Si fëmijë, ka një pyetje që të gjithëve na është bërë në një moment. Për më tepër, kur na është kërkuar, është normale që ne t’i jemi përgjigjur me entuziazëm dhe shpresë, në të njëjtën mënyrë që një i dashur flet për personin që do. Pyetja merr shumë forma, por ndoshta më e njohura është edhe më e thjeshta: dhe ti… çfarë dëshiron të bëhesh kur të rritesh? Për çfarë do të përdorni aftësitë tuaja?
Me siguri pak nga ata që na bënë këtë pyetje e besuan përgjigjen që u dhamë. Nga ana tjetër, një pjesë e mirë e atyre që morën një kredi e humbën kur disa ditë më vonë u përgjigjën ndryshe. Shumë ndryshe në fakt. Ata kishin kaluar nga shkrimtarë në astronautë, nga spikerë në regjisorë filmash ose nga kllounë në recepsionistë hotelesh. Kështu, shumë prej nesh në moshën katër, pesë, gjashtë apo shtatë vjeç kanë shkuar në shtrat duke qenë avokatë dhe janë zgjuar duke qenë mjekë, pavarësisht se çfarë mendonin të tjerët.
Pyetja e të tjerëve bëhet e juaja
Megjithatë, ka një moment kur të tjerët nuk e bëjnë këtë pyetje dhe fillojnë ta bëjnë vetë … dhe përgjigja nuk është gjithmonë e lehtë. Ose sepse është shumë e qartë dhe rruga është shumë e vështirë, sepse nuk është unike apo e strukturuar ose sepse vërtet nuk gjejmë një profesion në të cilin intuita jonë identifikon një lloj profesioni. Sigurisht, ka njerëz që e kanë shumë të qartë edhe para se të marrin një vendim, por realiteti na thotë se ata nuk janë shumica. Nga ana tjetër, “prindërve tanë” u duket aq qesharake saqë ne u japim një përgjigje një ditë dhe një tjetër, e një tjetër. Disi fytyrat e tyre ndryshojnë, fytyra e tyre bëhet serioze dhe presioni fryhet e fryhet. Mimika e tij duket sikur thotë: hej, nuk jemi më në oborrin e shkollës që ti të luash lojëra!!! Ju tashmë keni përjetuar mjaftueshëm, ose duhet. Tani është radha juaj të vendosni “përfundimisht”, të zbatoni një aftësi dhe jo disa pa rregull. Nëse vendimi “përfundimtar” nuk ndodh, prindërit (jo vetëm) mund të fillojnë të mendojnë se kanë pasur “fatkeqësinë” e gjetjes së një “fëmije shumë të humbur në jetë”. Kjo ndjenjë e vizatuar në fytyrat e njerëzve që kanë rëndësi nuk është e padëmshme për personin që e merr atë. Nuk është e pazakontë që herët a vonë ju ta përvetësoni këtë mendim si tuajin dhe të kapni në fillim çdo synim për të vazhduar testimin pavarësisht nga aftësia juaj. Ose mos e bëni, por jini shumë të kujdesshëm në lidhje me ndarjen e çdo nisme që devijon nga ato synimet që keni transmetuar tashmë dhe që të tjerët i kanë miratuar. Nëse jo, e dini se mund të hasni komente të tilla si: “Me atë që keni luftuar për të marrë një diplomë në mjekësi, tani doni t’i përkushtoheni restaurimit të mobilieve?” Dhe ka një paradoks: ndërsa ikin vitet, njerëzit vlerësojnë më shumë stabilitetin. Mirëpo, në momentet kur vdekja na kujton se jeta jonë ka një fund, ne dëshirojmë shumë për natyrën aventureske që një ditë, disi, e varrosëm.
Njerëz me një aftësi, një tjetër, dhe një tjetër…
Njerëzit që hidhen nga një projekt në tjetrin, të cilët zhyten në një fushë dhe më pas kalojnë në një tjetër, janë keqkuptuar dhe shpeshherë janë nënçmuar nga një pjesë e madhe e shoqërisë, e cila pa mundësinë e një lloj përparimi vetëm në specializim. Në atë pjesë të mirë shoqërore ishin njerëzit që me një profesion të qartë kishin përfunduar specialistë të një fushe të bazuar në një aftësi të vetme, por mbi të gjitha ata që kishin hequr dorë nga thelbi i tyre, duke kufizuar secilin prej atyre impulseve për t’u fokusuar në një objektiv të vetëm. Dhe kur heqim dorë nga diçka: qoftë një dëshirë, një shpresë, disa përfitime, etj., ne bëhemi më kritikët e atyre që nuk e bëjnë. Për shembull, ata që më së shumti kritikojnë njerëzit që mashtrojnë në një provim nuk janë zakonisht ata që nuk patën mundësinë për ta bërë këtë, por më tepër ata që patën mundësinë dhe hoqën dorë nga ajo. Kjo është edhe arsyeja pse njerëzit që arrijnë të largohen nga një mjedis margjinal janë më kritikët ndaj njerëzve që mbeten në të. Në shumë raste, në mënyrë të padrejtë dhe të favorshme. Prandaj, njerëzit me shumë potencial përfundojnë duke e përbuzur mënyrën e tyre të të qenët. Ndëshkimi dhe përbuzja e vetvetes sa herë që nuk arrijnë në pikën normative që vendos fundin e një projekti. E kemi fjalën për vetëvlerësim të nëpërkëmbur dhe në tokë. Ne flasim për njerëz të trishtuar. Por pse? Pse dikush nuk mund të largohet nga një projekt kur kupton se ajo që ka marrë për vete është e mjaftueshme dhe nuk i bën keq askujt? A i kërkojmë një blete të vazhdojë në të njëjtën lule kur ajo tashmë ka marrë mjaft nektar? Megjithatë, për fat të mirë kjo panoramë po ndryshon. Njerëzit që kanë marrë pjesë në shumë projekte të ndryshme, që kanë ndryshuar kompani shumë herë dhe që kanë një larmi të madhe hobish vlerësohen gjithnjë e më shumë. Ato janë sepse kanë tre cilësi:
-Ata janë në gjendje të përfitojnë nga kryqëzimet: duke njohur dy fusha, ata janë në gjendje të zhvillojnë projekte ose të japin kontribute që specialistët nuk mund të bënin kurrë. Po flasim për njerëz të apasionuar pas matematikës dhe futbollit, të cilët kanë çuar në një analizë statistikore të asaj që ndodh në një fushë loje… ose për njerëz të apasionuar pas biologjisë dhe letërsisë, të cilët e kanë afruar këtë shkencë me shoqërinë përmes librave të zbulimit. Bëhet fjalë për njerëz që janë specialistë në robotikë dhe me një vokacion të qartë për t’u kujdesur për njerëzit, sepse falë kësaj sinergjie ata kanë mundur ta vënë teknologjinë në shërbim të atyre që kanë më shumë nevojë.
Ata janë në gjendje të mësojnë shumë shpejt: pasi kanë ndryshuar shumë herë fusha, u është dashur të përjetojnë edhe shumë fillime të reja. Prandaj ata kanë shumë përvojë kur bëhet fjalë për të zhytur veten në të panjohurën dhe për të thyer atë tension sipërfaqësor që ekziston kur bëjmë ndonjë ndryshim të mediumit.
-Ata janë në gjendje të përshtaten shumë shpejt. Revista Fast Company e përcakton përshtatshmërinë si aftësinë më të rëndësishme për t’u zhvilluar për të lulëzuar në shekullin e 21-të. Epo, njerëzit me shumë potencial kanë një aftësi të madhe për t’u përshtatur. Duke hyrë vazhdimisht në fusha që nuk janë të tyret, rrallëherë gjejnë një hapësirë që u pëlqen. Disi, me kaq shumë ndryshime, janë krijuar strategji për të minimizuar ndikimin ose pasigurinë e tyre. Në fakt, shumë herë kur njerëzit e tjerë shihen me nxitim, duken si peshk në ujë.
-Pavarësisht nëse aftësia për t’u përshtatur është apo jo aftësia më e rëndësishme për të pasur sukses në shekullin që jetojmë, ajo që është e qartë është vlera në rritje që kompanitë i japin iniciativës. Ata kërkojnë njerëz që dinë të bëjnë gjëra ose që janë të gatshëm të mësojnë. Është e vërtetë që specializimi vazhdon të ketë shumë peshë, por nuk është më pak e rëndësishme që fakti që një person ka përvojë në disa fusha po fillon të ketë peshë të barabartë: burime të vlefshme idesh për t’u transferuar në fushën e interesit dhe zhvillimit të kompanisë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
