“Të gjithë kemi probleme”, “Ti nuk dëshiron të përmirësohesh”, “Dëshiron të tërheqësh vëmendjen time”, “Duhet të lëvizësh, të reagosh”, “Nuk ke pse qëndron duke menduar, të shkosh e të argëtohesh”, “Në thellësi ka shumë njerëz që janë më keq se ti”, “Hajde, ngrihu dhe bëj diçka në jetë”… Për shumë njerëz, këto fraza janë gjithashtu të gjitha të njohura. Dhe armiku i parë i vërtetë i depresionit përmbahet kështu: duhet të përballeni me këtë sëmundje si shenjë dobësie.
Sepse depresioni është nënvlerësuar gjithmonë, i parë thjesht si një dobësi, një lloj dembelizmi fizik dhe mendor, i akuzuar dhe poshtëruar si një patologji. Megjithatë, ne nuk e kemi zakon të fajësojmë dikë që vuan nga një sëmundje e zemrës, ose nga kanceri, për shembull.
Fatkeqësisht priremi të mendojmë se, ankthi dhe depresioni (në përgjithësi të gjitha problemet emocionale dhe psikologjike) janë sinonim i brishtësisë, vulnerabilitetit, dobësisë dhe paaftësisë ndaj jetës. Koncept krejtësisht i gabuar! Një person që vuan nga ankthi, depresioni, ose ndoshta të dyja, nuk është as i çmendur dhe as i mirë për asgjë. Nuk ka aspak karakter të dobët, aq më pak mund të konsiderohet inferior ndaj të tjerëve.
Le të imagjinojmë dy njerëz që po kalojnë një gjendje të vështirë jete. Njëri prej tyre zhvillon depresion ndërsa tjetri jo. Paragjykimi i kulturës sonë do ta shtynte njeriun menjëherë të mendonte se personi që doli “i padëmtuar” është sigurisht “më i fortë”, ka “karakter”, ka “më shumë vullnet”: është e gabuar ta mendosh këtë.
Depresioni mund të prekë këdo, nuk është shenjë dobësie, brishtësie mendore, mungesë vullneti. Mbi të gjitha, nuk është preludi i çmendurisë! Janë thjesht paragjykime, por mbi të gjitha informacione të këqija… ose më keq, injorancë mbi këtë temë!
Depresioni është një gjendje që prek jo vetëm gatishmërinë, por edhe mendimet, ndjenjat, perceptimet, funksionet motorike dhe të gjithë individin. Ashtu siç i kushtojmë vëmendje dhimbjes që na shkakton një goditje të fortë ose një migrenë dhe nuk do të na shkonte kurrë në mendje ta shpërfillim atë, në të njëjtën mënyrë duhet të sillemi edhe me dhimbjen emocionale.
Ankthi… mund ta krahasojmë me një udhëtim të tmerrshëm me slitë
Ndjesitë që na bën të përjetojmë ankthi janë shumë të ngjashme me ato të shkaktuara nga një udhëtim me slitë: kush nuk është ndjerë keq? Por le ta përmirësojmë konceptin…. Jemi në një park argëtimi; ka një slitë të madhe që na tërheq dhe mbi të cilën vendosim të ngjitemi. Për ta bërë këtë, presim radhën tonë, të gjatë. Dita është shumë e nxehtë dhe dielli rreh me këmbëngulje në kokë, duke na shkaktuar dhimbje dhe shqetësime të rënda fizike. Ndihemi të lodhur dhe nuk duam më të hipim në karrocë, megjithatë hipim sepse për këtë arsye shkuam në park… për t’u argëtuar. Sapo hipim në karrocë, zemra jonë fillon të rrahë shumë shpejt, kokat tona fillojnë të rrotullohen me marramendje, karrocat fillojnë të lëvizin duke bërë kthesa 360º, ne zhytemi në një tunel të errët… Frymëmarrja jonë bëhet më e shpejtë dhe zemra na rreh më shpejt. Mendojmë se në çdo moment mund të kemi një goditje në tru.
Ndjesitë tona janë të çrregullta, diçka na shtyp në gjoks dhe na imobilizon, duke na bërë të paaftë të reagojmë. Nuk mund të mos mendojmë për gjëra negative. Bërtasim, qajmë dhe rënkojmë, por askush nuk na dëgjon, madje as ne veten. Do të donim të kërkonim të ndalonim gjithçka. Karroca jonë nuk frenon dhe vazhdon të lëvizë, pasi është programuar, si të tjerat, të bëjë xhiron e saj.
Depresioni: errësira e shpirtit
Shumë njerëz që vuajnë nga depresioni ndjejnë trishtim dërrmues, por anasjelltas, shumë të tjerë nuk ndjejnë asnjë emocion të veçantë. Përshkrimi më i mirë do të ishte një ndjenjë zbrazëtie dhe apatie. Dhe meqenëse depresioni shoqërohet shpesh me ankth, përvoja e shumë njerëzve është një tension i qëndrueshëm që vazhdon pa ndonjë arsye të dukshme.
Çfarë NUK është depresioni?
Depresioni ashtu si një njollë vaji zgjerohet gradualisht, duke çuar së pari në heqjen dorë nga aktivitetet e vogla dhe më pas duke përfshirë të gjithë jetën e përditshme në aurën e tij gri. Megjithatë, është e dobishme të kuptojmë se çfarë nuk është depresioni:
-Nuk është diçka për të cilën të kesh turp apo të ndihesh fajtor
-Nuk është një e metë karakteri
-Nuk është një shenjë dobësie, mungesë vullneti
-Nuk është e përhershme
Pra, çfarë është depresioni?
Pa përdorur termat e zakonshëm të diktuar nga literatura psikologjike, depresioni është kashta që vërshon vazon, një vazo tashmë plot situata dhe rrethana të ndërlikuara që kanë hapur një çarje dhe po na lodhin. Erich Fromm do ta përkufizonte kështu: “Depresioni nuk barazohet me pikëllimin; i dëshpëruari me të vërtetë do të falënderonte qiellin nëse mund të ndjente dhimbje. Depresioni është paaftësia për të ndjerë emocione. Depresioni është ndjenja e të qenit i vdekur ndërsa trupi është ende gjallë. Nuk është aspak e barabartë me dhimbjen dhe vuajtjen, me të cilat nuk ka asgjë të përbashkët. Personi në depresion është i paaftë të ndiejë gëzim, ashtu siç është i paaftë të ndjejë dhimbje.
Depresioni është mungesa e çdo lloj emocioni, është një ndjenjë vdekjeje që është absolutisht e paqëndrueshme për ata që janë në depresion. Është pikërisht paaftësia për të ndjerë emocione ajo që e bën depresionin kaq të rëndë për t’u përballuar”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
