Si rezultat i Luftës Patriotike 44-ditore dhe çlirimit të territoreve të Republikës së Azerbajxhanit të pushtuara nga Armenia, një nga kërcënimet kryesore që paraqitet për punimet e rehabilitimit dhe rindërtimit në shkallë të gjerë të kryera gjatë periudhës së pas konfliktit nga ushtarakët tanë dhe civilët që punojnë në këto territore, si dhe kthimi i personave të zhvendosur brenda vendit dhe jeta paqësore në vendet e tyre të origjinës, është vendosja e qëllimshme e minave tokësore në territoret e Azerbajxhanit nga Armenia gjatë 30 viteve të fundit si dhe rastet e vazhdimit të vendosjes së minave tokësore.
Në kundërshtim me paragrafin 4 të Deklaratës Trepalëshe të nënshkruar më 10 Nëntor 2020, Armenia ndërkohë që ndjek aktivitete të paligjshme ushtarake në territorin e Azerbajxhanit, përveçse nuk i tërheq plotësisht forcat e saj nga territori i Azerbajxhanit, vazhdon të vendosë një numër të madh minash tokësore kundër civileve në territorin e Azerbajxhanit, gjë që çon në një rritje të numrit të viktimave nga minat tokësore jo vetëm përgjatë vijës së mëparshme të kontaktit, por edhe në territore të tjera.
Në përgjithësi, 3345 persona kanë pësuar lëndime nga minat tokësore gjatë 30 viteve të fundit. Që nga përfundimi i Luftës Patriotike të vitit 2020, 266 persona kanë pësuar lëndime nga minat tokësore, nga këto 45 të vrarë, përfshirë 3 gazetarë. Nga 45 të vrarë, 35 persona janë civilë. Gjatë 30 viteve të fundit, 38 gra dhe 357 fëmijë kanë pësuar lëndime nga minat tokësore.
Që nga gushti 2022, pasi armenët e vendosur ilegalisht u larguan nga territori i distriktit Lachin, më shumë se 1,400 mina tokësore të tipit E-001 M të prodhuar nga Armenia në 2021, si dhe më 3 tetor 2022, eksplozive të fshehur në hyrje të shtëpive dhe oborre në fshatrat Zabukh dhe Sus të rrethit Lachin u zbuluan.
Transferimi i minave tokësore kundër civilëve të prodhuara nga Armenia në vitin 2021, në territorin e Azerbajxhanit tregon edhe një herë se pavarësisht se korridori i Lachin-it është menduar vetëm për kalimin e qytetarëve, mallrave dhe automjeteve në përputhje me paragrafin 6 të Deklaratës Trepalëshe, abuzimi i kësaj rruge për aktivitetet ilegale ushtarake të Armenisë vazhdon. Ajo tregon gjithashtu se në fakt, pretendimet se Armenia nuk ka prodhuar apo eksportuar mina tokësore gjatë dekadave të fundit nuk kanë asnjë bazë.
Më 12-13 shtator, pika kryesore e fillimit të provokimeve dhe sulmeve në shkallë të gjerë nga njësitë e Forcave të Armatosura të Armenisë kundër Azerbajxhanit ishte një përpjekje për të vendosur mina tokësore në rrugët e furnizimit dhe territoret midis pozicioneve të Armatës së Forcave të Azerbajxhanit.
Në të njëjtën kohë, dihet se saktësia e hartave të minave, ekzistenca e të cilave u mohua nga Armenia pas nënshkrimit të Deklaratës Trepalëshe të datës 10 nëntor 2020, por më vonë u dorëzua si rezultat i presionit ndërkombëtar, është vetëm 25%. Duhet të theksohet se rreth 55% e shpërthimeve të fundit të minave kanë ndodhur në territoret jashtë zonave të përshkruara në hartat e dorëzuara nga Armenia.
Informacioni i lartpërmendur tregon edhe një herë se pala armene vazhdon qëllimisht kërcënimet ushtarake ndaj Azerbajxhanit. Ky aktivitet i Armenisë është një krim lufte, një shkelje e rëndë e së drejtës humanitare ndërkombëtare dhe detyrimeve të Armenisë dhe duhet të bëhet presion ndaj Armenisë për ta parandaluar këtë.
Pala e Azerbajxhanit ka bërë thirrje vazhdimisht për mobilizimin e përpjekjeve për eliminimin e këtyre kërcënimeve dhe ofrimin e ndihmës në shkallë të gjerë për çminimin humanitar të kryer nga Azerbajxhani. Në lidhje me këtë, më 23 gusht 2022, Ministri i Punëve të Jashtme të Republikës së Azerbajxhanit Jeyhun Bayramov i drejtoi një letër Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara (OKB) Antonio Guterres, e cila iu shpërnda të gjithë anëtarëve të OKB-së.
Në shtator të vitit 2022, pala Azerbajxhane gjithashtu informoi zyrtarisht Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë (GJND) se vazhdimi i vendosjes së minave tokësore nga Armenia shkel qartë vendimet e përkohshme të GJND-së të datës 7 dhjetor 2021 si dhe paraqiti provat përkatëse.
Është e nevojshme të bëhet presion mbi Armeninë që të përmbushë detyrimet e saj në kuadrin e Deklaratës Trepalëshe dhe të drejtës ndërkombëtare, të përmbahet nga ndërmarrja e veprimeve kundër sovranitetit dhe integritetit territorial të Azerbajxhanit, të tërheqë plotësisht të gjitha forcat e armatosura nga territori i Azerbajxhanit, të ndërpresë menjëherë aktivitetet në vendosjen e minave tokësore në territorin e Azerbajxhanit, të bashkëpunojnë në drejtim të çminimit dhe t’i ofrojnë Azerbajxhanit harta të sakta të minave tokësore. Këto hapa do të kontribuojnë në sigurimin e paqes dhe qetësisë në rajon.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
