Nga Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
Për ta filluar, do të doja t’i referohesha një historie që më thoshte nëna ime. “Në një fshat ishin dy fqinjë. Njëri prej tyre ankohej te Zoti sepse fqinji i tij kishte një gomar ndërsa ai jo. Dhe sa më shumë që shihte fqinjin e tij të gëzohej me gomarin e tij, aq më shumë zemërohej dhe xhelozohej. Në një moment shfaqet Zoti dhe i thotë…
– Eja fëmija im, më trego atë që dëshiron. Çfarëdo dëshire që të kesh, do ta plotësoj për ty. Do dhi, do dele, doni fusha, çfarë do? Dhe ai iu përgjigj:
“Dua që gomari i fqinjit tim të ngordhë”.
Zilia është përmendur nga filozofët, shkrimtarët dhe njerëz të tjerë të mëdhenj. Aristoteli, ndoshta i vetmi që qëndroi në pozitivitetin e zilisë, tha në Retorikë se gjërat e paprekshme janë një formë zilie e mirë që mund të çojë si në admirimin dhe dhënien e gjërave që ai fillimisht i kishte zili.
Niçe, nga ana tjetër, theksoi se zilia është një fitim i së keqes. Kanti argumentoi se është një vetëdije e natyrshme në natyrën njerëzore. Kur personi zileps, kërkon të shkatërrojë lumturinë e njerëzve të tjerë.
Në ditët e sotme, mënyra jonë e jetesës dhe mania e tepërt, e kanë ushqyer mirë ndjenjën e zilisë. Pse duhet ta ketë ai dhe jo unë? Kjo është ajo që ne shpesh mendojmë dhe nxitojmë të marrim celularin e ri dhe le të mos ketë dallime të veçanta nga ai që kemi. Apo të ndryshojmë makinën pa pasur nevojë etj.
Zilia bashkëjeton me ndjenja të forta xhelozie, zemërimi, faji, ulje të vetëvlerësimit dhe vetëbesimit. Në shumë raste, ne as nuk e kuptojmë se po përjetojmë ndjenja zilie, pasi kjo ndodh në mënyrë të pavetëdijshme. Që nga fëmijëria jonë shpesh dëgjonim frazat “Shikojeni atë, ai është më i mirë se ty në matematikë”, “Vajza e tij shkëlqeu”, “Shiko, Ani e hëngri të gjithë ushqimin.”
Ne mësuam krahasimin, se nuk jemi mjaft të mirë, se duhet të bëhemi më të mirë se kjo dhe ajo. Ne kemi mësuar të jemi konkurrues për të mbijetuar dhe në të njëjtën kohë të pranojmë kritikat: “Nuk duhet të jesh xheloz, duhet të jesh i përulur, nuk mund të jesh më i miri” dhe shumë më tepër. Ne kemi marrë një breshëri mesazhesh kontradiktore nga familja, shkolla dhe shoqëria në të cilën jetojmë.
Të gjitha sa më sipër ishin shkaqet e zilisë, të cilat janë kryesisht mangësitë emocionale në fëmijëri, ndjenja e neglizhencës nga të tjerë të rëndësishëm (prindërit, kujdestarët), indiferenca, krahasimi me të tjerët.
Shumë e ngatërrojnë xhelozinë me zilinë
Xhelozia si emocion lidhet më shumë me frikën për të humbur diçka që kemi dhe në formë të butë mund të veprojë si motivues për rritjen dhe zhvillimin personal në krahasim me zilinë. Zilia është një emocion akut që vërshon mendjen tonë me mendime toksike që duan shkatërrimin, zhdukjen, humbjen e çdo të mire që dikush ka dhe ne nuk e kemi. Personi i cili dominohet nga zilia nuk është në gjendje të përjetojë mirënjohje, gëzim, plotësi, sepse gjithçka e tij është në hije nga nevoja për të shkatërruar të mirën e tjetrit, dhe gëzimi i tij varet nga shkalla e dështimit të tjetrit.
Një mënyrë për të kapërcyer zilinë është të përqendrohemi në aftësitë, qëllimet dhe vlerat tona. Me çdo arritje të qëllimit tonë ne ndiejmë kënaqësi dhe kështu vetëvlerësimi dhe vetëbesimi ynë ringjallet.
Një mënyrë tjetër është të shmangim krahasimet dhe të përqendrohemi në veçantinë tonë. Secili person ka të kaluarën e tij, por edhe momentin e tij në të ardhmen që do të shkëlqejë. Prandaj, në vend që të përpiqemi të jemi më të mirë se të tjerët, do të ishte e arsyeshme të përpiqemi të jemi më të mirë se versioni i mëparshëm i vetes.
Asgjë nuk është e pamundur, për sa kohë që përpiqemi shumë dhe në mënyrat e duhura.
Mos uroni që gomari i fqinjit tuaj të vdesë sepse nuk e keni, por përpiquni ta merrni edhe ju.
“Zilia është ulçera e shpirtit” Sokrati
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
