Kur lexuesit e “Americanah” takuan për herë të parë heroinën e saj me origjinë nigeriane, Ifemelu, kish bërë një rrugë të gjatë në jetë. Ajo mban një bursë në Princeton. Është “dashuria absolute e jetës sime” për burrin me të cilin po takohet, një amerikan me ngjyrë të quajtur Blaine, i cili jep mësim në Yale. Ajo shkruan një blog në lidhje me çështjet racore që përmban “zërin e saj të pandershëm, tërheqës, qesharak dhe provokues”, siç shprehet një admirues në internet. Chimamanda Ngozi Adichie, autorja jashtëzakonisht e talentuar e “Gjysma e një dielli të verdhë”, përdor çështjet e përditshme për të nxjerrë në pah pakënaqësitë e heroinës së saj. Sado prestigjioze të jetë karriera e saj në Princeton, Ifemelu duhet të udhëtojë në Trenton-in më pak elitar për t’i gërshetuar flokët – dhe ajo kujdeset për flokët aq shumë saqë është padyshim pika e dytë më e madhe e këtij libri. Balanca komplekse e identiteteve racionale dhe kombëtare është shqetësimi i saj i parë dhe kryesor.
“Americana” nga Chimamanda Ngozi Adichie tregon jetën dhe marrëdhëniet e dy nigerianëve të rinj të quajtur Ifemelu dhe Obinze, dhe eksploron kulturën e Shteteve të Bashkuara nga një perspektivë afrikane. Romani shqyrton çështjet e racës dhe kompleksitetin e dashurisë, familjes, miqësisë dhe marrëdhënieve romantike në Shtetet e Bashkuara.
Të nisesh drejt një bote të re, duke braktisur jetën, familjen dhe dashurinë tënde është e vështirë, ndonëse ajo botë shtrihet para teje si tokë e premtuar. Për Ifemelun është e domosdoshme të ikë nga vendi i saj i varfër dhe asfiksues. E bukur e plot vetëbesim, ajo arrin të shkëlqejë në studimet universitare, por për herë të parë ndeshet me paragjykimet dhe racizmin amerikan. I dashuri i saj merr udhën drejt Londrës, në kërkim të punës dhe dokumenteve. Jeta e tyre merr rrjedha krejt të ndryshme, në kontinente tepër të largëta. Megjithëse arrin të krijojë një jetë profesionalisht të suksesshme dhe të ketë një lidhje dashurie që s’ka të sharë, sërish brenda Ifemelut ngjallet pakënaqësia: ajo ndihet e huaj në jetën amerikane, nuk arrin të hedhë rrënjë dhe nuk gjen paqe. Vendos të kthehet në atdhe, por atdheu ka ndryshuar. E huaj në tokën e huaj dhe e huaj në vendin e saj, ajo tashmë është “Amerikane”.
Kritika
Pjesërisht histori dashurie, pjesërisht kritikë shoqërore, ky është një nga librat më të mirë që do të lexoni. Personazhet e tij janë përvijuar me shumë hollësi. Kur subjekti bëhet shumë i njohur – rreziqet e emigracionit, vështirësitë e të qenit i huaj në një tokë të re – Adichie gërmon edhe më thellë, duke gjetur mënyrën për të na i dhënë këto probleme në këndvështrime të reja. – Los Angeles Times
Jashtëzakonisht i mprehtë dhe tepër empatik… një roman që na vë pa frikë përpara syve realitetet tronditëse të kohës që jetojmë. Një analizë e përkryer e përvojës universale njerëzore. – The New York Times Book Review
Në dukje është një histori dashurie – historia e dy të dashuruarve qysh në fëmijëri, por që marrin rrugë të ndryshme kur rriten – por është edhe një analizë brilante e qëndrimeve moderne ndaj racës, që përfshin tre kontinente dhe prek problemet e identitetit, të humbjes dhe vetmisë. – The Guardian
“Amerikania” është një satirë shoqërore, e maskuar si komedi romantike. Ajo cyt dhe shpotit, por me dashuri. – The Washington Post
Ambicioz dhe i shkruar në mënyrë të shkëlqyer, “Amerikania” trajton temat e racës, identitetit, marrëdhënieve të dashurisë, komunitetet, politikën, privilegjet, gjuhën, flokët, etnocentrizmin, imigracionin, intimitetin, tëhuajzimin, blogjet, librat dhe Barak Obamën. Mbulon tre kontinente, rrok dekada, hov hareshëm nga kapitulli në kapitull, në qytete të ndryshme dhe në jetë të tjera. – Chicago Tribune
Autoria
CHIMAMANDA NGOZI ADICHIE (Çimamanda Ngozi Adiçi) ka lindur në Abba, Nigeri, më 15 shtator 1977 dhe është rritur në qytetin universitar të Nsukka-s. Nisi të studionte për mjekësi në Nigeri dhe të merrej me hartimin e një gazete, pastaj, falë një burse studimi, shkoi në Amerikë për të studiuar për Komunikim dhe Shkenca Politike. Ajo njihet dhe konsiderohet gjerësisht si autorja feministe më me ndikim që nga viti Në 2015 ishte në listën e revistës Time si një ndër 100 njerëzit më me ndikim në botë. Puna dhe vepra e saj kanë si bosht çështjet e racizmit dhe të feminizmit. Vepra e saj është nderuar me çmime të shumta, qysh nga romani i parë Purple Hibiscus, botuar më 2003, që fitoi Orange Prize (Në Britaninë e Madhe) dhe Commonwealth Writers’ Prize. “Amerikania” është fituese e National Book Critics Circle Award for Fiction, 2013. “Ndër 10 librat më të mirë të vitit 2013” të New York Times Book Review. Fituese e The Chicago Tribune Heartland Prize for Fiction, 2013. Fituese e fushatës “Një libër, një New York”, 2017
Fragmente nga libri
1) Ata e kuptonin arratinë nga lufta dhe nga ajo lloj varfërie që i dërrmonte shpirtrat njerëzorë, por nuk e kuptonin nevojën për t’i shpëtuar letargjisë shtypëse të mungesës së zgjedhjes. Ata nuk e kuptonin dot pse njerëz si ai, që ishin rritur pa u munguar as buka, as uji, prapë ishin të zhytur në pakënaqësi, të mësuar qysh në lindje t’i hidhnin sytë gjetkë, përjetësisht të bindur se jeta e vërtetë ndodhte pikërisht atje, gjetkë, madje ishin të vendosur të bënin gjëra të rrezikshme, të paligjshme, vetëm për të ikur, ndonëse asnjëri prej tyre nuk po vdiste urie, nuk ishte dhunuar dhe nuk po nuk largohej nga ndonjë fshat i djegur; thjesht ishin të etur për mundësi zgjedhjeje dhe siguri.
2) Më vonë, tha: – Duhet të heq gërshetat dhe të shtrij flokët për intervistat. Kemi më tha që të mos shkoj me gërsheta në intervistë. Po pate gërsheta, ata kujtojnë se nuk je profesioniste.
– Pse, nuk ka mjekë me flokë të thurur në Amerikë? – e pyeti Ifemelu.
– Siç ma thanë, ta thashë. Jemi në vend të huaj. Duhet bërë ajo që duhet, po deshe t’ia dalësh mbanë.
3) Të dashur zezakë joamerikanë, kur zgjidhni të vini në Amerikë, bëheni zezakë. Mjaft kundërshtuat. Mjaft thatë jam xhamajkan apo ganez. Amerikës nuk i bëhet vonë. Punë e madhe se nuk ishit “zezakë” në vendin tuaj! Tani jeni në Amerikë. Të gjithë kemi çastet tona të anëtarësimit në Shoqatën e ish-Negërve.
4) Hebreu nuk e dinte për çfarë bëhej fjalë, por “olimpiada e tiranisë” është shprehja që përdorin amerikanët e zgjuar liberalë që të të bëjnë të ndihesh budalla dhe ta mbyllësh gojën. Por, në të vërtetë, ekziston një olimpiadë e tiranisë. Pakicat racore amerikane – zezakët, hispanikët, aziatikët dhe hebrenjtë – të gjithë hanë m.. nga të bardhët, lloje të ndryshme m…, por prapë mut ngelet. Secili beson në fshehtësi se ha m…. më të ndyrë. Dhe jo, nuk ka ndonjë Ligë të Bashkuar të të Shtypurve. Megjithatë, të gjithë mendojnë se janë më të mirë se zezakët, pasi, sigurisht, nuk janë të zinj.
5) Kur vjen puna për t’u veshur mirë, kultura amerikane është aq e vetëkënaqur, saqë jo vetëm e nënvleftëson idenë e paraqitjes së mirë, por e ka kthyer këtë nënvleftësim në virtyt. Jemi shumë superiorë/të zënë/modernë/përparimtarë për ta vrarë mendjen se si u dukemi të tjerëve, ndaj mund të veshim pizhame në shkollë dhe të brendshme në qendrën tregtare.
Titulli: Amerikania
Autore: Chimamanda Ngozi Adichie
Përktheu: Alina Karaulli
Zhanri: Roman formimi
Data e botimit: tetor, 2023
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
