërkojuni të jenë të sinqertë. Pyetini ata: “Çfarë mendoni se më karakterizon mua?” “Çfarë cilësish vlerësoni tek unë?” “Si mendoni se i trajtoj sfidat?” Dëgjoni hapur dhe pa gjykuar, duke përdorur vëzhgimet e tyre si një mjet për të thelluar vetënjohjen tuaj.
11.Jini të sinqertë me veten dhe vëzhgoni pasiguritë tuaja
Për ta njohur veten thellë, është e rëndësishme të vëzhgoni sinqerisht ato pjesë të personalitetit tuaj që ju bëjnë të ndiheni të pakëndshëm ose që keni tendencë t’i shmangni. Të njohësh veten nuk do të thotë të gjykosh veten, por më tepër të eksplorosh çdo aspekt të identitetit tënd , madje edhe ato që të bëjnë të ndihesh i pasigurt. Këto ndjesi janë shpesh sinjale emocionale që zbulojnë çështje ose frikë të pazgjidhura. Për shembull, nëse prireni të shmangni situatat ku mund të takoni njerëz të rinj, pyesni veten se çfarë ju bën vërtet të pakëndshëm. Keni frikë nga refuzimi apo nuk dini çfarë të thoni? Ju mund të zbuloni se shqetësoheni se mos ndiheni interesant ose nuk gjykoheni për ndonjë karakteristikë personale.
Ky lloj vëzhgimi ju ndihmon të kuptoni se nga vijnë pasiguritë tuaja. Duke kuptuar këto emocione dhe duke eksploruar shkaqet e tyre, mund të filloni të punoni mbi to dhe të përmirësoni marrëdhënien tuaj me veten.
12.Rendisni pikat tuaja të forta dhe të dobëta
Njohja dhe përshkrimi i pikave tuaja të forta dhe të dobëta është një hap thelbësor në të mësuarit për të njohur veten. Nëpërmjet këtij ushtrimi ju identifikoni aftësitë që ju bien në sy dhe aspektet në të cilat mund të përmirësoheni, duke ju ndihmuar në zhvillimin tuaj personal dhe profesional. Si ta bëjmë atë? Në një fletë letre, ndani dy kolona: një për pikat tuaja të forta dhe një për dobësitë tuaja, të gjitha të fokusuara në fushën personale dhe profesionale. Rendisni cilat lavdërime merrni shpesh dhe cilat detyra ju pëlqejnë dhe i bëni me lehtësi. Kjo do t’ju japë të dhëna për pikat tuaja të forta. Më pas, analizoni fushat ku keni tendencë të përballeni me më shumë sfida ose të ndjeni më shumë pasiguri, qoftë në komunikimin tuaj, menaxhimin e kohës ose në situata me presion të lartë; këto janë dobësitë tuaja.
Përdorni pikat tuaja të forta si mjete për të arritur qëllimet tuaja dhe gradualisht punoni mbi dobësitë tuaja për t’i kthyer ato në mundësi për rritje. Duke e përditësuar periodikisht këtë listë, ju matni përparimin tuaj dhe kuptoni se si po evoluoni, duke forcuar vetënjohjen dhe besimin tuaj personal.
Rëndësia e udhëtimit drejt vetes
Aleksandri i Madh ka thënë: “Njohja e vetvetes është detyra më e vështirë, sepse ajo vë drejtpërdrejt në lojë racionalitetin tonë, por edhe frikën dhe pasionet tona”. Mesazhi i tij na kujton se njohja e vetvetes nuk është një proces i thjeshtë, por është thelbësor të kuptojmë veten dhe të rritemi si njerëz.
Nëpërmjet çelësave të eksploruar këtu, do të filloni të zbuloni vlerat tuaja, të reflektoni mbi veprimet tuaja dhe të lidheni me emocionet tuaja nga një vend i ndershmërisë dhe pranimit. Mos harroni se kjo është një rrugë e vazhdueshme, ku çdo hap që bëni ju sjell më afër një versioni më autentik dhe më të plotë të vetes tuaj. A jeni gati për të marrë këtë udhëtim në veten tuaj?
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
