Për Yalda Aliun, vetëm paraqitja në punë është një akt sfidues. Si drejtuese e emisionit “Mirëmëngjes” në TOLO TV, Ali, 25 vjeç, është në mesin e një numri të paktë të gazetareve femra që ende punojnë në kryeqytetin afgan pasi talibanët morën pushtetin. Ato që mbeten duhet të arrijnë atë që mund të jetë një ekuilibër i pamundur: Të shfaqen në publik për të raportuar, pa provokuar zemërimin e sundimtarëve të tyre të rreptë.
“Duhet të jem shumë e kujdesshme për çdo fjalë dhe gjithashtu për atë që vesh dhe si sillem me burrat”, tha ajo për NBC News. “Ne nuk e dimë nëse kemi lirinë e fjalës… kështu që ne duhet të jemi të kujdesshëm në mënyrë që talebanët të mos çmenden dhe ne të dëmtohemi.”
Prej dy javësh Yalda është vetëm në këtë punë, pasi paraardhësi i saj u largua nga Afganistani kur dhjetëra mijëra njerëz u arratisën pasi trupat amerikane u larguan nga vendi. Pas dy dekadash pune nën ligje që mbronin lirinë e shprehjes, gazetarët afganë përballen me një të ardhme të pasigurt nën regjimin e ri. Disa kanë ikur, të tjerët janë rrahur thjesht sepse kanë bërë punët e tyre. Është edhe më e rrezikshme për gratë, të cilat duhet të lundrojnë nën atë që mund dhe nuk mund të bëjnë nën qeverinë talebane.
Nën qeverinë e mëparshme talebane, e cila u rrëzua nga forcat e mbështetura nga SHBA në 2001, gratë u ndaluan të ndiqnin shkollën, të punonin dhe të dilnin nga shtëpia pa një mashkull që i shoqëronte. Ato duhej të vishnin shami nga koka te këmbët, nuk dilnin në televizion dhe zërat e tyre nuk dëgjoheshin në radio. Njëzet vjet më vonë, talebanët thonë se kanë ndryshuar.
Por ministria e arsimit e drejtuar nga talebanët u kërkoi djemve nga klasat 7-12 të ktheheshin në shkollë së bashku me mësuesit e tyre meshkuj, pa përmendur vajzat. Sunduesit e vendit gjithashtu krijuan një ministri për “përhapjen e virtytit dhe parandalimin e veseve” në ndërtesën që dikur ishte Ministria e Çështjeve të Grave. Kur gratë protestuan në fillim të këtij muaji për të drejta të barabarta, forcat e sigurisë u përgjigjën me dhunë, sipas Human Rights Watch. Pamjet video të publikuara nga NBC News treguan protestueset femra që fshikulloheshin nga një luftëtar taleban në Kabul.
Pastaj javën e kaluar militantët njoftuan se protestat tani janë të ndaluara nëse nuk miratohen paraprakisht dhe gazetarët thanë se u është thënë që mbulimi i protestave të papranuara është gjithashtu i paligjshëm. Patricia Gossman, një drejtoreshë e asociuar për sektorin e Azisë në Human Rights Watch, tha se talebanët nuk kishin pranuar kurrë të bëheshin përgjegjës nga publiku ose media dhe kjo nuk do të ndryshonte tani.
“Nuk ka tolerancë për kundërshtimin dhe çdo kundërshtim do të marr si përgjigje dhunën”, tha ajo. Ndërkohë, numri i grave gazetare që punojnë në Afganistan ka rënë ndjeshëm.
“Gratë gazetare janë në procesin e zhdukjes nga kryeqyteti,” paralajmëroi më 31 gusht grupi jofitimprurës Reporterët pa Kufij. Vitin e kaluar, kishte rreth 700 gazetare femra në Kabul, sipas një sondazhi të përbashkët nga grupi dhe Qendra për Mbrojtjen e Gazetareve Gra Afgane. Deri në fund të muajit të kaluar, më pak se 100 ishin ende zyrtarisht duke punuar në radio dhe televizione në pronësi private në kryeqytetin afgan, sipas një hetimi nga Reporterët pa Kufij.
Jashtë Kabulit, fotografia është edhe më e zymtë. Shumica e grave gazetare janë detyruar të ndërpresin punën në provinca, ku pothuajse të gjitha mediat në pronësi private pushuan së funksionuari kur forcat talebane morën pushtetin. Ndërkohë, transmetimet shtetërore tregojnë shfaqje të fuqisë talebane.
Kështu që për të dalë ne ekran Yalda-s i duhet shumë guxim, veçanërisht duke pasur parasysh historinë e TOLO TV me talebanët. Militantët morën përgjegjësinë për një sulm në vitin 2016 që kishte në shënjestër punonjësit e TOLO TV, i cili la të vdekur shtatë persona, duke akuzuar kanalin për “promovimin e turpit, pabesimit, kulturës së huaj dhe lakuriqësisë”.
Ajo po i tejkalon kufijtë edhe në mënyra të tjera. Ajo vendos ende grim, edhe pse më pak se më parë dhe ndërsa vishet në mënyrë më konservative, ajo vazhdon të buzëqeshë.
“Në këto kushte unë dal para kamerës me gjithë këtë frikë në zemrën time, por unë buzëqesh,” tha ajo. “Një buzëqeshje mund të ngrejë një komb për një ditë.”
Burimi / https://www.nbcnews.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
