Në jetën emocionale të njeriut, një ndër mekanizmat më të zakonshëm – dhe shpesh më të dëmshëm – është projektioni i fajit tek të tjerët. Kur përjetojmë vuajtje, frustrim apo dhimbje të brendshme, prirja natyrore është të kërkojmë shkaktarët jashtë vetes: tek njerëzit që na rrethojnë, tek familja, sistemi, e deri tek vetë fati. Në këtë kontekst, shprehja e Osho-s – “Largojeni idenë se dikush tjetër është përgjegjës për mjerimin dhe vuajtjen tuaj” – nuk është thjesht një këshillë filozofike, por ka një bazë të fortë në psikologjinë e zhvillimit personal.
1.Mekanizmi i transferimit të përgjegjësisë
Nga këndvështrimi i psikologjisë dinamike, individi që nuk ka zhvilluar vetëdijen dhe aftësinë për të përballuar emocionet e veta, përdor mekanizma të mbrojtjes si projektioni, mohimi apo viktimizimi. Ai ia transferon botës së jashtme atë që nuk është ende në gjendje ta përpunojë brenda vetes. Në këtë mënyrë, dhimbja kthehet në një cikël të pafund, ku “fajtori” është gjithmonë dikush tjetër, ndërsa individi mbetet pasiv, pa kontroll mbi jetën e vet emocionale.
2.Vetëdijesimi dhe fuqizimi personal
Shprehja e Osho-s na fton në një proces që psikologjia humaniste e quan “marrje e përgjegjësisë personale” (personal responsibility). Kjo do të thotë të kuptosh që, edhe pse nuk jemi gjithmonë shkaktarët e asaj që na ndodh, jemi gjithmonë përgjegjës për mënyrën se si reagojmë ndaj saj. Kjo është një formë fuqizimi e brendshëm, që shënon kalimin nga një mentalitet viktimor në një pozicion më të pjekur dhe të qëndrueshëm psikologjikisht.
3.Viktimizimi kronik si bllokim në zhvillim
Nëse individi ngul këmbë në idenë se të tjerët janë gjithmonë fajtorë për vuajtjen e tij, ai mbetet i bllokuar në një fazë të zhvillimit emocional që në psikoterapi shpesh lidhet me mosmarrjen e kontrollit mbi jetën. Kjo gjendje jo vetëm që thellon vuajtjen, por pengon shërimin dhe rritjen personale.
4.Psikoterapia dhe ndihma profesionale
Në procesin terapeutik, një nga qëllimet kryesore është t’i ndihmojmë njerëzit të shohin veten si agjentë aktivë të jetës së tyre. Ky ndryshim i këndvështrimit, megjithëse shpesh i dhimbshëm, është thelbësor për të dalë nga modelet e vjetra të mendimit dhe sjelljes. Shprehja e Osho-s rezonon fort me këtë qëllim terapeutik: të çlirohesh duke njohur veten si burimin dhe zgjidhjen e shumë prej proceseve që të shkaktojnë dhimbje.
5.Balanca me realitetin: Nuk është faji gjithmonë yti, por përgjegjësia është
Një qasje e shëndetshme psikologjike nuk do të thotë të mohosh ndikimin e rrethanave apo të padrejtësive reale. Por ndarja është kjo: nuk je përgjegjës për gjithçka që ndodh, por je gjithmonë përgjegjës për atë që bën me atë që ndodh. Kjo është çelësi i zhvillimit emocional të pjekur.
Të largosh idenë se dikush tjetër është burimi i vuajtjes sate nuk është mohim i realitetit, por një akt emancipimi psikologjik. Është kalimi nga pozicioni i një individi të pafuqishëm, në një vetëdije më të thellë, ku njeriu fillon të kuptojë se brenda tij ndodhet si burimi i dhimbjes, ashtu edhe çelësi për shërim.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
