Koncepti i “harresës së vetes” për të gjetur kohë për të tjerët, ose ajo që shpesh quhet altruizëm ose sjellje pro-sociale, është një temë qendrore në psikologjinë pozitive dhe sociale. Ajo nuk nënkupton vetë-mohime absolute, por më tepër një zhvendosje të qëllimshme të fokusit nga shqetësimet dhe nevojat tona ekskluzive, drejt atyre të komunitetit dhe individëve përreth nesh.
Nëse këtë praktikë do ta kthenim në një zakon të përditshëm, ndryshimet në jetën tonë, si në nivel personal ashtu edhe shoqëror, do të ishin të thella dhe shumëplanëshe.
1.Përfitimet psikologjike
Një ndryshim i dukshëm do të ishte një rritje e ndjenjës së lumturisë dhe përmbushjes. Psikologu dhe eksperti i lumturisë, Martin Seligman, thekson se mirëqenia e vërtetë (e përshkruar në modelin e tij PERMA) përfshin “Marrëdhëniet” dhe “Përmbushjen”. Të ndihmuarit e të tjerëve i plotëson të dyja këto:
Ulja e stresit dhe rritja e humorit: Veprimet altruiste shkaktojnë çlirimin e endorfinave dhe oksitocinës (“hormoni i lidhjes”), duke krijuar atë që shkencëtarët e kanë quajtur “ndihmësi i lartë”. Ky është një efekt biologjikisht i dëshmuar i kënaqësisë që vjen nga të dhënit.
Forcimi i vetëvlerësimit: Kur ndihmojmë, ndiejmë se kemi vlerë dhe se jeta jonë ka një kuptim më të madh se nevojat tona bazike. Kjo lufton ndjenjat e vetmisë dhe ankthit.
Perspektivë më e shëndetshme: Përkushtimi ndaj nevojave të të tjerëve na ndihmon të vëmë problemet tona në perspektivë. Siç thotë shpesh Dr. Daniel Goleman, theksimi i empatisë (aftësisë për të kuptuar dhe ndarë ndjenjat e të tjerëve) është thelbësor për inteligjencën emocionale.
2.Përmirësimi i marrëdhënieve ndërpersonale
Nëse “harresa e vetes” do të ishte një praktikë e përditshme, marrëdhëniet tona do të transformoheshin nga transaksionale në thellësisht lidhëse:
Rritja e besimit dhe reciprocitetit: Kur vazhdimisht tregojmë vullnetin për të mbështetur të tjerët pa pritur shpërblim të menjëhershëm, ne ndërtojmë një bazë të fortë besimi. Nga perspektiva e psikologjisë evolucionare, ky ndërtim i rrjeteve të mbështetjes është thelbësor për mbijetesën dhe mirëqenien e komunitetit.
Zbutja e konflikteve: Një fokus në nevojat e tjetrit, shpeshherë parandalon që ne të bllokohemi në një pozicion egoist gjatë mosmarrëveshjeve. Empatia e zgjeruar na lejon të shohim situatën nga këndvështrimi i tyre, duke nxitur faljen dhe zgjidhjen konstruktive.
3.Një komunitet më i shëndetshëm
Ndërsa ndryshimet personale janë të rëndësishme, ndikimi më i madh vjen nga efekti zinxhir i këtij zakoni kolektiv.
Rritja e “Kapitalit Social”: Sociologët dhe psikologët socialë e përdorin këtë term për të përshkruar rrjetet e bashkëpunimit dhe besimit brenda një komuniteti. Praktikimi i përditshëm i altruizmit do të rriste ndjeshëm këtë kapital, duke e bërë shoqërinë më elastike ndaj sfidave dhe më mbështetëse ndaj pjesëtarëve të saj të cenueshëm.
Krijimi i një Kulture të Mirësisë: Një veprim i mirë shpesh çon në një veprim tjetër. Studimet mbi infektimin e sjelljes tregojnë se kur njerëzit dëshmojnë akte mirësie, ata kanë më shumë gjasa t’i imitojnë ato. Kjo do të ndryshonte normat shoqërore, duke e bërë ndihmën dhe kujdesin e ndërsjellë normën, jo përjashtimin.
Në thelb, sfida për të “harruar veten” çdo ditë nuk është një thirrje për të anashkaluar nevojat tona, por një ftesë për të ndryshuar modelin tonë kognitiv. Psikologu Abraham Maslow, ndonëse njihet për hierarkinë e tij të nevojave që fillon me bazat personale, në fund të jetës së tij filloi të eksploronte konceptin e vetë-transcendencës, një nevojë për të shkuar përtej vetes dhe për të ndihmuar të tjerët të arrijnë potencialin e tyre.
Një jetë e përqendruar në dhënien e kohës dhe energjisë sonë për të tjerët do të na shndërronte nga individë të izoluar që luftojnë për mbijetesën personale, në pjesëtarë të rrënjosur thellë të një rrjeti njerëzor. Ajo do të zëvendësonte ndjenjën e zbrazëtisë me kuptim, do të pakësonte vetminë dhe do të na dhuronte një ndjenjë të re të lumturisë së vërtetë, e cila buron jo nga ajo që ne marrim, por nga ajo që ne ofrojmë. Kjo praktikë e përditshme do të ishte, pa dyshim, një forcë transformuese.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
