Supersticionet për të premten, 13 qershor, kanë një mënyrë misterioze për të depërtuar në jetën tonë – pavarësisht nëse u besojmë apo jo. Kur kjo datë “ogurzezë” shfaqet në kalendar, duket sikur ndodh diçka e çuditshme: planet anulohen, njerëzit papritur shpallin “sëmundjen”, dhe ju gjendeni duke marrë vendime të rëndësishme – vetëm. Por pse ndodh kjo? A është thjesht një frikë e pavend, apo qëndron diçka më e thellë pas mitit të Premtes, 13?
Le të hedhim dritë mbi këtë fenomen dhe të zbulojmë disa nga supersticionet më të njohura që shumë njerëz përpiqen t’i shmangin në këtë ditë.
Origjina e Frikës nga e Premtja, 13
Frika nga kjo ditë ka madje edhe një emër zyrtar: paraskevidekatriaphobia, një fjalë që vjen nga greqishtja: paraskevi (e premte), dekatreis (trembëdhjetë), dhe phobia (frikë).
Por si lindi ky mit?
1.Numri i pafat 13
Numri 12 është parë historikisht si simbol i plotësisë – 12 muaj në vit, 12 shenja të zodiakut, 12 apostuj. Ndërsa 13 shihet si i çuditshëm dhe i paekuilibruar. Në mitologjinë nordike, një darkë paqësore me 12 perëndi u ndërpre nga Loki, mysafiri i 13-të, duke sjellë kaos dhe fatkeqësi.
2.Historia e errët e të Premteve
Në traditën e krishterë, e premtja lidhet me ngjarje tragjike: Eva tundoi Adamin, Kaini vrau Abelin, dhe u kryqëzua Jezusi – të gjitha besohet se ndodhën të premten. Kombinuar me numrin 13, kjo datë fitoi reputacionin e saj të errët.
3.Kalorësit Templarë dhe data famëkeqe
Një teori historike e lidh supersticionin me 13 tetor 1307, kur Mbreti Filip IV i Francës urdhëroi arrestimin e Kalorësve Templarë. Ata u torturuan dhe u ekzekutuan, duke e vulosur këtë datë si të mallkuar.
6 supersticione të njohura për të premten, 13
1.Mos ecni nën shkallë
Ky besim nuk lidhet vetëm me të premten, 13, por në këtë ditë, njerëzit e marrin më seriozisht. Që nga Egjipti i lashtë, trekëndëshi i formuar nga shkalla ishte simbol i shenjtë. Kalimi përmes tij shihej si thyerje e ekuilibrit shpirtëror – dhe sot? Është thjesht e rrezikshme.
2.Thyerja e pasqyrës sjell 7 vite fatkeqësi
Në kohët e lashta besohej se pasqyra pasqyronte jo vetëm pamjen, por edhe shpirtin. Thyerja e saj nënkuptonte dëmtimin e shpirtit. Këshillë moderne: mos përdorni pasqyra, thjesht bëni selfie sot!
3.Shmangni macet e zeza që ju kalojnë rrugën
Në Mesjetë, macet e zeza u lidhën me shtrigat dhe fatin e keq. Nëse një e tillë ju pret rrugën më 13, thuhet se po pengon rrugën tuaj shpirtërore. Në realitet: macet janë thjesht të adhurueshme – por s’prish punë t’i lini të kalojnë të parat.
4.Mos derdhni kripë (ose hidhni pak mbi shpatullën tuaj)
Kripa ka qenë gjithmonë e çmuar dhe simbolike. Derdhja e saj shihej si ogur i keq, ndërsa hedhja mbi shpatullën e majtë besohej se largonte energjitë negative.
5.Shmangni nisjen e projekteve të mëdha
Shumë preferojnë të mos nisin intervista, udhëtime, apo nënshkrime kontratash në këtë ditë. Edhe statistikat tregojnë një rënie të lehtë të aktivitetit ekonomik. Por mos harroni: është thjesht një besim, jo një fakt.
6.Mos i prisni flokët ose thonjtë
Në disa kultura besohet se prerja e flokëve apo thonjve të premten e 13-të “shkurton” fatin ose jetëgjatësinë. Në mungesë të provave shkencore, vendosni vetë – por nëse ndiheni në siklet, pse të mos e shtyni?
Çfarë mund të bëni në vend të kësaj?
Në vend që ta shihni si një ditë për t’u frikësuar, përdoreni si një ditë rivendosjeje dhe vetëkujdesi:
Mbani një hajmali me fat – një sy i keq, një tërfil, apo diçka personale që ju jep siguri.
Pastroni hapësirën tuaj – ndizni një qiri, digjni sherbelë ose rregulloni shtëpinë.
Praktikoni mirënjohjen – ndihmon të largoni frikën duke u fokusuar në pozitivitet.
Qeshni! – Shikoni një komedi, lexoni meme me mace, ose flisni me mikun tuaj më të çuditshëm.
Përfundim
E Premtja, 13, nuk ka pse të jetë një ditë frike. Mund të jetë një ditë introspektive, pastrimi dhe rivendosjeje. Dhe në fund të fundit, edhe nëse nuk besoni në supersticione – ndoshta është mirë të mos kaloni nën një shkallë… thjesht për çdo rast!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
