Për grekët e lashtë, bibliotekat ishin vende ku shërohej shpirti. Letërsia dhe poezia, pa dyshim, mund të shërbejnë si mjete terapeutike në përballjen me depresionin, sepse një libër nuk është thjesht një strehë, ai është një zbulim. Ai është një hapësirë që na prek, na zgjon, na nxit të përballemi me veten, të zbulojmë dhe, shpesh, të rilindim më të fortë.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet që letërsia, sado e fuqishme, nuk mjafton e vetme për të kapërcyer depresionin. Ky çrregullim kërkon një qasje të gjerë dhe gjithëpërfshirëse: terapi të përshtatshme, këshillim psikologjik, trajtim me medikamente kur është e nevojshme, një regjim ushqimor i balancuar dhe një stil jetese i shëndetshëm janë të domosdoshëm për përparim të qëndrueshëm.
“E kam kërkuar paqen kudo, dhe e kam gjetur vetëm në një qoshe të qetë, me një libër në dorë.” – Thomas de Kempis
Nuk ishin të gabuar grekët kur e quanin librin mjet shërimi. Kjo u vërtetua edhe në disa spitale britanike gjatë Luftës së Parë Botërore, ku shumë ushtarë që vuanin nga trauma të thella gjetën qetësi përmes leximit. Mjekët dhe infermierët kishin krijuar biblioteka të posaçme, të kuruara për ta.
Letërsia dhe poezia si forca të brendshme rigjeneruese
Kur jemi të thyer përbrenda, letërsia dhe poezia mund të shfaqen si agjentë rindërtimi. Ato na ndihmojnë të ndryshojmë, të gjejmë qetësi mes kaosit të mendjes depresive. Librat mund të bëhen pilula qetësuese për shpirtin, katalizatorë të mirëqenies. Shkrimtari britanik Matt Haig, autor i librit Arsyet për të Jetuar, rrëfen hapur betejën e tij me depresionin. Ai nuk e paraqet librin si një manual vetëndihme, por si një dëshmi që secili duhet të gjejë “arsyen e tij për të jetuar”, motivimin e brendshëm për të dalë nga errësira. Për të, ky çelës ishin librat. Letërsia.
Sot, edhe shumë psikologë dhe psikiatër ndajnë të njëjtin mendim. Përveç prozës, poezia shquhet si një mjet terapeutik i fuqishëm për pacientët që përballen me depresionin.
Pse na ndihmon letërsia?
Letërsia artistike ka fuqinë të na risjellë te vetja. Të lexosh është të vendosësh veten në këpucët e një tjetri, të ndjesh, të përjetosh, të reflektosh. Kjo është veçanërisht e vlefshme për ata që vuajnë nga depresioni, të cilët shpesh ndihen të shkëputur nga vetja dhe bota.
Leximi ndihmon në:
Zbutjen e ankthit mendor, duke e përqendruar trurin në një histori, në ndjesi dhe detaje të reja.
Rindërtimin e shpresës, pasi personazhet shpesh kalojnë ndryshime, dhe ndryshimi është pikërisht ajo që u nevojitet atyre që ndihen të bllokuar.
Zgjerimin e perspektivës, duke na futur në botë të reja ku ringjallet dëshira për të jetuar dhe për të ëndërruar.
“Nëse libri që lexojmë nuk na zgjon si një goditje në kafkë, pse e lexojmë? Për të qenë të lumtur? Zot i madh, do të ishim të lumtur edhe pa libra. Një libër duhet të jetë si një kruese akulli që thyen detin e ngrirë brenda nesh.”- Franz Kafka, Letër drejtuar Oskar Pollak (1904)
Poezia, gjuhë për ta përballuar jetën
Poezia është një tjetër mjet që përçon emocionet më thellë. Historikisht, njerëzimi ka krijuar poezi për të përballuar jetën, për ta kuptuar, për ta shndërruar dhimbjen në kuptim. Që nga oda e Enheduanna-s për perëndeshën Inana, më shumë se 4,300 vite më parë, e deri më sot, poezia ka qenë një mënyrë për të emërtuar atë që nuk thuhet dot ndryshe.
Sipas Institutit Max Planck për Estetikë Empirike në Frankfurt, poezia ndihmon në përpunimin emocional dhe lehtëson përballimin e përvojave të vështira. Është si një gjuhë e dytë, e ndërtuar për të përshkruar gjendjet e brendshme që logjika nuk i kap dot.
Letërsia dhe poezia si forma rilindjeje
Letërsia dhe poezia nuk janë vetëm strehë, ato janë portat tona për jashtë. Janë dritaret tona për të parë botën ndryshe dhe për ta parë veten ndryshe. Askush nuk del i njëjtë nga një roman i lexuar me shpirt apo nga një poezi që prek thellësitë e zemrës. Ato shërojnë. Ato na ndryshojnë. Ato na kujtojnë se jemi njerëz që ndiejnë, ëndërrojnë dhe kanë ende për çfarë të jetojnë.
Prandaj, mos e nënvlerësoni kurrë fuqinë e fjalës së shkruar. Në udhëtimin e vështirë për të kapërcyer depresionin, letërsia dhe poezia mund të jenë aleate të fuqishme dhe të sinqerta.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
