Asnjë person me Çrregullim të Spektrit Autik nuk ka të njëjtat shenja. Në fakt, çrregullimi i spektrit të autizmit, i quajtur edhe ASD, është emërtuar kështu për shkak se sa ndryshe duket në secilin rast. Për më tepër, autizmi tek të rriturit gjithashtu shfaqet ndryshe sesa tek fëmijët. Kjo ndodh për shkak se shumë të rritur kanë mësuar të jetojnë me shenjat dhe kjo mund ta bëjë të vështirë diagnozën. Por si e dini nëse autizmi shfaqet gjatë moshës madhore?
Çrregullimi i Spektrit të Autizmit (ASD) është një nga çrregullimet më të zakonshme neurozhvillimore. Në mënyrë tipike, njerëzit me ASD diagnostikohen në fëmijëri, rreth moshës 4 vjeç. Megjithatë, ka raste kur autizmi kalon i padiagnostikuar në fëmijëri, edhe në rastet kur shenjat mund të jenë më të rënda. Për njerëzit pa një diagnozë të autizmit në fëmijëri, marrja e një diagnoze mund t’i ndihmojë ata në shumë mënyra. Nga njëra anë, personi mund t’i drejtohet mbështetjes për të përballuar shumë nga shenjat e këtij çrregullimi. Plus, ju ndihmon të ndiheni më të qetë në situata të caktuara. Disa nga shenjat që mund të tregojnë se mund të jeni autik janë si më poshtë:
Vështirësi në fillimin e një bisede: Si të rriturit me ASD ashtu edhe njerëzit e moshave të tjera mund të kenë vështirësi të ndryshme për të zhvilluar një bisedë me të tjerët.
Shqetësim gjatë kontaktit me sy: Një nga shenjat që mund të tregojë autizëm është ndjenja e një shqetësimi të caktuar kur ka kontakt të drejtpërdrejtë me sytë e të tjerëve. Kontakti me sy mund të jetë i pakëndshëm për njerëzit me autizëm.
Problemet me emocionet: Autizmi gjithashtu mund të shkaktojë te njerëzit vështirësi në rregullimin e emocioneve të tyre. Interes i jashtëzakonshëm për një temë të caktuar: Kjo mund të nënkuptojë që këta njerëz flasin për të njëjtën temë, kështu që ata priren të kenë edhe monologë rreth saj.
Hipersensitiviteti: përfshin ndjenjën e pakëndshme kur përballemi me tinguj ose erë që zakonisht nuk shqetësojnë të tjerët.
Probleme me të kuptuarit e emocioneve të të tjerëve: Një nga shenjat që mund të tregojnë autizëm është kur nuk i kuptoni emocionet që mund të ndjejnë njerëzit përreth jush. Në fakt, njerëzit autikë kanë probleme të kuptojnë shprehjet e fytyrës dhe gjuhën e trupit të të tjerëve.
Vështirësi në përballimin e ndryshimeve: kjo nënkupton të kesh njëfarë varësie nga rutina e përditshme dhe, mbi të gjitha, të ndjesh zhgënjim kur gjërat nuk shkojnë si zakonisht.
Ankthi social: Shumë të rritur autikë mund të vuajnë nga ankthi social për shkak të vështirësive që përjetojnë në mjedise të caktuara shoqërore.
Duhet të kemi parasysh se njerëzit autikë në përgjithësi nuk shfaqin të gjitha shenjat e mësipërme, për më tepër, ata mund të përjetojnë të tjera që nuk janë në listë. Kjo për shkak se çrregullimi i spektrit të autizmit është një çrregullim me shenja shumë të ndryshme. Nga ana tjetër, këto shenja mund të ndryshojnë në varësi të gjinisë pasi ndonjëherë janë të maskuara.
Cila është diagnoza e autizmit tek të rriturit?
Psikologët kryesisht diagnostikojnë autizmin tek të rriturit përmes një sërë vëzhgimesh dhe ndërveprimesh. Gjithashtu merren parasysh të gjitha shenjat që personi raporton se ka përjetuar. Gjatë procesit të diagnostikimit të autizmit, specialisti do t’ju pyesë për çdo problem që personi ka në lidhje me komunikimin, emocionet, modelet e sjelljes, shumëllojshmërinë e interesave dhe faktorët më të rëndësishëm. Përveç përgjigjes së pyetjeve të ndryshme rreth fëmijërisë, psikologu mund të kërkojë të flasë me prindërit ose anëtarët e tjerë të familjes për të fituar perspektiva mbi modelet e sjelljes gjatë gjithë jetës.
Si trajtohet autizmi tek të rriturit?
Të rriturit në përgjithësi marrin një trajtimi ndryshe nga fëmijët me ASD. Kryesisht trajtohet nëpërmjet terapisë së aplikuar njohëse, verbale dhe të sjelljes. Në përgjithësi, trajtimi do të fokusohet në menaxhimin e shenjave që shkaktojnë ankth të shtuar, izolim social, probleme në marrëdhënie ose vështirësi në punë. Nëse jeni diagnostikuar me një çrregullim të spektrit të autizmit si i rritur, është e rëndësishme që të kërkoni mbështetje psikologjike për të përmirësuar cilësinë e jetës tuaj dhe për të adresuar ato vështirësi që ju kufizojnë në jetën e përditshme. Në shumicën e rasteve, marrja e një diagnoze mund të jetë një hap drejt përmirësimit të jetës së njerëzve me autizëm.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
