A mendoni se është më e vështirë të marrësh sesa të japësh, apo anasjelltas? Si ndihemi kur i japim diçka dikujt tjetër? Qoftë koha jonë, ndihma, dashuria, përzemërsia, gjërat materiale (si dhuratat) etj. Dhënia zakonisht na bën të ndihemi mirë. Po çfarë ndodh me marrjen? A dimë si të marrim? A jemi rritur për ta bërë këtë, apo i refuzojmë lavdërimet? A na bën marrja të shqetësuar, sikur “i kemi borxh diçka personit tjetër”, sikur ai pret diçka nga ne?
Është e qartë se marrëdhëniet njerëzore janë komplekse dhe se nuk ka një përgjigje të vetme për gjithçka që bëjmë. Përveç kësaj, të gjithë janë të ndryshëm! Megjithatë, për këtë artikull, kemi zgjedhur pesë arsye pse marrja është më e vështirë sesa dhënia.
Çfarë mendoni se fshihet pas vështirësisë që shumë njerëz kanë për të marrë? Pse nuk i përgjigjemi gjithmonë mirë lëvdatave ose dhuratave? Nga çfarë kemi vërtet frikë? Dhe pse është kaq e lehtë për ne të japim? Ne reflektojmë, përmes 5 arsyeve, mbi pse është më e vështirë të marrësh sesa të japësh.
Frika nga ndjenja e “lidhjes”
Arsyeja e parë pse marrja është më e vështirë sesa dhënia ka të bëjë me frikën e angazhimit, të lidhjes me personin tjetër. Kur flasim për marrjen, e bëjmë këtë në shumës: lëvdata ose komplimente, njohje, dhurata, vëmendje, përzemërsi, dashuri… Siç mund ta shohim, ne mund të jemi marrës pasiv të shumë gjërave. Në rastin e lavdërimit, mund të ndodhë që të lavdërohemi jo aq shumë për atë që jemi, sesa për arritjet tona. Prandaj, akti i marrjes së lavdërimit mund të lidhet me nevojën e vazhdueshme për të “performuar” në mënyrë që të lavdërohemi.
Frika nga detyrimi për të provuar
Kështu, në raste pak më ekstreme, mund të arrijmë të ndiejmë se duhet, vazhdimisht, të vërtetojmë vlerën tonë në mënyrë që të marrim këtë lloj lavdërimi. Kjo ndodh veçanërisht me njerëzit që na lavdërojnë vetëm për meritat tona dhe mund të çojë në presion të panevojshëm shoqëror dhe ndjenja frustrimi, shqetësimi ose vetëvlerësimi të ulët.
Besimi se marrja është egoiste
Disa lloje edukimi ose fesh mund të na kenë bërë në mënyrë të pavetëdijshme të besojmë se marrja është një akt egoist. Nëse e kemi këtë ide të rrënjosur, mund të ndihemi keq kur marrim diçka nga dikush. Kjo është mjaft e paarsyeshme, por mund të ndodhë në shumë situata. Mund të çojë në ndjenja turpi ose shqetësimi kur marrim diçka nga dikush. Nëse kemi edhe një vetëvlerësim pak të ulët ose besojmë se jemi “të pamjaftueshëm”, mund të fillojmë të mendojmë se nuk e meritojmë atë ose se duhet ta “kompensojmë” personin tjetër në një farë mënyre.
Presioni i reciprocitetit
Duke e lidhur këtë me pikën e mëparshme, mund të paralizohemi nga ideja e marrjes. Mundësia e marrjes së një borxhi të pashkruar ndaj një personi tjetër mund të krijojë ankth. Njerëzit që ndoshta janë më të pasigurt ose kanë një shkallë paranoje mund t’i perceptojnë dhuratat ose komplimentet si përpjekje për kontroll ose manipulim. Mosbesimi është shpesh në rrënjë të gjithçkaje. Përballë këtyre lloj situatash, si reagojmë? Ne mbrohemi në mënyrë proaktive nga çdo ndjenjë detyrimi ose borxhi duke mos pranuar dhuratën ose komplimentin.
Një mekanizëm mbrojtës
Kur marrim diçka nga dikush, krijohet një lidhje midis nesh. Disa njerëz zgjedhin t’i japin përparësi dhënies mbi marrjen, me qëllim që t’i mbajnë të tjerët në distancë , sikur të duan të mbrohen prej tyre. Këto sjellje shpesh maskojnë frikën nga vuajtja, frikën nga angazhimi , mungesën e besimit ose përvojat e këqija të së kaluarës. Kështu, nëse kemi frikë nga intimiteti, mund të kemi tendencë të refuzojmë dhuratat ose komplimentet, si një mënyrë për të “mbrojtur” veten nga ajo lidhje e mundshme që del nga akti i marrjes.
Frika nga humbja e kontrollit
Një arsye tjetër pse marrja është më e vështirë sesa dhënia ka të bëjë me kontrollin (ose “dëshirën për kontroll”). Kush nuk i pëlqen të ketë kontrollin e situatave? Apo të paktën të ketë ndjesinë e të qenit në kontroll? Le të mos e gënjejmë veten, kjo na bën të ndihemi të sigurt… Kjo është arsyeja pse, kur japim, në një farë mënyre e kemi gjithçka nën kontroll. Po kur marrim? Ndoshta atëherë ndihemi sikur nuk e kemi më kontrollin. Në realitet, pranimi na fton të përqafojmë një pjesë të cenueshme të vetes. Paradoksalisht, është një mënyrë për t’ia dorëzuar veten tjetrit. “Unë pranoj dhe jua dorëzoj kontrollin tim”. Por nëse zbulimi i kësaj cenueshmërie na frikëson, ne mund të refuzojmë çdo lloj mirëseardhjeje.
Pse na pëlqen të japim?
Edhe pse të gjithë janë të ndryshëm, e vërteta është se të marrësh nuk është gjithmonë e lehtë, edhe pse në shikim të parë mund të duket e thjeshtë. Nga ana tjetër, është e lehtë të kuptosh pse na pëlqen kaq shumë t’u japim të tjerëve. Kur japim, në një farë mënyre, kemi kontroll; ne zgjedhim se çfarë të japim dhe në çfarë mase. Na jep kënaqësi të përforcojmë personin tjetër ose të shohim se si diçka e jona e inkurajon ose e emocionon atë … Dhënia na bën të ndihemi mirë.
Një frikë që vjen pas faktit të marrjes
Në të kundërt, pranimi përfshin pranimin e një momenti lidhjeje me personin tjetër që nuk e duam gjithmonë, që e kemi frikë, ose që nuk është gjithmonë e lehtë për ne ta përballojmë. Dhe e gjithë kjo është e lidhur ngushtë me frikën dhe pasiguritë personale, frikën nga angazhimi, dështimet në marrëdhëniet e kaluara…
Rëndësia e marrëdhënieve të ekuilibruara
Nga këtu ju inkurajojmë të jepni dhe të merrni në masë të barabartë, sa herë që është e mundur, në marrëdhëniet tuaja personale: kërkoni marrëdhënie të ekuilibruara ku asnjëra palë nuk vuan sepse ndien se i jep “më shumë” ose “më pak” tjetrës, ku mund të liroheni dhe mbi të gjitha, ku mund të jeni vetvetja.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
