Përgatiti Orjona Tresa
Një 18-vjeçare ka humbur jetën sot, ku shkak mësohet të ketë qenë ataku kardiak. Lorena Bërdufi studionte në gjimnazin “Aleksandër Moisiu” dhe ishte maturante në vitin e fundit. Lorena Bërdufi është e njohur pasi ka konkurruar në kompeticionin Miss Universe Albania 2023. Si ka të ngjarë që kjo sëmundje, e cila prek më së shumti të moshuarit, t’i marrë jetën dhe një të riu?
Shpesh gabimisht konsiderohet si problem i popullsisë së moshuar, por rastet tek individët më të rinj nuk janë aq të rralla. Çdo vit prek 1000 deri në 2000 persona nën moshën 40 vjeç. Dhe shumë nga këto vdekje në moshat e reja janë të parandalueshme.
Arresti i papritur kardiak përkufizohet si vdekja që rezulton nga një shkak kardiak, me një fillim të papritur dhe që ndodh brenda një ore nga vëzhgimi i simptomave. Në mungesë të dëshmitarëve, flasim për arrest kardiak të papritur nëse personi ka qenë në gjendje të mirë shëndetësore 24 orë para ngjarjes. Fataliteti është zakonisht rezultat i fibrilacionit të qëndrueshëm ventrikular ose takikardisë ventrikulare, që të dyja çojnë në arrest kardiak. Pra, çfarë duhet të kenë parasysh mjekët e përgjithshëm për të identifikuar herët pacientët në rrezik?
Njihni shenjat paralajmëruese
Disa nga shenjat paralajmëruese që duhet t’i bëjnë mjekët të konsiderojnë një rrezik të shtuar të arrestit të papritur kardiak janë:
Episodet e të fikëtit të pashpjegueshme dhe afatshkurtra që ndodhin veçanërisht në prani të stresit, aktivitetit fizik ose zhurmave të forta (p.sh. zilja e alarmit);
krizat epileptike pa rezultat të qartë dhe patologjik të një EEG (p.sh. epilepsia)
aksidente të pashpjegueshme ose aksidente automobilistike;
dështimi i zemrës ose varësia nga stimuluesi kardiak para moshës 50 vjeçare.
“Këto janë të gjitha indikacione që mund të tregojnë për një patologji themelore kardiake që duhet të hetohet më në detaje,” siç shpjegoi Silke Kauferstein në një podcast të prodhuar nga German Heart Foundation, Dr. Kauferstein në Institutin e Mjekësisë Ligjore në Universitetin e Frankfurtit am Main, Gjermani.
Sporti rrallëherë është përgjegjës
Arresti i papritur kardiak ka shkaqe të shumta dhe bëhen tituj sidomos kur ndodhin në një mjedis sportiv profesional, si për shembull mes futbollistëve të rinj dhe në formë. Megjithatë, sporti luan një rol më pak të rëndësishëm në arrestimin e papritur kardiak sesa mund të mendoni.
“Incidenca e arrestit të papritur kardiak është mesatarisht 0.7-3 për 100,000 lojtarë sportivë të të gjitha grupmoshave,” tha Thomas Voigtländer, president i Fondacionit Gjerman të Zemrës, në një intervistë me Medscape German Edition. Burrat përfaqësojnë 95% të të prekurve dhe 90% e tyre ndodhin gjatë aktiviteteve sportive rekreative.
Çrregullime trashëgimore
Faktori më i rëndësishëm i rrezikut për vdekjen e papritur kardiake është mosha, për të cilën 35 vjeç është tashmë një prag rreziku dhe prania e sëmundjeve koronare të zemrës që shpesh e shoqërojnë atë. Tek të rinjtë, arresti i papritur kardiak është shpesh rezultat i sëmundjeve të lindura të zemrës, si kardiomiopatia hipertrofike ose kardiomiopatia aritmogjene e ventrikulit të djathtë. Sëmundje të tilla si sindroma e gjatë QT dhe sindroma Brugada mund të çojnë gjithashtu në arrest kardiak të papritur.
Ndër atletët e rinj që pësojnë arrest të papritur kardiak, shkaku është shpesh një faktor trashëgues i neglizhuar. “Skriningu kardiak rekomandohet veçanërisht për atletët e rinj, të nivelit të lartë nga mosha rreth 14 vjeç,” tha Voigtländer, kardiolog dhe drejtor mjekësor i Spitalit Agaplesion Bethanien në Frankfurt.
Test në … familje
“Nëse një arrest kardiak ose vdekje e papritur, e pashpjegueshme ndodh në familje në një moshë të re, mjeku i familjes duhet të jetë i vetëdijshëm se kjo mund të jetë për shkak të sëmundjes së zemrës që mund të prekë edhe pjesën tjetër të familjes,” tha Voigtländer.
Në këto raste, mjekët duhet të lidhin anëtarët e tjerë të familjes me klinika të specializuara që mund të testojnë për faktorë gjenetikë” – vazhdoi ai – “Shumë nga këto sëmundje gjenetike mund të trajtohen me sukses nëse diagnostikohen herët”.
Mungesa e informacionit
Kauferstein, i cili drejton një klinikë të specializuar të këtij lloji, tha: “Për fat të keq, shumë nga familjet e prekura nuk janë të vetëdijshme se edhe ato duhet t’i nënshtrohen testimit: kjo mungesë njohurie mund të çojë në pasoja fatale”.
Prandaj është thelbësore që të sigurohet më shumë informacion për popullatën e përgjithshme. Arrestimi i papritur kardiak është shpesh shenja e parë e sëmundjes së zemrës tek individët e rinj dhe të shëndetshëm. “Në analizat më të thella që kryejmë në rastet e arrestit të papritur kardiak, ne shohim shenja paralajmëruese që shpesh janë anashkaluar më parë,” shtoi Kauferstein.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
