Ky material është përgatitur enkas për t`ju ardhur në ndihmë mësimdhënësve, drejtuesve të shkollave dhe prindërve gjatë takimeve dhe bisedave me nxënësit dhe fëmijët e tyre në lidhje me epideminë që ka përfshirë në mënyrë globale përfshirë dhe vendin tonë të “koronavirusit), për të ulur sadopak ankthin, frikën dhe stresin. Nëpërmjet këtij materiali lexuesi i vëmendshëm do të arrijë që të:
Nga Prof.Assoc.proc. Doc.Dr.Ilia S.Larti
•Kuptojnë ankthin si një gjendje që shteron aftësitë e njerëzve për ta jetuar jetën dhe si atë duhet që minimizohet e kaluar atë
•Cilësojnë frikën si një kërcënim për jetën dhe veprimet që duhen bërë për ta hequr atë
•Përshkruajnë stresin si një ndikues që shkakton dhimbje psikologjike për një person që ka vështirësi të përballet me situatat e jetës të pazakonshme
•Vlerësojnë gjendjen e fëmijëve të stresuar dhe në ankth të cilët duan ndihmë dhe vëmendje nga aktorë të ndryshëm për t`i kaluar ato sa më lehtë dhe pa trauma
Në ditët e sotme, në kohët moderne, koncepte të tilla si “ankth”, “kam ankth”, një ndjenjë ankthi më vjen”, janë të zakonshme si pjesë e bisedave të përditshme që hasen rëndom në ambiente mjekësore dhe jo mjekësore si ato shoqërore, në shkolla, në punë, në televizion etj.
I.Kuptimi i ankthit si një gjendje që shteron aftësitë e njerëzve për ta jetuar jetën dhe si duhet ta minimizojmë atë..!
Çfarë është ankthi?
Ankthi është një ndjenjë e pacaktuar (e paqartë), tmerri ose frike, është një përgjigje ndaj stimujve të jashtëm ose të brendshëm që mund të shfaqen, si: preokupim konstant deri në vështirësi për t’u përqendruar, si gjendje emocionale (p.sh. irritabilitet) dhe si simptoma trupore (p.sh. tension muskulor, pamundësi për t’u qetësuar, lodhje ose probleme gjumi).
Shenjat që tregojnë se vuani nga ankthi
Nëse prireni të shqetësoheni, ka shumë mundësi ta keni konsideruar tashmë nëse vuani apo jo nga ankthi. Por predispozita për të menduar që bota do të rrënohet nëse grisni pa dashje këmishën që keni veshur në punë, nuk është detyrimisht e vetmja mënyrë për të kuptuar nëse keni ndonjë çrregullim të përgjithshëm me ankthin. Në fakt, ka shumë zakone të vogla të cilat më parë nuk do e kishit menduar që kanë lidhje me ankthin.
Sipas Health, është mëse normale të shqetësoheni një herë në kaq. Për shembull, të folurit në publik ose mungesa e stabilitetit financiar mund t’i bëjë njerëzit ankthiozë dhe kjo është normale të ndodhë. Për disa njerëz, nga ana tjetër, ankthi është kaq dominues, saqë u bëhet pjesë e jetës. Pavarësisht se të folurit me psikologun apo një doktor në lidhje me ankthin është hapi i parë drejt përpjekjeve, ka gjithnjë mënyra për të kuptuar nëse ankthi është në fakt shqetësimi juaj përpara se të keni lënë një takim, – raporton Living.
Nuk është shumë e lehtë të kuptohet nëse vuani nga ankthi, pasi ekzistojnë një sërë formash të tilla si, atak paniku, fobi, ankthi nga grupimet dhe nga ana tjetër njerëzit ankthiozë janë shumë-funksionalë. Por nëse keni një dyshim që mund të vuani nga ankthi, hidhuni një sy këtyre 9 zakoneve që në fakt janë shenja treguese. Nëse realisht ndiheni sikur keni nevojë të konsultoheni, lini një takim me mjekun.
1.Mos e lini frikën të drejtojnë gjërat që bëni çdo ditë
Sipas Reader’s Digest, të ndërtuarit të jetës sipas frikës tuaja është një ndër shenjat e ankthit. Ata që vuajnë nga ankthi ka shumë mundësi të mos e kuptojnë pasi ndërkohë po e ndërtojnë jetën në bazë të frikës së tyre. Ata nuk përpiqen të kuptojnë se çfarë i shqetëson apo i frikëson. Mund të ndihen mirë në përgjithësi, por në fakt shumë situata i shmangin, madje pa e kuptuar. Kështu fillon ankthi dhe vijon të shterojë aftësinë e njerëzve për ta jetuar jetën në maksimum.
2.Ndjeni simptoma fizike
Zakonisht, njerëzit e lidhin ankthin me çrregullime të shëndetit mendor siç mund të jenë: të shqetësuarit më shumë nga sa është e nevojshme, por ankthi mund të shfaqë edhe me simptoma fizike. Sipas Klinikës Mayo, simptomat e zakonshme të ankthit përfshijnë ritëm kardiak të shpejtë, djersitje të tepruar, dridhje të gjymtyrëve dhe shqetësime të aparatit tretës. Nëse përjetoni një nga këto shqetësime vazhdimisht, mund të keni një formë të padiagnostikuar të ankthit.
3.Përqendroheni në të qenit perfektë
Ata të cilët e kanë ankthin të lidhur me ndjenjën e perfeksionit, përgjithësisht kanë pritshmëri aspak realiste në lidhje me jetët e tyre. Sipas Psychology Today, ekziston një trekëndësh vicioz mes perfeksionizmit, ankthit dhe depresionit. Kjo është praktikisht, paaftësia për ta përfunduar një detyrë pasi kërkohet vazhdimisht që të jetë perfekt.
4.Vuani nga pagjumësia
Sipas një artikulli të Reader’s Digest, kur pagjumësia fillon të bëhet e rregullt, mund të shërbejë si shenjë identifikuese e ankthit. Megjithëse nuk është e pazakontë të kesh ndonjë natë të tillë herë pas here, pasi ndodh që të përjetojmë shqetësime të çfarëdoshme në jetë, pagjumësia kronike mund të jetë ndër zakonet treguese të ankthit.
5.Nuk arrini dot të qetësoheni
Disa njerëz thjesht shqetësohen, por paaftësia për t’u qetësuar është një shenjë e ankthit, sipas SheKnows. Nëse po shqetësoheni më shumë se zakonisht dhe nuk mundeni të qetësoheni më pavarësisht rrethanave, kjo do të thotë që ka një ndryshim mes të shqetësuarit dhe të përjetuarit të ankthit.
6.Kërkoni aprovim për gjithçka
Sipas një artikulli të Bustle, ata që vuajnë nga ankthi kanë nevojë që të tjerët t’i bëjnë të mendojnë në mënyrë racionale dhe për këtë arsye kërkojnë vazhdimisht aprovim. Tipikisht, personi ankthioz ka nevojë të kuptojë që është në rregull.
7.Shqetësoheni vazhdimisht në lidhje me faktin që jeni të shqetësuar
Na thuhet vazhdimisht që të vëmë mendjen në pune për zgjidhjen e problemeve, kjo është një shprehje tipike për të dalë nga situata. Por të qenurit i shqetësuar për faktin që jemi të shqetësuar është një shenjë e ankthit. Nëse harxhoni shumë kohë për të proçesuar këtë mendim atëherë realisht duhet të konsideroni shenjat e ankthit të mundshëm.
8.Keni sjellje obsessive
Sipas një artikulli të Health, disa njerëz që vuajnë nga ankthi mund të jenë diagnostikuar gjithashtu me OCD. Kjo ndodh kur mendimet tuaja obsesive shoqërohen edhe me veprime po aq obsesive, siç mund të jenë të menduarit të shprehjes “gjithçka do të jetë mirë” sërish dhe sërish ose të pastruarit pafund të duarve. Mund t’i vini re te vetja këto veprime.
9.Nuk ju mban vendi
Të reaguarit ndaj çdo zhurme të vogël mundet ndonjëherë të jetë shenjë e ankthit. Nëse ndiheni në këtë mënyrë edhe gjatë kohës suaj të relaksit, kjo mund të jetë një shenjë e çrregullimeve me ankthin.
I/a.Çrregulimet e ankthit
Janë një grup gjendjesh që kanë të përbashkët një tipar kyç, ankthin e shtuar, shoqëruar me përgjigje të sjelljes, emocionale, dhe fiziologjike. Ata që vuajnë nga çrregullime të ankthit mund të demonstrojnë sjellje të pazakonshme, si panik pa asnjë arsye, frikë të pajustifikuar ndaj objekteve ose situatave jetësore, veprime të përsëritura të pakontrolluara, ri përjetime të ngjarjeve traumatike, ose shqetësim dërrmues të pashpjegueshëm. Këta mund të përjetojnë shqetësim domethënës dhe me kalimin e kohës çrregullimi dëmton në mënyrë të spikatur rutinën e përditshme, jetën sociale dhe funksionin e përgjithshëm.
Ankthi sjell përgjigje të papërshtatshme të sjelljes, psiko-motore dhe fiziologjike, siç janë vështirësitë me të menduarin logjik, aktivitet motor të axhituar dukshëm dhe rritje të shenjave vitale. Për të qetësuar këto ndjenja parehatie, individi tenton të ulë nivelin e shqetësimit duke bërë sjellje të reja adaptuese ose shfaq mekanizma mbrojtës. Sjelljet adaptuese mund të jenë pozitive dhe të ndihmojnë personin: p.sh., përdorimi i teknikave imagjinare për të rifokusuar vëmendjen në një skenë më të këndshme, praktikimi i relaksimit pjesë pas pjese, që nga koka deri te maja e këmbës, frymëmarrje më të ngadalta dhe ulje të njëtrajtshme të tensionit muskulor. Përgjigjet negative ndaj ankthit mund të rezultojnë në sjellje jo të përshtatshme, siç janë: dhimbja e kokës, sindroma të tjera dhimbjeje dhe përgjigje të lidhura me stresin.
I/b.Si të veprosh kur fëmija jot është në ankth
Të gjithë ne kemi momente ku na kap ankthi, disa prej nesh i kanë edhe më të shpeshta këto momente. Por a mund të ndodhë kjo edhe tek fëmijët tanë? Ankthi është një pjesë normale kur rritesh, por nëse është në një gjendje intensive dhe të vazhdueshme patjetër që është e nevojshme që të trajtohet në mënyrë profesionale. Për fëmijët që kanë shqetësime mesatare ne po japim disa këshilla që vijnë nga The Child Mind Institute, vend ku ky artikull është publikuar.
1.Qëllimi nuk është të eliminosh ankthin, por të ndihmosh një fëmijë që ta menaxhojë atë.
Asnjë nga ne nuk dëshiron që të shohë një fëmijë të palumtur, por mënyra më e mirë që t’i ndihmojmë fëmijët që ta tejkalojnë gjendjen e ankthin nuk është që të shkëpusim prej tyre të gjitha gjërat që u shkaktojnë stres. Kjo bëhet në mënyrë që ata të mësojnë se si ta tolerojnë këtë gjendje që po kalojnë edhe kur ata janë në ankth. Si pasojë e kësaj ankthi do të ulet me kalimin e kohës.
2.Mos shmangni gjëra të caktuara vetëm se ato e bëjnë fëmijën nervoz.
Të ndihmosh fëmijët për të shmangur gjërat që kanë frikë, mund t’i ndihmojë ata që të ndihen mirë për një kohë të shkurtër, por e forcon më tepër ankthin e tyre në të ardhmen. Nëse një fëmijë nuk ndihet komod me situatën, atëherë ai mërzitet, fillon të qajë- jo se përpiqet që t’ju manipulojë por ashtu ndihet- zakonisht prindërit e nxjerrin prej andej dhe largojnë gjërat prej të cilave ka frikë. Në këtë rast ky fëmijë e ka mësuar këtë mekanizëm dhe ky cikël mund të përsëritet disa herë.
3.Shprehni pritshmëri pozitive por edhe realiste.
Nuk mund t’i premtosh një fëmije dhe t’i thuash se frikësimet e tij janë të pabazuara- që ai nuk do të dështojë asnjëherë asnjë test, që ai vetëm do të kënaqet duke bërë ski, apo se një fëmijë tjetër nuk do të qeshë me të gjatë kohës që ai po reciton. Por ti mund ta shprehësh besimin se ai ka për të qenë në rregull atë ditë, se do të jetë i aftë ta menaxhojë këtë situatë dhe nëse ai e përballon frikën e tij, niveli i tij i ankthit do të bjerë me kalimin e kohës. Kjo i jep atij besimin se pritshmëritë e tua janë realiste dhe se ju nuk do t’i kërkoni që të bëj diçka, të cilën nuk bën dot.
4.Respektoni ndjenjat e fëmijës, por mos u jepni atyre rëndësi parësore.
Është e rëndësishme që të dimë se vlerësimi nuk do të thotë gjithmonë që të biem dakord. Kështu pra, nëse një fëmijë është i terrorizuar se do të shkojë te doktori, nuk është mirë që ta zvogëloni frikën e tij, por as ta zmadhosh shumë atë. Duhet ta dëgjoni fëmijën dhe të jeni empatik, ta ndihmoni që ta kuptojë se përse është aq në ankth dhe ta inkurajoni duke i thënë se ai mund të përballet me frikën e tij. Mesazhi që ju duhet të dërgoni është ky “ Unë e di që t’i je i frikësuar dhe kjo është në rregull. Unë jam këtu dhe do të ndihmoj që ta kalosh këtë.”
5.Mos bëni pyetje orientuese.
Inkurajoni fëmijën tuaj, që të flasë për ndjenjat e tij, por mos bëni pyetje orientuese si: “A je në ankth për këtë testim? A je i shqetësuar mbi këtë detyrë? Në mënyrë që të evitoni ciklin e ankthit, mund të pyesni pyetje të hapura: “Si po ndihesh në lidhje me këtë detyrë?
6.Mundohuni që të krijoni një model të shëndetshëm për menaxhimin e ankthit.
Ka shumë mënyra që ju mund të ndihmoni fëmijët që të përballen me stresin, duke i lënë ata që të shikojnë sesi ju vetë përballeni me ankthin. Fëmijët i kapin në ajër situatat dhe ata do të mësojnë nga ju nëse ju i thoni në telefon një miku që nuk po e duroni dot më stresin apo ankthin. Nuk po themi që të pretendojmë se ne nuk kemi stres apo nuk ndihemi në ankth, por lërini fëmijët të dëgjojnë ose të shohin se ju po e menaxhoni atë në mënyrë të qetë, po e toleroni këtë gjendje dhe po ndiheni mirë që po e kaloni atë.
I/c.Këshilla për ta ndryshuar ankthin tuaj përgjithmonë
Shkoni drejt një jete më të lumtur dhe më të shëndetshme me këto strategji qetësuese.
Ju mund të lexoni të gjitha këshillat anti-ankth në botë, por asnjë nga këto nuk ka rëndësi nëse nuk veproni. Në mënyrë që të ndihesh më i relaksuar, të flesh gjumë natën dhe të vendosësh energji në atë që ka rëndësi, duhet të ndalosh së humburi kohë në detyra që nuk kanë rëndësi.
Deri në fund të këtij artikulli, jeta juaj mund të bëhet pafundësisht më produktive. Pjesa juaj është që të angazhoheni në 15-60 minuta në ditë dhe të merreni me disa nga 22 pikat në vijim.
Sa më shumë që kryeni, aq më mirë do të ndiheni.
Ju ndoshta jeni njohur me disa prej këtyre strategjive të ankthit. Por nëse ju përjetoni mendime garimesh, shtrëngimi në gjoks dhe gulçim, nuk i keni bërë të gjitha.
Anti ankthi #1: Filloni… të merrni frymë thellë
Nëse nuk jeni të fokusuar në mënyrën se si të qetësoni trupin tuaj nëpërmjet frymëmarrjes së ngadalshme dhe të qëllimshme të barkut, jeni duke humbur. Frymëmarrja e thellë është falas, veprim i pavarur dhe i lehtë për t’u zbatuar.
Uluni me sytë mbyllur dhe kthejeni vëmendjen tuaj në frymëmarrjen tuaj. Merrni frymë natyrshëm, mundësisht përmes hundës, pa u përpjekur për të kontrolluar frymën tuaj.
Jini të vetëdijshëm për ndjesinë e frymëmarrjes teksa hyn dhe i lë vrimat e hundës. Vendosni një dorë në bark dhe tjetra në gjoks. Dora në barkun tënd duhet të futet ashtu si thithni, dhe lëvizni jashtë si nxirrni.
Përqendrohuni në frymën tuaj dhe harroni gjithçka tjetër. Mendja juaj do të jetë shumë e zënë dhe mund të mendoni se meditimi po e bën mendjen tuaj më të zellshme, por realiteti është se po bëheni më të vetëdijshëm se sa e zënë është mendja juaj.
Rezistojuni tundimit për të ndjekur mendimet e ndryshme kur ata lindin dhe përqendrohen në ndjesinë e frymës. Nëse zbuloni se mendja juaj ka humbur dhe po ndjek mendimet tuaja, menjëherë kthejeni atë në frymëmarrje.
Përsëriteni këtë sa herë që është e nevojshme derisa mendja juaj të vendoset në frymëmarrje.
Mos prisni për të filluar frymëmarrjen e barkut. Sa më shpejt ta bëni këtë një zakon të përditshëm, aq më shpejt do të ndiheni të relaksuar.
Kur të zbatosh frymëmarrjen e barkut, fillon dita nga fillimi. Më mirë akoma, nuk po humbisni kohë duke u shqetësuar për të ardhmen, ose duke përjetuar të kaluarën.
Anti ankthi #2: Meditoni në vend që të mjekoheni
Qetësia është një punë e brendshme. Jepini vetes dhuratën e qetësisë dhe filloni ditën me dhjetë minuta vetmi dhe energji pozitive. Mendoni të qetë, të matur dhe të hapur, dhe aktivitetet tuaja të përditshme do të korrespondojnë.
Anti ankthi #3: Praktikimi i vetë kujdesit
Bëni një masazh, një mani-pedi, ose një prerje flokësh. Asgjë nuk është më e mirë se një trup i mirëmbajtur si një shkëlqim seksi dhe i shëndetshëm.
Nëse paratë janë të pakta, kërkoni një sallon zbritjeje ose një shkollë stërvitore, e cila ofron shërbime cilësore për njerëzit me buxhet. Pra, ata nuk e shërbejnë çajin me karamele menteje në një tabaka argjendi – mbyllni sytë tuaj dhe imagjinoni shërbimin me pesë yje ndërsa ju merrni kujdesin që ju meritoni.
Anti ankthi #4: Eliminimi i sodës
Nëse jeni mësuar të pini soda në 3:00 pasdite, ndërrojeni atë me një çaj jeshil qetësues. Jo vetëm që kafeina ngre sistemin qendror nervor, gjithashtu shton vitamina dhe minerale në dietën tuaj dhe bën kërdi në buzëqeshjen tuaj. Dhëmbët bëhen të ndjeshëm ndaj dëmtimit kur niveli i acidit të pështymës tuaj bie nën një pikë të caktuar.
Nëse pini sodë tërë ditën, shtresat e jashtme të dhëmbëve tuaj fillojnë të humbasin mineralet dhe formulat e kreavitetit. Shumë plane dentare nuk mbulojnë kanalet rrënjësore, plus që do të përfundoni me një faturë të madhe.
Anti ankthi #5: Hiqni “yndyrën” nga buxheti juaj
Stresi financiar është një arsye e zakonshme që njerëzit më kontaktojnë për psikoterapi. Borxhi do t’ju mbajë zgjuar gjatë natës dhe do të kontribuojë në ndjenjat e vetëbesimit dhe mungesës së shpresës. Merreni përgjegjësinë për financat tuaja dhe ndaloni shpenzimet për gjërat jo-thelbësore.
Ndiqni shpenzimet e përditshme për një javë ose dy dhe vendosni se ku mund të shkurtoheni. Vini re artikujt që grumbulloni pa ndonjë qëllim të caktuar.
Të eliminuarit e mundshëm:
Fikni TV tuaj kabllor;
Kontaktoni kompaninë tuaj të sigurimit të makinës, kompaninë tuaj të pajisjes celulare, ose kompaninë tuaj të kartës së kreditit dhe pyetni nëse ata do të reduktojnë faturën tuaj;
Anuloni leximin e gazetave me lajme te rëndomta, lexoni ato gazeta dhe revista qe te edukojnë dhe te argëtojnë e te shplodhin sidomos ato qe kane tregime dhe poezi te bukura.
Anti ankthi #6: Largohuni nga rrëmuja
A keni menduar ndonjëherë se sa kohë është e humbur kur ju nuk mund të gjeni çelësat e makinës suaj, apo atë kutinë Epson 400 të bojës?
Shanset janë që ju keni shumë gjëra të cilat bllokojnë hapësirën tuaj të jetesës.
Provoni këtë truk organizimi të shpejtë:
Zgjidhni një sirtar, kabinet ose dollap;
Kategorizoni gjërat që nuk i përdorni;
Bëni tre shtylla për:
- a) Sendet për të hedhur,
- b) Artikujt për të dhuruar, dhe
- c) Artikujt për të shitur;
Mbani një inventar të shitjeve dhe përdorni paratë për të.
Anti ankthi #7: Planifikoni një udhëtim ditor
Kur kaloni kohë në natyrë, ju i jepni mendjes dhe trupit tuaj një ndërprerje shumë të nevojshme nga rutina që ju bën të kërkoni gjëra në Google si “Si të shpëtoheni nga ankthi”, në radhë të parë.
Shanset nuk janë të rëndësishme se ku jetoni, brenda një çasti ka një vend të qetë, interesant dhe simpatik.
Anti ankthi #8: Shkoni herët në shtrat
Kjo mund të tingëllojë e pamundur nëse ju jeni mësuar të qëndroni deri vonë për të kapur listën e gjërave që janë për t’u bërë. Por kjo është diçka që DUHET bërë.
Privimi i gjumit është një shkaktar i madh ankthi. Gjumi i parehatshëm mund të përforcojë reagimet paraprake të trurit, duke rritur nivelin e përgjithshëm të ankthit, sipas hulumtimit.
“Ne të gjithë kemi ankth paraprirës,” shpjegon studiuesi Fugen Neziroglu. “Duke pasur nivele të moderuara të ankthit për të bërë mirë është e rëndësishme, por mund të jetë shkatërruese kur fillon të ndërhyjë në jetën tuaj”. Është e pamundur të kemi një funksionim të shëndetshëm emocional pa gjumë të mjaftueshëm.
Mos e lini gjumin e mesnatës me shpresën për ta kompensuar deri në fundjavë. Minuta e papërdorur e gjumit nuk rikuperohet.
Anti ankthi #9 Zgjohuni 15 minuta më herët
Ashtu si shumica e njerëzve të shqetësuar, ju ndoshta po nxitoni në mëngjes dhe duke bërtitur te të gjithë familjarët tuaj, “Nxitoni! Do të bëhemi vonë!”
Zgjohuni ngadalë dhe përgatiteni veten për një ditë të relaksuar përpara. Nëse filloni të shqetësoheni për listën e detyrave, merrni frymë thellë dhe mendoni, Ka mjaft kohë.
Anti ankthi #10: Përdoreni lavenderin tuaj!
Vaji lavender ka shumë veti shëruese dhe mund të përdoret si një ilaç natyral për të reduktuar ankthin dhe kushtet e tjera nervore. Ka shumë mënyra për të inkorporuar livando në paketën tuaj të mjeteve të qetësisë:
Shto vaj esencial livando në ujin tuaj të banjës për një banjë qetësuese. Përdorni ujë të mbushur me gjethe livando për të zbutur nyejt e dhimbshme dhe muskujt;
Bini në gjumë më shpejt kur të shtoni disa pika në një ind dhe vendin nën jastëkun tuaj;
Përdorni livando në një shpërbërës vaj për të ndihmuar me pagjumësinë. Era e ëmbël pyjore e vajit të livandës ju ndihmon të bini në gjumë dhe të qëndroni në gjumë;
Për dhimbje koke, përdorni vaj livando në një top pambuku ose majat e gishtave tuaj dhe masazhoni ngadalë në tëmthat tuaj. Era do t’ju qetësojë ndërsa vaji lehtëson dhimbjen tuaj;
Lavenderi përdoret në masazh aromaterapeutik si relaksues i muskujve. Si vaj masazhi në lëkurë dhe në nyjet e muskujve pasmë dhe për të zvogëluar spazmat;
Lavender mund të përdoret si një ekpektorant. Ajo thyen mukozën nga bllokimet e hundës dhe gjoksit që sjell një e ftohur;
Aplikoni vaj livando për të ndihmuar me menaxhimin e dhimbjes, sidomos pas një stërvitje, një sesion terapie, ose kirurgji.
Anti ankthi #11: Ulja e kafeinës, sheqerit dhe ushqimeve të përpunuara nga dieta juaj
Kafeina mund të shkaktojë palpitacione në zemër nëse pihet shumë. Kafeina gjithashtu mund të shkaktojë sulme paniku ose ankthi, veçanërisht nëse keni një çrregullim ankthi. Hipoglikemia, ose sheqeri i ulët i gjakut, gjithashtu mund të shkaktojnë palpitacione.
Sheqeri vepron si stimulues i veshkave dhe mund të shkaktojë ankth ose madje edhe sulme paniku. Ushqime të tjera përfshijnë ato që përmbajnë produkte të miellit të rafinuar dhe madje edhe grurë pasi që kjo shkakton inflamacion.
Përveç kafeinës dhe sheqerit, alergjitë e ushqimit janë një faktor i madh kontribues në sistemin tuaj nervor tepër aktiv. Bëni këtë hap së bashku me: #12 …
Anti ankthi #12: Forca që ka ngjyra jeshile!
Ushqimi ndikon në ankth. Një gotë në mëngjes me lëng jeshil mund të të çojë në qetësi shpirtërore
Për një mënyrë të ndryshme dhe të shijshme për të marrë perimet tuaja të përditshme provoni këtë recetë: Kombinoje një banane ose mollë jeshile, një grusht kale, xhenxhefil , feta kastraveci, disa kube akulli dhe një gotë uji në një shtrydhëse frutash e perimesh. Për proteinat e shtuara, shtoni një vezë, kos, arra, ose pluhur proteinash.
Anti ankthi #13: Dije se ndjenjat nuk janë fakte
Një nga punët më të vështira të një psikoterapisti është të bindësh klientin tuaj të shqetësuar që ndjenjat e vetëvlerësimit të ulët, fajit dhe turpit nuk janë të sakta. Mendimet negative shkaktojnë ndjenja negative. Kjo është e ndërlikuar për shkak se shumë nga mendimet tona negative janë automatike, thellësisht internalizuar dhe rrënjosur në nënvetëdije.
Bëni këtë së bashku me # 14 …
Anti ankthi #14: Sfida negative e besimeve thelbësore
Mos harroni se mendimet paraprijnë ndjenjat. Mendimet negative çojnë në emocione negative, të cilat çojnë në sjellje negative. Për shembull:
Jocelyn zgjohet dhe menjëherë mendon, unë do e lë pa bërë prezantimin në PowerPoint sot. Dua të qëndroj në shtrat gjithë ditën;
Ajo ndihet e pamotivuar, nervoze dhe e ngadaltë;
Ajo acarohet me fëmijët e saj kur nuk vishen aq shpejt sa duhet.
Si ta sfidoni gjendjen tuaj negative:
Shënoni mendimet tuaja periodikisht. Kushtoni vëmendje kur ndjeheni të stresuar;
Shkruani ndjenjat që shoqërojnë mendimet. Mendoni si përgjigje me një fjalë si të frustruar, të zemëruar, të pavlerë dhe të mundur, etj;
Sfidoni realitetin. Kjo është e vështirë sepse ne synojmë të mos kemi objektivitet për të vërtetën. A ka prova që nuk e meritoni atë promovim të punës? A jeni shkarkuar për shkak të performancës së ulët të punës?
Nëse angazhoheni për të regjistruar mendimet dhe ndjenjat tuaja të përditshme, së bashku me testimin e realitetit, do të shihni se shumë nga ndjenjat tuaja negative janë krijuar në mendjen tuaj dhe jo në realitet.
Lajm i mirë është që ju keni krijuar mendimin negativ dhe mund ta shkatërroni atë.
Anti ankthi #15: Praktikoni mirënjohjen
Sado e keqe është situata juaj, gjithmonë është dikush në një situatë më të vështirë.
Lexoni një kapitull të kërkimit të njeriut për kuptimin nga Viktor Frankl, ose shikoni titullin e gazetës ditore. Ji mirënjohës që jeta juaj nuk është tregimi i ditës.
Bëni një shënim mendor për gjërat pozitive në jetën tuaj. Mos harroni se gjithçka në jetë është e përkohshme – e mira, e keqja dhe e shëmtuara.
Anti ankthi #16: Merrni disa përgjegjësi
Nëse jeni mik/e me Neli Nervozen ose Alen Ankthin, vendosni energjinë tuaj për përdorim të mirë. Premtoni të punoni në mënyra më të shëndetshme për të përballuar ndjenjën e stresit.
Si të realizoni llogaridhënien tuaj:
Ndani këtë burim me një mik;
Zgjidh disa strategji që rezonojnë me të dy;
Bëni një plan për të thirrur njëri-tjetrin kur jeni larguar;
Lëvdoni kur bëni ndryshime pozitive;
Hapeni një grup në Facebook dhe vendosni këshilla të rregullta për të ulur stresin dhe ankthin;
Anti ankthi #17: Merrni pjesë në një mbledhje sociale (edhe nëse nuk doni)
Nëse jeni të prirur për ankthin social, është e rëndësishme të bëni kohë për socializim. Është e ftohtë të jesh introvert, por e dimë se jetojmë në një univers që sillet rreth lidhjes me të tjerët.
Anti ankthi #18: Programoni një provim fizik për të përjashtuar një gjendje mjekësore për ankthin tuaj
Nëse ankthi juaj ka rënë kohët e fundit, ose nëse keni qenë më parë në gjendje të përballeni me jetën, dhe tani jo aq shumë, mjeku juaj mund të përcaktojë nëse ka një gjendje mjekësore përgjegjëse për ankthin tuaj. Kërkoni një panel gjaku dhe jini të ndershëm në lidhje me simptomat tuaja.
Anti ankthi #19: Programoni një vizitë me një terapist
Askush nuk meriton të ndihet keq. Një profesionist i kualifikuar i shëndetit mendor është betoni juaj më i mirë nëse ankthi juaj është i padurueshëm.
Kërkojuni një shoku ose kolegut të besueshëm për një referim, ose përdorni drejtoritë e Psikologjisë sot për një terapist në zonën tuaj.
Anti ankthi #20: Ushtrime, ushtrime, ushtrime!
Ushtrimi është mjeti anti-ankth i natyrës. Përveç pastrimit të mendjes, duke gjuajtur endorfinë dhe duke ju ndihmuar të flini mirë gjatë natës, studiuesit kanë gjetur se individët që ushtrohen energjikisht dhe rregullisht kanë qenë 25 për qind më pak gjasa për të zhvilluar një çrregullim ankthi brenda pesë vjetësh.
Anti ankthi #21: Pranoni ankthin tuaj
Nëse keni trashëguar “genin e ankthit” nga prindërit tuaj, ose stili i jetës tuaj, ose të dyja, pranoni ankthin tuaj në vend që ta luftoni atë.
Nuk ka të bëjë me rrotullimin dhe heqjen dorë. Kuptoni se duhet të punoni shumë çdo ditë për të sjellë qetësi në mjedisin tuaj.
Mbani mend se ka gjithmonë opsione në jetë, dhe ekzistojnë më shumë fatkeqësi sesa të jeni të ndjeshëm ndaj ankthit.
Anti ankthi #22: Kontrolloni këtë burim online
“Shërimi holistik për ankthin” është një kurs dixhital 28-ditor me video, meditime në Mp3, printime PDF të shkarkueshme dhe burime të tjera të lehtësimit të ankthit.
Çelësi për të bërë veprimet e mësipërme është konsistenca. Ju jeni eksperti i jetës suaj. Zgjidhni ato që punojnë më mirë për ju dhe bëni një tentativë.
II.Përshkrimi i frikës si një kërcënim për jetën dhe veprimet që duhen bërë për ta hequr atë.
Çfarë është frika?
Ankthi dallon nga frika. Frikë do të thotë të ndihesh i trembur, ose i kërcënuar nga stimuj të jashtëm, qartësisht të identifikueshëm, që përfaqësojnë rrezik ndaj personit. Ankthi problematik, në krahasim me shqetësimin normal, është më intensiv dhe më i vështirë për t’u kontrolluar, ai bëhet gjymtues, ose thënë ndryshe jo produktiv, pengesë në aktivitetin e përditshëm.
II/a.5 hapat për të mposhtur “frikën”!
Frika është emocion normal, por nuk duhet të ju mbajë të shpërqëndruar në të vërtetë, mund të ju ndihmoj të arrini qëllimet, merrni guximin të përdorni frikën si motivim.
Një e vërtetë interesante: A e dini së nuk jeni ndryshe nga të tjerët në nivelin profesional. E vërtetë. Nuk e kam fjalën për trupin tuaj, aftësitë tuaja apo sa i talentuar jeni. E kam fjalën për mënyrën se si jeni i komponuar, përtej punës së zemrës, mushkërive, dhe trurit që të gjithë i kemi. Në nivelin psikologjik, të gjithë i ndajmë tiparet më lartë që funksionojnë nën hijen e mendjeve dhe zemrave tona. Ky funksionim është frika.
Në parahistori, frika na ka mbajtur neve në buzë të gjuetisë, dhe pastaj ka shkuar në rraskapitje kur kemi takuar bishën ballë për ballë. Ose vraje, ose je i vrarë. Sot, kur hyjmë në zyrën ku mbahen mbledhjet në një kompani, për bë mbajtur një prezantim, ato impulse te njëjta shtyjnë emocionet e njëjta të cilat lëvizin në trup. Tani këto krijesa të frikshme janë të maskuara nën rroba të mira, dhe teksa ndjekin prezantimin tuaj, vazhdimisht kanë të vendosur gishtat ne iPad-ët e tyre.
Pa marrë parasysh moshën, prejardhjen gjenetike, edukimin, apo shkollimin, frika ju shtyn më shumë se çfarë bëni. Mund edhe të diktojë një pjesë të mirë të jetës tuaj. Frika është e fuqishme, dhe mund të ju bëj dikushin apo t`ju rrëzojë plotësisht. Dhe përderisa tingëllon e tmerrshme, duke u pajtuar më frikën është një hap I rëndësishëm për të tejkaluar ate. E di që moti këtë gjë.
II\b.A është frika katalizator prej natyrës apo një sistem i frenimit automatik?
5 hapat që mund të tejkaloni frikën në mënyrën më të mirë të mundshme.
1)Identifiko dhe prano atë
Frika nuk do të zbehet – duhet të merrni një vendim me vetëdije për ta mposhtur frikën. Është betejë në mes teje kundër vetvetes. Armatoseni vetveten duke kuptuar rëndësinë e ankthit tuaj.
Nëse është një jetë e re për ju, mësim i ri, ose vetëm një frikë e moçme e panjohur, shkruajeni dhe pranoni ate. Në vend se ta shikoni frikën si një të errët negative, përdoreni si një arsye për të mbushur bateritë. Papritmas, ju do ta kuptoni që keni menduar se mali me luan, nuk është asgjë më shumë se një shtëpi më mace.
2)Bëhuni gati për t’u turpëruar
Shumica ë psikologëve do të ju tregojnë se frika dhe turpi shkojnë dorë më dorë. Lidhja juale personale me këto dy lloje te emocioneve mund të diktojnë tërë jetën tuaj.
Çfarë lidhje ka kjo me fitnesin? Frika për të dështuar është e lidhur drejtpërdrejt me ndjenjat e turpit, dhe sa më shumë që brengoseni që do të dështoni, do të keni më shumë ankth në jetën tuaj. A po ju duket e njohur? Arsyeja numër 1 që shumica e njerëzve nuk vazhdojnë me ndryshimin e jetës së tyre është se frikohen nga dështimi. Ata e marrin dështimin si goditje të rëndë për mirëqenien e tyre. Ata nuk kalojnë mirë një ditë në palestër, dhe nuk shkojnë herën tjetër, duke mos i ndenjur gati dietës për të cilën janë zotuar se do ta mbajnë, dhe do të dorëzohen duke ju kthyer gjërave të mëparshme.
Dëshirojmë të nënvizojmë fuqitë tona dhe të ulin dobësitë tona. Të ushtruarit e muskujve më pak të ushtruar, ose përpjekja për të ushtruar, mund te nxis ndjenja të turpit, kështu që ju tentoni ta shmangni atë.
Sa herë keni menduar për tentimin e bërjes së ushtrimeve të reja vetëm pse duke qesharak duke bërë ushtrimet e njëjta, dhe dukeni se jeni të gjykuar, që po i bëni gabim? Unë kam hasur në kësi raste. Një gjë e di, se duhet të bëj zgjatje të muskujve çdo ditë.
Frika dhe turpi luajnë një rol të madh në ate se si njerëzit ushtrojnë, mbajnë dietë, dhe jetojnë jetët e tyre. Mënyra e vetme për ti ndal këto emocione që janë të dëmshme për ju dhe qëllimet tuaja është të kuptoni se si janë te lidhura, kujtoni format që ato ju kanë krijuar në jetën tuaj, dhe vazhdimisht mos i lejoni që të ju kontrollojnë.
3)Largoni patericat dhe kërceni pengesat
A e njihni ndokënd që vazhdimisht ankohet, nuk pajtohet me mendimet e juaja për zgjidhjen e problemeve të atyre personave, dhe ka një listë të arsyetimeve për sjelljet e tyre jo të duhura?
Tentoni ta mbani vetën larg nga këta persona, dhe çka është më e rëndësishme, mos u bëni po ai person. Ata persona, janë shembulli më i mirë që ju pengojnë në vend së të shërbejnë si forcë ndihmuese.
Mos kaloni kohë me njerëz që nuk janë në të njëjtën faqe me ju. Më keq, mos lejoni që dikush të ju tërhek prapa me njerëzit që përdorin frikën si sfidë për ndryshimet e fuqishme personale.
Frika është një gurë dhe besimi juaj është i mprehtë. Sulmo, jep shkëndija, dhe lejo që flakën në ju që të ndriçojë rrugën për të tjerët në vend se së kallni shtëpinë tuaj për brenda. Keni mundësinë të jeni shembull, përdoreni mirë.
4)Përgatituni të mundni frikën…i vetmuar
Sikur që bëni pas diçkaje, frika juaj është diçka që ju duhet të merrni përgjegjësinë për ta kontrolluar. Askush tjetër nuk mund ta bëjë këtë gjë për ju. Sikur që ju s’mund të jeni në planet serioze të dikujt tjetër, as ai dikush tjetër nuk mund të jetë shpëtimtari juaj nga frika. Njerëzit mund të ju përkrahin, por ju merrni vendimin për të luftuar me vetveten.
5)Nuk jeni vetëm në të njëjtën kohë
Përderisa ju mund të vrisni dragonj vetëm, mbani në mend që ju nuk jeni vetëm në atë se si ndjeheni. Frika është plotësisht emocion standard njerëzor. Ndaluni së frikuari duke përjetuar atë. Një nga mësimet me të mëdha që mund të mësoni si person, posaçërisht kur përpiqeni të arrini qëllimet tuaja, është se frika duhet të shërbej si një forcë shtytëse e jo si një strehë për të ju bërë të ndjeheni keq.
Është një përpjekje dhe proces i mësimit, por aftësia për të shikuar prapa aty ku keni filluar dhe thoni se “mbi të gjitha e keni arritur” është e fuqishme. Frika mund të ju bëj të ndryshoni, ose mund të ju mbyll në kafaz. Mund të bllokoheni ndonjëherë nga frika, por në ato momente mendoni mirë dhe përfitoni nga forca që keni.
Dallimi i vetëm mes juve dhe dikujt që e keni ideal, është aftësia e tyre për të shëndruar frikën në një katalizator për ndryshim. Ju mund të ja bëni njësoj. Ju keni çelësin brenda për të çliruar vetveten nga zinxhirët e frikës në të cilën jeni dëmtuar. Ju jeni i vlefshëm.
III. Përshkruajnë stresin si një ndikues që shkakton dhimbje psikologjik për një person që ka vështirësi të përballet me situatat e jetës të pa zakonshme
Ç’është stresi?
Stresi psikologjik i referohet reagimeve emocionale dhe fiziologjike që përjetohen kur një individ përballet me situata në të cilat kërkesat shkojnë përtej mundësive për t’i përballuar. Stresi është një tip i dhimbjes psikologjike dhe ndodh kur një person ka vështirësi të përballet me situatat e jetës, problemet dhe qëllimet e tij. Çdo njeri e përballon stresin ndryshe nga një tjetër: dikush mund të zbavitet me një situatë që një tjetër do ta përjetonte me mjaft shqetësim. P.sh., shumë njerëz e konsiderojnë të folurën në publik si mjaft të sikletshme, por për mësuesit dhe aktorët është një eksperiencë e përditshme, madje e këndshme. Martesa, fëmijët, aeroplanët, gjarpërinjtë, puna e re, shkolla e re dhe largimi nga shtëpia, janë shembuj të ngjarjeve që sjellin stres. Nivele të ulëta stresi mund të jenë të dëshiruara, të dobishme madje dhe të shëndetshme. Stresi pozitiv apo mbistresi p.sh., ndihmon të përmirësohet përformanca e një notari. Ky stres luan një rol motivues, përshtatës dhe nxit një reagim më të drejtë ndaj ambientit.
Disa mënyra për të menaxhuar stresin dhe për të rritur paqen brenda vetes
A je vazhdimisht i ngarkuar? I mbi lodhur? I stresuar? A janë këto fjalët që e përshkruajnë mënyrën sesi ndiheni për jetën? Nëse është kështu, duhet të dini se nuk jeni vetëm. Dhe me ndihmën e Zotit mund të ndryshosh perspektivën dhe ta kalosh situatën tënde. Nuk ka rëndësi se çfarë po ndodh me ty, ti mund të kesh një jetë në Krishtin të mbushur me paqe dhe gëzim.
Kur u ngrite këtë mëngjes, me shumë mundësi ti ke marrë disa vendime. Ti ke vendosur se sa herë ta shtysh alarmin përpara se të ngrihesh nga shtrati. Ti ke vendosur për veshjen tënde. Ti ke vendosur se sa filxhan me kafe do të pish. Por ka disa vendime të tjera që nuk i ke marrë ( edhe pse do të doje shumë që të mund t’i merrje).
Kur u ngrite këtë mëngjes, a e zgjodhe dot se si do të ishte moti sot?
A e vendose ti nëse do të kishte pak apo shumë trafik përgjatë rrugës për në punë?
A ke mundur të zgjedhësh se si do të jetë humori i bashkëshortit tënd apo i kolegëve të tu të punës?
Duket se këto janë pyetje pa kuptim. Askush nga ne nuk mund t’i marrë këto vendime. Nëse do të mund ta bënim këtë temperaturat do të ishin disa gradë më shumë, trafiku do të ishte më pak i rënduar, lajmet do të ishin mbushur me histori pozitive që të bëjnë të ndihesh mirë dhe bashkëshorti e miqtë tanë do të ishin gjithmonë në një gjendje shumë të mirë emocionale.
Duket fantastike apo jo?
E vërteta është se ne nuk mund të marrim asnjëherë të tilla vendime të jashtme që nuk varen nga ne, por kjo nuk do të thotë se ne jemi viktima të rrethanave tona. Ne ndoshta nuk mund të zgjedhim se çfarë ndodh në ambientet përreth nesh, por patjetër që ne zgjedhim mënyrën sesi përgjigjemi ndaj kësaj gjëje. Dhe vendimet që ne marrim ditë pas dite fillojnë edhe përcaktojnë atë lloj jete që ne kemi. Ti mund të marrësh vendime dhe mund të marrësh hapa, që të ndryshosh mënyrën sesi i sheh rrethanat e tua dhe se si ti u përgjigjesh atyre.
Mendoje kështu:
Nëse është duke rënë shi jashtë, ti mund të merresh me disa nga punët që janë lënë pas dore brenda në shtëpi.
Nëse trafiku është i rënduar në rrugën që ndjek zakonisht, mund të zgjedhësh një tjetër rrugë për të kaluar.
Nëse miku yt është në një gjendje të tmerrshme, ti mund ta ndihmosh duke e ngritur atë shpirtërisht e duke e inkurajuar atë, në vend që të lesh gjendjen e tij të të ndikoj ty. Pra për të krijuar një përkufizim për të gjithë çfarë përmendëm më lartë “ Edhe pse nuk mund të kontrollosh situatën me të cilën përballesh, mund të kontrollosh mënyrën sesi përballesh me të.” Ja cilat janë disa nga mënyrat për ta realizuar këtë.
Hapi yt i parë për të menaxhuar stresin
Nëse ndihesh vazhdimisht shumë i ngarkuar apo në stres dhe nuk arrin të kuptosh se cila është arsyeja, fillo që të bësh përditë disa rrëfime biblike. Në vend që të ngrihesh përditë edhe të nisësh e të thuash se sa keq që janë gjërat, nise çdo ditë duke deklaruar Fjalën e Zotit dhe premtimet e Tij për jetën tënde.
(Romakët 8:37)
Por në të gjitha këto gjëra ne jemi më shumë se fitimtarë për hir të atij që na deshi.
Zoti do të sigurojë për të gjithë nevojat e tua.
Vini re zogjtë e qiellit: ata nuk mbjellin, nuk korrin dhe nuk mbledhin në hambarë; megjithatë Ati juaj qiellor i ushqen. A nuk vleni ju shumë më tepër se sa ata? ( Mateu 6:26)
Unë mund të bëj gjithçka me anë të Krishtit që më forcon. ( Filipianët 4:13)
Nëse financat tuaja janë një burim i vazhdueshëm stresi për jetën tonë, vendosni që të krijoni një buxhet ( ose rivlerësoni buxhetin tuaj). Çfarë mund të jetë diçka praktike që ju të mund ta zgjidhni problemin? Shkurto një shpenzim që mund të jetë luks dhe jo një nevojë. Kërko për një mënyrë se si të bësh disa para shtesë. Pyet dikë që është i zoti me financat që të shoh buxhetin tënd dhe të të japë disa sugjerime.
Nëse është dikush që po rrit nivelin tënd të stresit duke lënduar vazhdimisht ndjenjat e tua – bëni diçka të këndshme për ta – dërgoni këtij personi një kartolinë të këndshme, mund t’u blini një vakt, u thuaj diçka që vlerësoni tek ta, ose filloni që të luteni për ta në mënyrë të rregullt. Duke bërë këto gjëra të vogla, ti po ndërmerr hapat e besimit dhe po i bindesh urdhërimit të Zotit për të dashur armiqtë e tu.
Nëse është një problem me shëndetin ai që po vazhdon të të shqetësojë dhe të ul motivimin, fillo një rutinë ushtrimesh. Mos nxirr më justifikime. Lër një hapësirë kohore për t’u ushtruar çdo ditë. Në vend që të nxirrni justifikime, bëni një plan… dhe i qëndroni këtij plani. Ndoshta mund të mendosh se thjesht nuk ke energjinë e mjaftueshme për ta bërë këtë. se ndihesh shume keq, apo shumë i lodhur. Por shpesh, kur fillojmë të ushtrohemi ndihemi më mirë. Të ushtrohesh kërkon energji, por të jep më shumë energji se të merr.
Nëse detyrat në punë kanë shumë ngarkesë dhe të shkaktojnë që të ndihesh i mbingarkuar, bëj diçka për këtë. Delegoni disa prej detyrave dikujt tjetër, rivlerësoni sistemin tuaj të punës apo flisni me shefin tuaj. ( Kjo është e rëndësishme sepse shefi mund të mos e kuptoj aspak se sa jeni duke punuar apo sesi kjo po ndikon negativisht në jetën tuaj personale). Në vend që të ankohemi se sa të mbingarkuar jemi, le të kërkojmë mënyra që na bëjnë më produktivë dhe se si të nxjerrim më të mirën nga koha jonë e çdo dite.
Këto janë vetëm disa nga shembujt, por ashtu siç mund ta shihni, ka shumë mënyrë për të ecur me besim në jetë, në mënyrë që të jetosh jetën për të cilën Jezusi vdiq që ti ta kishe. Zoti do të bëjë pjesën e tij por Ai dëshiron që edhe ti të bësh pjesën tënde. Ndoshta nuk mund t’i kesh të gjitha përgjigjet tani, por nëse je i vendosur për të marrë një hap, Zoti do të takojë përgjatë rrugës. Kujtohu se nuk ka arsye përse të jetosh një jetë të mbushur me stres dhe frustrim. Në vend të kësaj mund të jetosh një jetë të lumtur, të qetë dhe t’ia dalësh mbanë. Kjo është në varësi të hapave që do të marrësh Zgjedhja është e jotja. Vendos ti.
IV.Vlerësimi i gjendjes së fëmijëve të stresuar dhe në ankth të cilët duan ndihmë dhe vëmendje nga aktorë të ndryshëm për t`i kaluar ato sa më lehtë dhe pa trauma
Nga shumë studime shkencore, të bëra në shkolla, dhe nga deklaratat e arsimtarëve e të prindërve, është konstatuar prania e theksuar e stresit, frikës dhe formave të ndryshme të ankthit te fëmijët dhe adoleshentët në shkollë. Shkaqet e tyre lidhen kryesisht me frymën e theksuar garuese në shkollë, me mbingarkimin e nxënësve, me problemet në familje, konfliktet ndërmjet prindërve, kufizimet financiare etj.
Në anën tjetër, prindërit me këmbëngulje kërkojnë që fëmijët të jenë të suksesshëm në mësim, kreativë dhe të avancuar në komunikim! Është e qartë se këto kërkesa janë joreale dhe të vështira për t’u realizuar nga fëmijët dhe e tërë kjo tek ata sjell stres dhe ankth.
Ankthi konsiderohet shkak dhe pasojë e suksesit të dobët në mësim. Mbingarkimi shkakton rraskapitjen dhe ankthin, e rezultat i tyre është suksesi i dobët, që sjell përsëri ankth. Ankthi vështirëson përqendrimin e vëmendjes, zgjidhjen e testeve dhe e tëra përfundon me rënie të motivacionit për mësim, sjellje agresive, izolim social dhe ikje nga shkolla.
Përveç intervenimit klinik psikoterapeutik, ekzistojnë shumë mundësi të tjera për shkollën, arsimtarët dhe prindërit, që t’u ndihmojnë fëmijëve të mësojnë t’i përballojnë frikën, ankthin dhe stresin. Këtu është fjala për atë që të sigurohen rrethana më të volitshme të punës dhe jetës në shkollë dhe në familje (ndërtimi i komunikimit të përshtatshëm, tolerancës, koha e bollshme për mësim të qetë dhe pa presion me rastin e zgjidhjes së testeve, më shumë kohë dhe mundësi për argëtim dhe relaksim).
Po kështu, ekzistojnë edhe disa teknika, të cilat mund t’i mësojnë fëmijët për arritjen e relaksimit, me qëllim të reduktimit të stresit dhe ankthit, ndërtimit të qëndrimeve, ndjenjave dhe sjelljes pozitive (teknika e relaksimit progresiv të muskujve, ushtrimi i frymëmarrjes së thellë apo diafragmike, imagjinimi dhe meditimi).
IV\a.Ja edhe disa udhëzime praktike për t’u ndihmuar fëmijëve në reduktimin e ankthit dhe stresit dhe frikës:
1.Me situatat frikësuese, fëmijët duhet të ballafaqohen, sepse, duke ikur nga to, për një kohë të shkurtër ata do të ndihen më mirë, por frika dhe ankthi do të fuqizohen edhe më shumë;
2.Stresin dhe ankthin e fëmijëve s’bënë ti injorojmë, por as edhe t’i stërmadhojmë; fëmijët e frikësuar duhet t’i dëgjojmë me vëmendje dhe ndaj tyre të shfaqim empati, “të hyjmë në lëkurën e tyre”, t’i inkurajojmë në përballimin e frikës, duke i siguruar për gatishmërinë tonë që tu ndihmojmë;
3.Te fëmijët duhet inkurajuar tolerimi i ankthit, sepse, me kalimin e kohës, ai do të bjerë;
4.Me shembullin personal duhet të tregojmë mënyrën e shëndoshë të përballimit të frikës e të ankthit dhe të shfaqjes së kënaqësisë që “ia dolëm” në kapërcimin e tyre;
5.Fëmija duhet bindur se nuk është e domosdoshme të jetë i përsosur, por duhet ndërtuar edhe gatishmëria e pranimit të gabimeve dhe lëshimeve;
6.Theksojeni gjithmonë pozitiven – “gotën gjysmë të mbushur e jo gjysmë të zbrazët”;
7.Planifikoni aktivitete relaksuese; lojën, këngën, vallëzimin, sportin, jo vetëm për hir të garës, por edhe të kënaqësisë;
8.Afirmoni afërsinë, shoqërimin, tolerancën dhe kujdesin për veten;
9.Cilëndo sjellje, qoftë ballafaqimin me situatat frikësuese, qoftë ikjen nga ato, fëmijët e mësojnë duke i vëzhguar prindërit, prandaj shfaqeni sjelljen e duhur;
10.Përkraheni dhe përforcojeni sjelljen e guximshme, përmes lavdërimit dhe shpërblimit të fëmijës sa herë tregohet i guximshëm;
11.Inkurajojeni shfaqjen e emocioneve (frikës, brengosjes), e jo fshehjen e tyre dhe dëshmoni gatishmëri për të biseduar lidhur me to;
12.Ruajini stabilitetin dhe gjakftohtësinë; për t’i ndihmuar fëmijës në reduktimin e ankthit, duhet menaxhuar ankthi juaj (ngadalësojeni të folurit, merrni frymë thellë, rregullojeni shfaqjen e fytyrës);
13.Në rastet e frikës dhe ankthit te fëmijët, ndihmoni aplikimin e teknikave relaksuese, të përmendura më parë (frymëmarrjen e thellë, qetësimin, meditimin).
IV\b.Si të mposhtim armikun më të madh të jetës-Frikën
Sfidojeni frikën
Le të rrinë me frikën e folurit publik pasi që është ende një nga frikërat më të mëdha në botë. Ne jemi akoma më të frikësuar të flasim sesa të vdesim. E çuditshme ë?…
A keni dëgjuar ndonjëherë dikë të thotë “Unë? Unë jam dobët në matematikë!” Ose “Nuk është mirë të më pyesni, gjithmonë kam luftuar me gramatikën?” Këto janë dy shembuj të përsosur të mendimeve të zgjedhura që lejojmë të qëndrojmë në mendje, që i zbardhin qëllimet dhe rezultatet tona.
Pra, shumë nga ne “lejojmë” mendimet e gabuara në mendjen tonë dhe truri ynë është shumë i lumtur për të dhënë pikërisht atë që kërkojmë. Dëmi është shkaktuar kur nuk kuptojmë se kemi kërkuar gjëra të gabuara.
Ju e shikoni, truri ynë është një “bandë” e zgjuar e vjetër e qelizave. Me siguri keni dëgjuar për stërvitjen ku ju kërkohet të mos mendoni për një elefant rozë … dhe në mënyrë të çuditshme në kokën tuaj është një elefant rozë! Ose të qenve të Pavlovit, të cilët mund të inkurajohen të pështyjnë vetëm kur dëgjojnë një unazë zileje. Edhe tani mund t’ju them: “Mos e imagjinoni që limoni të pritet në gjysmë dhe lëngu të shtrydhet në fyt” dhe do të filloni të kuptoni “Hej unë po prodhoj më shumë pështymë”. Si është e mundur? Sepse truri ynë do të japë atë që kërkojmë..!
Kur vjen puna te performanca ne duhet të zgjedhim me kujdes fjalët tona. Nëse e vlerësoni dhe pranoni se ne jemi krijesa lehtësisht të sugjerueshme, atëherë unë mund t’ju jap disa këshilla dhe mjete të shkëlqyera për t’ju ndihmuar të punoni më mirë vetëm në bazë të fjalëve që po zgjidhni të mendoni.
Ju e shikoni, nëse fjalët mund të ndikojnë në atë që trupi juaj bën, mund të ndikojnë gjithashtu në rezultatet e performancës tuaj.
IV\c.Si ndikon frika në jetën e përditshme?
Si mundet që një person të shijojë mundësinë e të qëndrojë në një skenë para 5000 njerëzve dhe një tjetër do të preferonte më mirë ta marrë plumbi para se të ishte radha për të dalë në skenë? (Dhe më besoni, si dikush që ka pasur frikë të foluri në publik dhe që tani e adhuron atë, me të vërtetë e di se çfarë është kjo frikë.) Nëse lejojmë që një frikë e tillë të pushtojë mendjen atëherë çfarë mund të ndodhë me performancën në punën tuaj?
Le të qëndrojmë tek frika e të folurit në publik pasi që është ende një nga frikërat më të mëdha në botë. Ne jemi akoma më të frikësuar të flasim sesa të vdesim. E çuditshme ë?
Ju kërkohet të flisni para një audiencë të madhe, kjo është mundësia juaj për të shkëlqyer e për të arritur majat e suksesit, diçka që ju e keni ëndërruar prej kohësh. Nëse keni frikë nga të folurit publik atëherë mendimet kryesore janë rreth frikës … në vend të rezultateve ideale që dëshironi të merrni, ju mund të mposhteni nga mendimet negative dhe frika.
Për shembull, në vend të të menduarit:
“Kjo është mundësia që unë kam pritur dhe do të bëjë të mundur suksesin tim”
Ju keni më shumë gjasa të mendoni:
“Oh jo, mundësia më e madhe e jetës sime dhe unë do ta humbas.”
Truri ynë dëshiron të na mbajë të lumtur. Pra, nëse mendimi i parë është pozitiv paramendojeni se çfarë mund të ndodhë? Po në lidhje me mendimin e dytë?
“Kjo është e gjitha mandie, shumë e mirë dhe e mirë, por është një frikë. Është e vërtetë, është e prekshme. Ajo më mbyll fytin, më bën të dridhem, kulloj djersë dhe luftoj për të kujtuar emrin tim, e lëre më një fjalim të tërë!”, thoni ju që po lexoni këtë artikull tani.
Nga eksperienca shumëvjeçare për t’i ndihmuar njerëzit t’i kapërcejnë këto frikëra, e di se pikërisht kjo është frika që mbështetet në mendimet negative. Ajo mbështetet tek mendimet tuaja negativa dhe tek frika që ju keni. Ajo mbështetet në ju, sepse ju pranoni ato emocione negative dhe i përjetoni në një nivel që ju bllokon dhe nuk mundeni të vijoni më tej. Dhe ky është çelësi.
Për të rritur suksesin tuaj të performancës, duhet të pyesni mendimet tuaja. Jo të gjitha frikërat janë të dukshme. Disa prej tyre mund të fshihen në nën ndërgjegjshmërinë tuaj për vite me radhë, ju i zbuloni ato dhe përpiqeni t’i mundni vetëm pasi cenohet suksesi juaj.
IV\c.Gjithkush ka frikë, madje edhe ata që duken aq të ashpër.
Mos më besoni mua?
Kohët e fundit kam takuar dikë që e kam admiruar për një kohë të gjatë. Duke lexuar librin tim, konkretisht kapitullin 3, ai kishte kuptuar se diçka nuk shkonte në karrierën e tij. Ai vendosi menjëherë të më takojë mua dhe më telefonoi.
Le ta ndërpresim këtë rrëfim duke menduar për atë që ndodh, nëse veproni sipas mendimeve tuaja. Pra, nëse mendoni se marrja në telefon do të ndërpresë ditën e dikujt, kështu mundësitë për t’iu përgjigjur dhe për të dëgjuar atë që ju keni për të thënë janë të vogla, me shumë mundësi ju do të tërhiqeni dhe do t’i dërgoni një e-mail.
Nga ana tjetër, nëse pranoni se jeni një person i vlefshëm i cili ka të drejtë të flasë me dikë në telefon, sepse keni diçka të dobishme për të thënë… Cilat janë shanset që ju do ta merrni në telefon?
Pra, si ktheheni në të menduarit pozitiv dhe anashkaloni frikën që dëmton punën tuaj?
IV\d.Disa këshilla për të anashkaluar frikën tuaj
Rregulloni supozimet tuaja
Cilat supozime po bëni dhe a jani të mira apo të këqija për ju? Për shembull, nëse supozoni se gabimet janë mundësi për të mësuar, atëherë do të gaboni me vetëdije. Ju do të besoni se edhe dështimi ka përfitimet e tij dhe i përdor ato në mënyrë efektive për të rritur performancën tuaj.
Nga ana tjetër, nëse besoni se dështimi është i rrezikshëm dhe dëmton reputacionin dhe suksesin tuaj, atëherë ka të ngjarë që të largoheni nga mundësitë që mund të rrezikojnë dështimin. Ju duhet të mendoni si superheroi në një film. Jeni të përgatitur të hapni situata në të cilat keni frikë, por keni besim se mund t’ia dilni. Ju nuk e shihni pamjen e superheroit dhe mendoni: “Mmm… Unë nuk mendoj se unë do të mbroj njerëzimin sot, duket pak e frikshme.”
Mos harroni se, në të vërtet, askujt nuk i interesoni ju..!?
Një arsye e madhe që frika mund të ndikojë në performancën tuaj është sepse imagjinojmë se çfarë mendojnë njerëzit. Për ironi, nuk është zakonisht e vërtetë. Supozojmë se të gjithë po mendojnë për ne dhe megjithatë ata kanë më shumë gjasa të mendojnë për veten – “çka është për çaj”, “ku do të shkojmë për të festuar ditëlindjen e mamasë” ose “pse i vesh këto këpucë, janë të parehatshme”. Megjithatë, mbani mend se frika mbështetet në negativitet duke na mbajtur në vend dhe kështu, nëse mësoni të pranoni që të gjithë po mendojnë mendimet e tyre dhe janë aq të obsesionuar me ta ashtu siç jeni tuajat, mund të ndaloni të lejoni mendime të negative në kokën tuaj. Një mik biznesmen më tha: “Madie, ju nuk keni të drejtë të ndërhyni në mendime e të tjerëve.”
Ndrysho fokusin tënd
Frika na bën që të përsërisim modelet. Pra, nëse keni mendime në kokën tuaj që thonë “kjo nuk do të funksionojë” ose “unë jam i frikësuar nga rezultatet përfundimtare” – atëherë truri juaj do të bëjë gjithçka që mund t’ju vërtetojë frikën tuaj.
Prandaj, nëse mund të keni një drejtim më të fortë për të përqendruar vëmendjen, frika do të zvogëlohet dhe përfundimisht do të zhduket. Për shembull, le të kthehemi në frikën e të folurit publik (Ju mund ta zëvendësoni këtë frikë me një nga tuajat!). Nëse keni frikë nga të folurit publik dhe fokusoheni në atë që keni frikë, ju do të dështoni në të folurin në publik.
Nga ana tjetër, nëse ke një synim të qartë, atëherë ju keni më shumë gjasa të keni sukses. Kjo do të thotë që duhet të përpunosh atë që dëshiron. Çfarë dëshiron? Cili është qëllimi? Ku dëshiron që kjo të çojë? Duke ju përgjigjur këtyre pyetjeve me pasionet dhe dëshirat tuaja të vërteta, truri juaj ka një drejtim pozitiv për të synuar, dhe jo frikën e modeleve të kaluara.
Mos kini frikë të dukeni i veçantë
Kjo pikë është e lidhur me frikën se si dukeni ju në sytë e njerëzve të tjerë. Kështu frika përsëri ju mbizotëron ju. Mendoni se sa herë jeni ndjerë budalla / budallallëqe kur keni dashur të thoni diçka por nuk e keni thënë vetëm sepse keni pasur frikë se çfarë do të mendojnë të tjerët. Çfarë ndodhi më pas? Pastaj, përgjigjuni: “Si ju bëri të ndjeheni?” Dhe pastaj pyesni veten: “A ka rezultuar kjo në një ndjenjë apo veprim?” Dhe më pas përgjigjet, “çfarë ka ndodhur më pas?” Në këtë mënyrë mund të filloni të ndërtoni një fotografi të rrugës automatike që lidhet me këtë frikë. Si bien modelet e vjetra që nuk ju kanë shërbyer fuqishëm, dhe keni lejuar frikën të mbajë fuqinë e saj prej jush. (Dhe po, ky proces mund të përdoret në çdo frikë, e quaj këtë një spirale negative.) Pasi të ndërtoni një pamje të asaj që po ndodh, mund të mësoni të shihni se çfarë mendimesh dhe ndjenjash krijojnë ato veprime. Në fund të fundit, frika mund të ndikojë në performancën tonë sepse kemi mësuar të besojmë në frikë. Frika është e dobishme në atë që na mban të sigurt. Pra, kur frikës i është dhënë shumë pushtet ajo dëmton suksesin tonë. Mëso të sfidosh dhe të ndalosh supozimin. Dhe më e rëndësishmja, besoni se mund ta bëni këtë, ju mund t’i jepni vetes të gjitha dëshmitë e sukseseve tuaja për t’ju thënë këtë. Dhe unë do të largohem nga ju me këtë mendim: Pse supozojmë se çfarë ndodh nëse jemi të tmerrshëm për diçka, atëherë të gjithë mund ta bëjnë këtë gjithashtu? Ndërsa në qoftë se nuk mund të bëjmë diçka, ne jemi idiotë, sepse të gjithë mund ta bëjnë këtë?
Ju e shikoni, frika vërtet dëshiron të dëmtojë suksesin tuaj. Pra, është koha për ta sfiduar atë.
IV\e.Disa mënyra për t’u ndjerë më mirë me veten
Novelisti amerikan Raymond Chandler, ka thënë se “ Nuk ka kurth më të vështirë sesa kurthi që ngre për veten tënde. Në fjalë të tjera, ne mund të jemi armiqtë më të fortë të vetvetes. Për shumë prej nesh, kritiku ynë i brendshëm është shumë i ashpër. Ai kapet me çfarëdolloj gabimi, hapi të gabuar apo imperfeksioni. Për shumë prej nesh të ndjerit shumë mirë, shpesh nuk vjen vetvetiu. Ndërkohë që bashkëjetojmë me një kritik të brendshëm dhe një ndjesi se do të na duhet shumë kohë deri sa të përmirësohemi, t’i mund të mësosh sesi të ndjehesh mirë për veten tënde. Le të shohim disa mënyra se si të mund ta arrijmë këtë.
1.Ndero individualitetin tënd
Jeta jote është më të vërtetë unike, kështu është shprehur Caroline Carr një psikologe klinike dhe autore e librit “ Të jetosh me Depresionin”.
Edhe pse ti ke pikat e tua të forta dhe të dobëta, historia e jetës tënde është ndryshe nga gjithë të tjerët. Ashtu si edhe zëri yt. Zëri yt është aq unik sa nuk ka asnjë tjetër njësoj dhe kjo i shton bukurinë botës . Mbaje mend këtë.
2.Mos krahaso veten me të tjerët
Të krahasosh veten me të tjerët është një mënyrë e sigurt për të ulur vetë-vlerësimin dhe vetë-besimin. Një shprehje e Theodore Roosevelt thotë: “ krahasimi është vjedhësi i gëzimit.”
Në fjalë të tjera: “kur ti mat, analizon, apo përball jetën tënde me atë të dikujt tjetër, ti i vjedh vetes tënde përjetimin e lumturisë sate personale”.
3.Sillu mirë me veten tënde
Trajnoje trurin tënd që të sillet njësoj si një mik i dhimbsur dhe si një prind shumë i dashur, në vend që të jetë kritiku yt më i keq. Kështu sugjeron Joyce Marter, një terapist dhe këshillues i praktikës së quajtur “Balanca Urbane” që ndodhet në Chicago. Sa herë që ky kritik që keni brenda vetes të fillojë t’ju shqetësojë,pyesni veten: “ Në këtë rast, çfarë do t’i thosha unë mikut tim më të mirë, nëse ai do të sfidohej pikërisht me këtë gjë? Çfarë do t’i kisha sugjeruar që të bënte? A do t’i kisha gjykuar ata ashpër?” Zakonisht, ne jemi shumë më të durueshëm, më të kuptueshëm dhe më fleksibël me të tjerët se sa me veten tonë. Por duhet të kujtoni më shpesh se jeni të çmuar në sytë e Perëndisë dhe se jeni një bekim në jetën e shumë njerëzve edhe pse ndoshta nuk e kuptoni.
4.Ji i mirë me të tjerët
Sa herë që të keni mundësi tregoni mirëdashje ndaj të tjerëve dhe më pas mundohuni të shihni veten tuaj me sytë e tyre. Kjo mirësi mund të jetë në çfarëdo lloj forme: mund të ndjeni empati për dikë, mund të jepni një kompliment, mund të dhuroni diçka, mund të dhuroni kohën apo disa prej parave tuaja për bamirësi dhe madje të bëni edhe një gjest të thjeshtë siç mund të jetë hapja e derës së një vendi për një të huaj. Këto veprime mirësie, në dukje të vogla na ndihmojnë që ta shohim veten në një tjetër perspektivë dhe do të na ngrohin zemrën.
5.Praktiko Integritetin
Integritet do të thotë të kesh një lidhje midis asaj se çfarë ndjen përbrenda dhe mënyrës se si ti e përfaqëson veten tek të tjerët. Kjo do të thotë se besimi yt, qëllimet dhe veprimet janë në harmoni. Integriteti është e kundërta e të ndjerit i turpëruar.
6.Kujdesu për shëndetin tënd frymëror
Në fund kujtoni se jeni bij të Perëndisë, se Ai ka gjithçka në kontroll dhe se ju do. Nëse je i çmuar dhe kaq i dashur në sytë e tij aq sa Ai shkoi në kryq për ty, për t’u bërë fli për të larë mëkatet e tua, çfarë mund të kërkosh më shumë. Perëndia të do me një dashuri të pafundme. Kujdesu të lexosh Biblën tënde dhe të mbash me Të një marrëdhënie të përditshme. Ai e di se çfarë po ndodh me ty dhe e njeh planin e Tij për jetën tënde.
IV\f.Disa mënyra që u këshillohen prindërve për qetësimin e fëmijëve dhe drejtimin e tyre drejt normalitetit
Për prindërit kjo periudhë e mbushur me ngarkesë emocionale, është një mision për të larguar frikën dhe ankthin tek fëmijët. Ngjitja pas teknologjisë është këshilla e fundit që i duhet ofruar fëmijëve aktualisht. Pikërisht tani është koha e fjalës.
Shpjegimi, informimi, dëgjimi i asaj që ndjen fëmija është mënyra më e mirë për të shkarkuar grumbullimin e gjendjeve emocionale të fituara nga fëmijët gjatë këtyre ditëve.
Sigurisht janë ditë të jashtëzakonshme dhe të gjithë kanë përvojat e tyre të rënda. Mirëpo kjo situatë nuk duhet lënë mbi supet e fëmijëve si një gjendje e pashpjeguar apo si një ëndërr e keqe e tyre e cila mbaroi. Janë prindërit që fillimisht duhet të përkthejnë heshtjen e fëmijëve të tyre, vrapin drejtuar derës, grindjet pa motiv dhe mbi të gjitha frikën referuar situatës. Fëmijët sot janë në shtëpitë e tyre disa prej të cilave të dëmtuara, në hotele pritëse të familjeve të prekura nga tërmeti, në çadra, pranë njerëzve të tyre, rrethuar nga njerëz të panjohur etj. Pra rreth tyre është një mjedis jo i zakontë. Kjo i fal fëmijëve pasiguri dhe i takon prindërve fillimisht të bëjnë shpjegimin se çfarë po ndodh.
IV\k.Cilat mund të jenë disa nga mënyrat e qetësimit të fëmijës dhe drejtimit të tij drejt normalitetit?
Dëgjohet fëmija se çfarë ndjeu kur ndodhi lëkundja e shtëpisë (në këtë mënyrë prindi kupton sa i frikësuar ka qenë dhe është fëmija e tij).
Në rastin kur fëmija ka biseduar me moshatarë të tij (shokë të lagjes ose kushërinj) pyetet se si ishin ndjerë ato në momentet e lëkundjes. Kjo pyetje e bën fëmijën të krahasojë gjendjet dhe në këtë mënyrë prindi evidenton shkallën e ngarkesës emocionale që ka fëmija i tij krahasuar me moshatarët e tjerë. Në këtë moment fëmija sigurisht është ngarkuar emocionalisht. Është radha e prindit të shpjegojë. Nuk është e tepërt që në një mënyrë të thjeshtë prindi të shpjegojë çfarë ka ndodhur. Shpjegimi të jetë i mbushur me sigurinë se kjo gjendje është kalimtare, se pavarësisht se duket e vështirë do të kalojë.
Nuk duhet lënë pa sqaruar gjithçka ka ndodhur. Në këtë mënyrë bëhet prindi prezantues i dukurisë dhe i hiqet fëmijës mundësia të eksplorojë vetë mbi të panjohurën. Fëmija shikon vetë dëmet, shikon atë që paraqet televizioni, por ajo që tregon prindi është realitet i ndërthurur me sigurinë që kërkon fëmija.
Nuk duhet shtyrë ushqyerja e fëmijës. Madje sugjerohet që të ushqehet në oraret e zakonshme. Në rast se për arsye të gjendjes së rënduar të ambientit koha e ushqyerjes shtyhet në kohë, kjo të bëhet për gjithë familjen. Rekomandohet marrja e vaktit me të gjithë anëtarët e familjes në të njëjtën kohë. Kur fëmija është në moshën parashkollore i ofrohet vazhdimisht diçka për të ngrënë.
Rekomandohet qetësi për prindin. Pra ai në fytyrën e tij duhet të paraqesë qetësi. Pamja e një prindi të qetë është siguri për fëmijën. Një prind i tkurrur në frikë, që flet vazhdimisht për përvoja të hidhura, është karikues i stresit të fëmijës.
Lër në fushëpamjen e fëmijës libra, mjete për të vizatuar, lojëra ndërtuese e formuese, një televizion tek një kanal për fëmijë. Çfarë do t’i pëlqejë fëmijës do t’i marrë lehtë vëmendjen atij. Koha e ankthit të fëmijës do të mbushet me pasionin e tij ose dëshirën për t’u marrë me diçka. Ajo çfarë do të zgjedhë fëmija do t’iu japë informacion të mirëfilltë se si ndjehet ai.
Sugjero çfarë duhet të bëjë fëmija! Nëse fëmija zgjodhi të vizatojë dhe nga vizatimi që bëri ai e zbërtheu gjendjen e rënduar të tij, sugjeroi ide. Orientoje drejt temave festive; psh: vizato Pemën e Vitit të Ri, Babagjyshin etj. Në këtë mënyrë fëmija nis të mendojë për të ardhmen e qetë.
Bëje fëmijën pjesë të bisedave të të rriturve të familjes. Në kushtet e një gjendje të ngarkuar, atmosfera në familje, komunikimi, bisedat janë po ashtu të ngarkuara. I takon të rriturve të moderojnë përshkrimin e bisedave në mënyrë që fëmija të bëhet pjesë e tyre. Pjesëmarrja e fëmijëve në biseda jo vetëm ndihmon fëmijët, por edhe të rriturve u jep mundësinë të qetësohen duke dëgjuar fëmijë që flasin, shpjegojnë dhe japin mendime.
Mos harro! Situatat e jashtëzakonshme kanë edhe copëza momentesh qesharake. Tregojani ato fëmijëve! Madje kërkoni prej tyre të tregojnë dhe ato situata të tilla. Kjo i mëson fëmijës që e mira dhe e keqja udhëtojnë së bashku në jetë. Kjo nuk i thuhet me fjalë fëmijës, por me rritjen e tij ai kupton që gjithçka ka ndodhur, është pjesë e jetës.
Pikërisht ju që i sollët në jetë, është jo vetëm detyrë, por mbi të gjitha, përgjegjësi juaja.
Njerëzit mësojnë nga njëri-tjetri, ashtu si hekuri mpreh hekurin.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
