*Dr. Serena Kosta, Psikologe Fëmijësh
7 shkurti është Dita Botërore kundër Bullizmit dhe Cyberbullizmit. Sipas një sondazhi të Kombeve të Bashkuara, një në tre studentë, midis 13 dhe 15 vjeç, ka pësuar të paktën një episod bullizmi në jetën e tyre. Shpesh episodet e dhunës, fizike apo verbale mes fëmijëve konsiderohen normale. Ato minimizohen, por është e rëndësishme të kuptosh se si të njohësh dhe dallosh një grindje të thjeshtë nga një sjellje paraprirëse, ngacmuese, ku ka një asimetri pushteti dhe mbi të gjitha, qëllimshmëri për të dëmtuar, ofenduar apo edhe përjashtuar një partner nga një situatë loje apo grupi.
Siç tregojnë statistikat, për bullizmin flitet pothuajse gjithmonë pas moshës 11-vjeçare, kur fillon shkolla e mesme, kur dinamikat e sjelljes janë tashmë të strukturuara. “Por sa më shpejt të kuptojmë se si të shmangim ngacmimet, aq më mirë është, – shpjegoi për Fanpage.it Dr. Serena Costa, psikologe fëmijësh dhe autore e blogut “Lidhu me psikologjinë”. –
Sjelljet për të kontrolluar
Mund të jetë e ndërlikuar emocionalisht që një prind të kuptojë disa sjellje të fëmijës së tij, megjithatë ka disa shenja mjaft të qarta, të cilat mund të na bëjnë të kuptojmë se po përballemi me qëndrime shqetësuese. “Ndërkohë, duhet të kemi parasysh nëse fëmija përdor metoda agresive për të marrë atë që dëshiron. Nëse është pretencioz, nëse ka një qëndrim epërsi ndaj shokëve të tij, nëse tenton t’i nënshtrojë ata”. Përveç sinjaleve në lidhje me sferën e zemërimit, megjithatë, ka të tjera që kanë të bëjnë me aftësinë për të menaxhuar emocionet.
“Zakonisht janë fëmijë që e kanë të vështirë të shprehin emocionet dhe nevojat e tyre. Ata nuk ndjejnë keqardhje apo faj nëse kuptojnë se kanë lënduar dikë, fizikisht ose duke e tallur me të, madje janë pothuajse të lumtur. Dhe kjo ndodh si në shtëpi me prindër, me vëllezër e motra apo me shokë të klasës”. Vlerësohet shumë edhe dinamika familjare. “Nëse prindërit janë agresivë, nëse përdorin këtë lloj komunikimi apo modaliteti marrëdhëniesh, ka të ngjarë që edhe fëmijët ta bëjnë këtë, sepse reflektojnë atë që shohin”.
Çfarë duhet të bëjmë nëse kuptojmë se fëmija ynë është agresiv
A duhet ndëshkuar një fëmijë dhunues?
Ndëshkoni, qortoni, provoni rrugën e dialogut? Çfarë duhet të bëjmë nëse fëmija ynë është sjellë keq me një fëmijë tjetër?
“Ia vlen gjithmonë të flasësh, – sugjeron psikologja. – Ndërkohë, le të tregojmë versionin e tij, le ta kuptojë që po e dëgjojmë, po e mirëpresim. Të mos kufizohemi vetëm në kritikat ndaj tij. Le ta ndihmojmë të analizojë atë që thotë: nëse merr përgjegjësi duke thënë “Nuk bëra asgjë”, ta bëjmë të mendojë për emocionet e tij, ta pyesim nëse rastësisht ka frikë se mos e qortojnë. Le t’i shpjegojmë se nuk ka vetëm këndvështrimin e tij dhe se duhet të dëgjojmë të gjitha versionet e të njëjtit episod. Dhe le t’i kërkojmë atij të reflektojë për pasojat e asaj sjelljeje”. Megjithatë, nëse këto qëndrime agresive nuk janë sporadike, por bëhen zakon, atëherë është e përshtatshme të krijohen pasoja negative. “Një ndëshkim është për të dekurajuar sjelljen negative, por nuk duhet të jetë poshtëruese. Duhet të jetë gjithmonë konstruktiv. Për shembull, nëse fëmija ynë ka lënduar dikë me fjalë, dënimi mund të jetë shkrimi i një letre faljeje. Qëllimi është për t’i fuqizuar ata.” Por kërkimi i faljes nuk duhet të jetë as një akt i imponuar apo një truk i thjeshtë për të zgjidhur një problem, është e rëndësishme të përçoni vlerën e tij reale. “Ne kërkojmë falje për të korrigjuar, por nuk duhet t’ju detyrojmë të kërkoni falje nëse fëmija nuk e kupton pse. Ne duhet të punojmë pikërisht me ndjeshmërinë”.
Kur është rasti për t’iu drejtuar ekspertit?
Është shumë e rëndësishme kur një fëmijë shfaq qëndrime të tilla të mos e identifikojë atë me sjelljen e tij. Sot është e lehtë të thuash “je ngacmues”, por është më e saktë të thuash se po sillet si një ngacmues: “Nuk e etiketojmë kurrë fëmijën që sillet si ngacmues. Gjithashtu, analizojmë dhe kritikojmë qëndrimet e tij por pa e identifikuar me fjalën ngacmues. Le ta ruajmë. Ai është gjithmonë një fëmijë që duhet ndihmuar.
Rreziku është të takosh një profeci vetëpërmbushëse. “Të gjithë më thonë që jam ngacmues dhe kështu sillem si i tillë”. Në këto raste, bërja e aleancave me edukatorët dhe mësuesit është thelbësore për të ndërhyrë tek fëmija.”
“Ta bëjmë të kuptojë se askush nuk dëshiron ta ndëshkojë dhe kaq, por duam të hapim një kanal komunikimi, që duam të mirëpresim nevojat e tij. Nëse e kupton, do të jetë më i gatshëm të flasë, përndryshe do të fillojë të ketë frikë nga i rrituri, të mendojë se dëshiron të kufizojë lirinë e tij dhe do të tërhiqet gjithnjë e më shumë. Sigurisht që nuk është një punë e lehtë, por sa më shumë të jeni aleat me figurat arsimore të referencës, aq më shumë mund të jeni efektiv”.
Në disa raste mund të jetë gjithashtu e dobishme të kontaktoni një psikolog ose një terapist. Ndonjëherë një prind mund të drejtohet tek një ekspert edhe për të marrë një këshillë të thjeshtë, ndihmë që mund të jetë e rëndësishme.
Megjithatë, në disa raste, kur fëmija nuk është në gjendje të bëjë të qartë rëndësinë e të kuptuarit të emocioneve të të tjerëve, kur ai nuk është në gjendje të ndalojë sjelljet e caktuara, mund të jetë e dobishme të fillohet një rrugë më e strukturuar. Sa më shpejt të ndërhyni, aq më mirë. Nëse kuptojmë që ekzistojnë këto dinamika përjashtimi, nëse ai ia nxjerr agresionin dikujt në mënyrë të përsëritur, përpiqemi të ecim shpejt, sa më shumë të vazhdojmë, aq më e ndërlikuar do të bëhet përballja me këto sjellje”.
Përgatiti Orjona Tresa | Burimi fanpage.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
