Llojet e personalitetit sipas Jung janë ilustruar në esenë e Carl Gustav Jung “Llojet Psikologjike”, të vitit 1925, ku themeluesi i psikologjisë analitike shpjegon rezultatin e kërkimit të tij njëzetvjeçar mbi veçoritë që prodhojnë karakterin individual. Të qenit “introvert” ose “ekstrovert” tani janë bërë idioma në kuptimin e zakonshëm, por ato korrespondojnë me dy matricat nga të cilat Carl Gustav Jung nxori 8 lloje psikologjike, pra lloje të organizimit të personalitetit të diferencuara në bazë të qëndrimit të personit – ekstrovert ose introvert – dhe funksioneve mbizotëruese psikike midis: mendimit, ndjenjës, ndjesisë dhe intuitës.
Secili prej nesh mund të përballet me botën duke favorizuar një këndvështrim më emocional ose racional, duke u mbështetur në të dhëna më faktike, konkrete ose duke ndjekur intuitat tona dhe mund t’i bëjë të gjitha këto në mënyra shumë të ndryshme në varësi të faktit nëse ne jemi një person më i orientuar drejt vetvetes, botën e brendshme ose streset e jashtme.
Disa teste të personalitetit marrin parasysh llojet psikologjike të Jung-ut dhe teoritë që rrjedhin prej tyre.
Secili prej nesh mund të përdorë dy orientime të ndryshme për t’u përballur me botën e jashtme: ai mund të “kalojë në përleshje” dhe të bazojë ekuilibrin e tij psikologjik në përgjigjen ndaj stimujve të jashtëm ose, anasjelltas, të tërhiqet në vetvete dhe të “filtrojë” atë që ndodh jashtë përmes brendësia e vet. Edhe pse këto janë dy mundësi të qenësishme për çdo person njerëzor, përgjithësisht secili prej nesh anon më shumë drejt njërit apo tjetrit, duke u dëshmuar të jetë kryesisht ekstrovert ose introvert në mënyrën se si i qasemi përvojës.
Në këto terma, të cilat formojnë bazën e tipave psikologjikë të Jung-ut, nuk ka një gjykim vlerash të natyrshëm, siç ndodh shpesh në sensin e përbashkët. Ne jetojmë në mënyrë të pamohueshme në një shoqëri ekstroverte, e cila kërkon dhe privilegjon fokusin e vëmendjes në stimuj të jashtëm për të kërkuar kënaqësi, vetëvlerësim, siguri ose rehati. Në një shoqëri si e jona, ata me një temperament më introvert rrezikojnë të ndihen si një peshk jashtë ujit, jo në harmoni me shpejtësinë me të cilën udhëton pjesa tjetër e botës.
Në realitet, ekstroversioni dhe introversioni përfaqësojnë dy mënyra potencialisht të dobishme për t’iu qasur përvojës, ajo që është e rëndësishme është që ato të mos rezultojnë të jenë tepër të ngurtë dhe bllokues.
Një person me një temperament ekstrovert do të jetë në gjendje të zbulojë aftësi të shkëlqyera relacionale, në sferën sociale ose strategjike, ndoshta do të ketë një “ingranazh shtesë” për t’u përshtatur në të njëjtën linjë si njerëzit e tjerë dhe do të ndihet plotësisht i qetë edhe në grup dhe kontekstet kolegjiale. Megjithatë, nëse ai e tejkalon këtë lloj orientimi, ai mund të mos i japë vetes kohën e nevojshme për të reflektuar përpara se të veprojë, duke u ekspozuar ndaj reagimeve dhe vendimeve impulsive, ose mund të mos jetë në gjendje të përpunojë gjendjen shpirtërore të tij duke tejkaluar në një kërkim “të jashtëm” për stimuj dhe kompensim për çdo shqetësim emocional.
Nga ana e tij, një person kryesisht introvert mund të ketë një jetë të pasur të brendshme me imagjinatë, introspeksion dhe kreativitet. Ai ndoshta do të privilegjojë me më shumë dëshirë marrëdhëniet personale me intimitet dhe afinitet të madh me disa njerëz të përzgjedhur dhe vështirë se do ta ketë tërheqëse përfshirjen në kontekste grupore. Ndoshta do t’i duhet të “rimbushet” nga kërkesat e brendshme dhe të kërkesat e jashtme, duke gjetur herë pas here zonën e vet të vetmisë që njerëzit që ai do, të mësojnë ta respektojnë. Megjithatë, nëse tejkalohet në këtë mënyrë, rreziku është ai i zbatimit të një tërheqjeje që mund të çojë në një izolim joproduktiv nga bota në vend të ndërtimit të kapaciteteve të reja përshtatëse.
Prandaj, introvertët dhe ekstrovertët kanë shumë për të mësuar nga njëri-tjetri dhe nuk është aspak e pazakontë që të krijohen miqësi të thella dhe të qëndrueshme me njerëz që përfaqësojnë pjesën më të errët të personalitetit të dikujt.
“Supozimi se ekziston vetëm një psikologji ose një parim themelor psikologjik përbën një tirani të patolerueshme që lind nga paragjykimi pseudoshkencor i njeriut të zakonshëm. Gjithmonë flasim për njeriun dhe “psikologjinë” e tij, e cila vazhdimisht reduktohet në “asgjë veç”. […] Njerëzimi duhet t’i dorëzohet ekzistencës së këtyre dy llojeve, dhe absolutisht të shmangë konceptimin e një lloji si keqkuptim të tjetrit dhe seriozisht dëshirën për të reduktuar një lloj në tjetrin, sikur çdo lloj llojllojshmërie të natyrës ta vlerësonte veten vetëm si funksion të natyrës së njërit prej dy llojeve“.
(Carl Gustav Jung)
Karakteristikat psikologjike dhe funksionet psikike
Jo të gjithë ekstrovertët dhe jo të gjithë introvertët janë të njëjtë, siç e përmendëm në fillim. Jung nënvizon se si ky orientim bazë energjik mund të shprehet shumë ndryshe sipas funksioneve mbizotëruese psikike të një individi të caktuar. Funksionet psikologjike të identifikuara nga Jung janë katër të konceptuara si polaritete të të kundërtave.
Mendim – ndjenjë
Njerëzit mund të lidhen me përvojën duke favorizuar një perspektivë më racionale-konjitive ose një qëndrim më emocional. Kjo do të thotë, ata mund të përpiqen të kuptojnë dhe të reagojnë ndaj asaj që u ndodh ose duke favorizuar shpjegimet racionale dhe intelektuale ose duke përdorur rezonancat e tyre emocionale për t’u orientuar në atë që i rrethon.
Ndjesi – intuitë
Ky polaritet i dytë na kujton se psikika gjithashtu mund të favorizojë një aspekt më sensual ose të interpretojë ngjarje dhe të vendosë për to duke favorizuar një modalitet më intuitiv, duke anashkaluar si sferën e mendimit racional ashtu edhe elementët konkretë që vendosen nën shqisat e dikujt.
Çdo person, pavarësisht nëse ai ka një natyrë ekstroverte apo introverte, mund të funksionojë duke favorizuar disa funksione psikologjike dhe duke penalizuar të tjerët që do të mbeten më të qetë në personalitetin e tij. Duke qenë se nuk ka “tipa të pastër”, nga integrimi i këtyre dy dimensioneve mund të përvijohen 8 tipa psikologjikë.
Ekstrovert i menduar
Ai favorizon një qasje racionale ndaj realitetit të bazuar në “prova”, duke ndaluar kështu impulset emocionale apo teoritë evidente, ky qëndrim favorizon atë që mund të vëzhgohet, kuptohet dhe kontrollohet racionalisht.
Introvert i zhytur në mendime
Ai përqendrohet në botën e tij të brendshme duke ndjekur reflektime abstrakte që ai i ndjek me këmbëngulje dhe vendosmëri, pavarësisht nga bota e jashtme që e rrethon (Alan Turing dhe Albert Einstein mund të jenë shembuj të shquar në këtë kuptim).
Ekstrovert sentimental
Ai mund të jetë shumë i shoqërueshëm, i aftë për diplomaci të madhe dhe i aftë të lidhet me çdo grup njerëzish. Megjithatë, natyra e tij sentimentale e bën atë aq të nevojshëm për të marrë kënaqësi dhe interes nga të tjerët, saqë mund të vuajë shumë nëse ndihet i shpërfillur ose i shtyrë mënjanë.
Introvert sentimental
Një person i këtij lloji do të karakterizohet nga një ndjeshmëri e madhe, por në të njëjtën kohë nga një vështirësi e madhe në krijimin e marrëdhënieve me të tjerët, veçanërisht nëse janë njerëz të panjohur ose të panjohur. Ai mund të jetë i aftë për disa marrëdhënie me intimitet dhe thellësi të madhe, por në rrezik për të mbetur i izoluar nga ana sociale.
Ekstrovert sensorial
Kërkon kënaqësi shqisore të lidhur me objekte dhe stimuj të jashtëm, është i lidhur me të ashtuquajturat kënaqësi të jetës dhe më pak i prirur për reflektime teorike ose për të folur për gjendjet emocionale të dikujt. Ndoshta në një moment vështirësie ai do të kërkojë para së gjithash një rrugë shpëtimi në kënaqësinë e 5 shqisave si ushqimi i mirë apo vera e mirë!
Introvert i ndjeshëm
Ndoshta është një artist, ndoshta një muzikant, një person që ankorohet në përvojat perceptuese si një mjet për të hyrë në botën e tij të brendshme.
Ekstrovert intuitiv
Mund të jetë një udhëheqës, një eksplorues ose një person me një sens të fortë biznesi ose që ndjen një mundësi në fluturim! Ai ia detyron suksesin e tij gjërave që bën dhe i detyron të tjerët të bëjnë, jo aq me projekte dhe llogaritje racionale, por me intuitën e tij (të pagabueshme)! Mund të ketë karizëm të madh. Kini kujdes të mos e ekspozoni veten ndaj rreziqeve të panevojshme duke ngatërruar intuitën tuaj me një ndjenjë iluzore të plotfuqishmërisë!
Introvert intuitiv
I një lloji krejtësisht tjetër, introverti intuitiv ishte ndoshta një fëmijë që mësoi të kuptonte të tjerët dhe të pathënat e familjes së tij pa pasur nevojë të protestonte apo të kërkonte shpjegime. Kjo aftësi për të “intuitur” atë që ndodh dhe çfarë dëshiron tjetri shpesh shoqërohet me një botë të pasur fantazie ku mbizotëron fuqia e imagjinatës.
“Pikëpamja moraliste e kohës sonë natyrshëm gjithmonë dëshiron të dijë nëse një gjë e tillë është e dëmshme apo e dobishme, nëse është e drejtë apo e padrejtë. Një psikologji e vërtetë nuk mund të mendojë për këtë; mjafton që ajo të dijë se si janë gjërat në vetvete.” (Carl Gustav Jung)
Burimi Eticamente
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
