Termi narcisist është shumë i përhapur dhe përdoret nga çdokush, zakonisht për të treguar një person jashtëzakonisht egoist, i paaftë për të kuptuar nevojat e tjetrit. Nëse do të dëgjonim të gjithë njerëzit që përcaktojnë të tjerët, apo edhe veten e tyre, një narcizist, do të fillonim të pyesnim nëse ka një pushtim të vërtetë.
Është e pamohueshme që shoqëria aktuale është strukturuar rreth një modaliteti histrionik dhe narcisist, duke rritur pamjen, mbështjellësin dhe për këtë arsye të rremën ndaj të vërtetës; por është gjithashtu e vërtetë që është ky presion mbi pamjen e shoqërisë që krijon edhe më shumë këtë keqkuptim.
Nocioni i çrregullimit të personalitetit narcistik u formulua nga Heinz Kohut në 1971 dhe u prezantua në propozimin e tij në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM). Ajo që i dallon këta pacientë, përkatësisht strukturën psikologjike të hipotezuar nga Kohut, dhe për të cilën ai shpiku termin “vetja madhështore”, është një lloj ashtuquajtur “vetja e rreme”, e cila ruan disa nga karakteristikat primitive të egos infantile, një imazh i brendshëm tepër i idealizuar dhe “i gjithëfuqishëm” që individi e percepton si “Unë” të vërtetë.
Subjektet e prekura shpesh karakterizohen nga një nevojë specifike afektive, ajo e të admiruarit, në një masë më të madhe se normalja ose që duket e papërshtatshme për kontekstet. Padyshim që “vetja madhështore” ose “uni i rremë” ka për qëllim fshehjen ose distancimin e tij nga pjesët e vetvetes që janë të mortifikuar, të poshtëruar, të keqkuptuar, të perceptuar si jashtëzakonisht të rrezikshëm për integritetin e vetvetes.
Sidoqoftë, në këtë pikë, bëhet e nevojshme të sqarohet një keqkuptim i zakonshëm: të gjithë jemi “narcistë”; domethënë, brenda secilit prej nesh ekziston një funksionim narcisist, themelor për krijimin e vetëvlerësimit. Për të kuptuar këtë funksionim është e rëndësishme të dimë se që në moshë të hershme, për konstituimin e Vetes, secili prej nesh u referohet dy nevojave themelore: nevojës emocionale, që është nevoja për të dashur dhe për t’u dashur, për t’u lidhur për të krijuar investime afektive dhe varësi të shëndetshme, thelbësore që fëmija të ndihet i mbrojtur, i sigurt dhe të perceptojë një vlerë të thellë të vetvetes, duke qenë i dashur; dhe nevoja narciziste, domethënë të ndihesh i kuptuar, i dëgjuar dhe i njohur në lidhje me mendimet, ndjenjat, emocionet dhe gjendjet shpirtërore, gjë që është thelbësore që fëmija të perceptojë një identitet të ndryshëm nga tjetri/prindi. Nevoja aktuale dhe narciziste, nëse janë të ekuilibruara mirë, e bëjnë subjektin të ndihet i dashur dhe i mbrojtur në lidhje, edhe nëse është i ndryshëm dhe i shkëputur nga vetë lidhja.
Këto dy nevoja na rikthejnë në një takim/përplasje të përjetshme që e gjejmë në shumë çifte, duke shkuar drejt lidhjes ose autonomisë. Në realitet është shumë e zakonshme, për shkak të një sistemi arsimor që është censurues dhe i bazuar në abuzimin e pushtetit të të rriturit mbi foshnjën, që prindi e do fëmijën e tij/saj, por imponon mendimin e tij/saj, duke nënçmuar, tallur ose censuruar me dhunë mendimin e fëmijës. Nuk ka dëgjim të sinqertë të botës së tij të brendshme, por përkundrazi ekziston bindja se duhet ta edukoni, duke shuar të gjitha format e emocionalitetit “jashtë kontrollit”. Fëmija, duke parë që duhet të zgjedhë midis nevojës për t’u dashur dhe asaj të njohjes, shumicën e kohës preferon të parën, pasi të ndjehesh i dashur dhe i sigurt është një realitet më mbrojtës sesa të bëhesh autonom. Ndaj ndodh që subjekti të bashkohet me lëvizjen censuruese të prindërve, duke u bërë vetë-censurues ndaj pjesëve më emocionale të vetvetes dhe duke vazhduar të vetë-flakërohet në kërkim të një vetvete ideale: “Nëse bëhem i rritur, i sigurt në vetvete, ashtu siç më duan prindërit, më në fund do të bëhem autonom”.
Është sikur në vend që të pasqyrohem në një mënyrë spontane dhe të menjëhershme, unë shkoj në kërkim të një reflektimi të idealizuar dhe shumë të dëshiruar (saktësisht si në mitin e Narcisit). Me fjalë të tjera, secili prej nesh duhet të jetë në gjendje të merret me plagët e veta narciziste, domethënë të jetë në gjendje të vërë në dyshim censorin e brendshëm në mënyrë që të jetë në gjendje të bashkojë veten me pjesët më autentike por të plagosura të vetvetes, sepse ato nuk janë njohur asnjëherë; e gjithë kjo mund të na bëjë të kuptojmë se nuk do të ketë asnjë person jashtë nesh që mund të na kuptojë vetëm duke na parë, por që nga ne kërkohet ta bëjmë veten të kuptueshëm për tjetrin.
Me fjalë të tjera, jemi ne që duhet të jemi në gjendje të njohim veten, në pjesët tona më të prekshme për t’u kujdesur për to dhe të mos kërkojmë një nevojë për përkufizim në sytë e atyre që duhet të na duan; është përgjegjësia jonë ta bëjmë veten të dashur për të tjerët dhe të kuptojmë veten, duke hequr dorë nga ideja e dashurisë së pakushtëzuar.
Burimi / https://www.ilsigarodifreud.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
