A je ndonjëherë ndalur për të menduar çfarë do të thotë të jesh “cool”? A është një stil? Një qëndrim? Apo thjesht një ndjesi që të tjerët e kanë kur janë pranë teje?
Në një botë gjithnjë e më të lidhur përmes rrjeteve sociale dhe kulturës pop, fjala “cool” përdoret shpesh, por a do të thotë e njëjta gjë për njerëzit në pjesë të ndryshme të botës?
Psikologët, të intriguar nga ky fenomen i rrëshqitshëm dhe shpesh subjektiv, kanë filluar të studiojnë se si përkufizohet dhe perceptohet “cool-i” në kultura të ndryshme. Dhe përgjigjet janë më të larmishme sesa mund të mendohej.
Nga rebelimi në autenticitet
Historikisht, koncepti i “cool”-it ka lindur në kulturën afro-amerikane dhe është përhapur përmes muzikës, filmit dhe modës. Fillimisht ishte i lidhur me qëndrimin e rezervuar dhe të pavarur, një mënyrë për t’u dalluar pa bërë shumë zhurmë. Në vitet ’50 apo ’60, të ishe “cool” nënkuptonte të kishe një qëndrim rebel, të mos përfshiheshe emocionalisht, dhe të kishe kontroll mbi emocionet edhe në situata ekstreme.
Sot, koncepti ka evoluar. Në shumë vende, të jesh “cool” nuk do të thotë më të jesh i distancuar apo indiferent, por të jesh autentik, empatik, i sigurt në vetvete dhe në të njëjtën kohë modest. Psikologët kanë zbuluar se njerëzit që perceptohen si “cool” kanë tendencë të jenë të qetë, të balancuar emocionalisht, krijues dhe të ndërgjegjshëm për të tjerët.
Vlerat kulturore dhe perceptimi i “cool”-it
Studiues nga Universiteti i Michigan-it realizuan një hulumtim ndërkombëtar me pjesëmarrës nga mbi 12 vende, ku u kërkua që njerëzit të përshkruanin një person që e konsideronin “cool”. Ata zbuluan se ndonëse kishte disa ngjashmëri (si dëshira për autenticitet apo aftësia për të mos u ndikuar nga presioni social), kishte edhe ndryshime të theksuara.
Në Shtetet e Bashkuara, “cool” është shpesh i lidhur me individualizmin, vetëbesimin dhe një lloj magnetizmi shoqëror.
Në Japoni, ai lidhet më shumë me përmbajtjen, vetëkontrollin dhe përshtatjen harmonike në grup.
Në vendet skandinave, të jesh “cool” përkufizohet shpesh si thjeshtësi, barazi dhe pa ndonjë nevojë për vëmendje. Kjo tregon se koncepti i “cool”-it nuk është universalisht i njëjtë, ai pasqyron vlerat shoqërore të një komuniteti të caktuar.
A mund të mësohet të jesh “cool”?
Një nga pyetjet më interesante që ngrihet është: a mund të mësohet të jesh “cool”, apo është një cilësi e lindur? Psikologët sugjerojnë se, ndonëse disa njerëz kanë një natyrë që i bën më tërheqës, pjesa më e madhe e “cool”-it është e ndërtuar, lidhet me vetëdijen, sjelljen, mënyrën si ndërvepron me të tjerët dhe ndjeshmërinë kulturore.
Nëse dikush përpiqet shumë për të qenë “cool”, paradoksalisht mund të duket artificial. Të qenit “cool” është më shumë një efekt anësor i të jetuarit në mënyrë autentike dhe me vetëbesim, sesa një qëllim në vetvete.
Në fund të ditës… të jesh “cool” nuk ka një formulë të vetme. Nëse dikur lidhej me distancën emocionale, sot lidhet më shumë me lidhjen njerëzore. Mund të jesh “cool” kur je vetvetja, kur ke qëndrim pa e nënvlerësuar të tjerët, kur nuk përpiqesh të tërheqësh vëmendje me çdo kusht, por kur je thjesht i natyrshëm.
Ndoshta pyetja nuk është: “A jam unë cool?” por më shumë: “A po jetoj në përputhje me vlerat e mia dhe me respekt për të tjerët?” Sepse, në shumë kultura, kjo është ajo që e bën dikë vërtet “cool”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
